BÀI 6: GIÓ, BÃO VÀ PHÒNG CHỐNG BÃO
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
BÀI 6: GIÓ, BÃO VÀ PHÒNG CHỐNG BÃO
MỞ ĐẦU
Mục tiêu bài học
Ảnh
MỤC TIÊU BÀI HỌC
- Nhận biết được không khí chuyển động gây ra gió và nguyên nhân làm không khí chuyển động (khối không khí nóng bốc lên cao, khối không khí lạnh tới thay thế). - Nhận xét, so sánh được mức độ mạnh của gió qua quan sát thực tế hoặc tranh ảnh, video clip; nêu và thực hiện được một số việc cần làm để phòng tránh bão.
Câu hỏi mở đầu
Quan sát hình 1 và cho biết nhờ đâu diều bay được lên cao?
Ảnh
*Trả lời: - Cánh diều bay lên cao nhờ gió.
1. Sự chuyển động của không khí
Thí nghiệm
1. Sự chuyển động của không khí
- Chuẩn bị: 1 lọ thủy tinh không đáy, 1 cốc nến, 1 đế xốp, 1 đế xốp bị cắt một phần, que cắm, chong chóng, diêm. - Tiến hành: + Đặt cốc nến lên đế và thắp nến. Úp lọ thủy tinh lên đế, vài giây sau nến tắt (Hình 2a). + Thực hiện như trên nhưng thay bằng đế đã bị cắt một phần, vài giây sau nến vẫn cháy (Hình 2b). + Cắm que vào đế và đặt chong chóng lên đầu que như hình 2c, chong chóng quay.
Hình 2
Ảnh
Hoạt động
Quan sát thí nghiệm và trả lời các câu hỏi sau: - Không khí bên trong và bên ngoài lọ, ở đâu nóng hơn? - Nến ở hình 2a tắt, trong khi nến ở hình 2b vẫn cháy. Vậy không khí đã vào lọ ở hình 2b theo cách nào để duy trì sự cháy? - Vì sao chong chóng ở hình 2c quay? Nguyên nhân làm không khí chuyển động và gió được hình thành như thế nào?
Trả lời: - Không khí bên trong lọ nóng hơn không khí bên ngoài lọ. - Không khí đã vào lọ ở hình 2b từ phần đế xốp bị cắt. - Chong chóng ở hình 2c quay vì có không khí chuyển động tạo thành gió. Không khí chuyển động từ nơi lạnh đến nơi nóng và gây ra gió.
Cung cấp thông tin
Trong tự nhiên, dưới ánh sáng mặt trời, các phần khác nhau của Trái Đất không nóng lên như nhau. Phần đất liền nóng lên nhanh hơn phần nước và cũng nguội đi nhanh hơn.
Câu hỏi trang 26
Quan sát hình 3 và trả lời các câu hỏi: 1. Hãy cho biết vào ban ngày, trên đất liền và biển ở đâu nóng hơn. 2. Quan sát hình 3a, cho biết chiều gió thổi giữa biển và đất liền vào ban ngày và giải thích. 3. Hãy cho biết vào ban đêm, trên đất liền và biển ở đâu lạnh hơn. 4. Quan sát hình 3b, cho biết chiều gió thổi giữa biển và đất liền vào ban đêm và giải thích.
Ảnh
Câu hỏi trang 26 (2)
Trả lời: 1. Vào ban ngày ở đất liền nóng hơn ở biển. 2. Ban ngày gió thổi từ biển vào đất liền. Vì ban ngày không khí trong đất liền nóng, không khí ngoài biển lạnh nên không khí từ nơi lạnh đến nơi nóng tạo thành gió thổi từ biển vào đất liền. 3. Vào ban đêm ở đất liền lạnh hơn ở biển. 4. Ban đêm, gió thổi từ đất liền ra biển. Vì ban đêm không khí trong đất liền lạnh, không khí ngoài biển nóng nên không khí từ nơi lạnh đến nơi nóng tạo thành gió thổi từ đất liền ra biển.
2. Mức độ mạnh của gió
Thí nghiệm
2. Mức độ mạnh của gió
- Để phân biệt mức độ mạnh của gió, nhiều nước trên thế giới trong đó có nước ta đã chia mức độ mạnh của gió thành 18 cấp từ cấp 0 đến cấp 17. Gió lên đến cấp 6 - 7 gọi là áp thấp nhiệt đới, gió từ cấp 8 trở lên gọi là bão. *Thí nghiệm - Chuẩn bị: quạt điện, chong chóng. - Tiến hành: Cầm chong chóng trước quạt (Hình 4) và bật quạt với các mức độ khác nhau. Quan sát chong chóng.
Ảnh
Hoạt động
- Trường hợp nào chong chóng quay nhanh nhất, trường hợp nào chậm nhất? - Qua thí nghiệm, hãy kết luận không khí chuyển động mạnh sẽ gây ra gió mạnh hay nhẹ.
*Trả lời: - Chong chóng quay nhanh nhất khi quạt chạy với mức nhanh nhất, chong chóng quay chậm nhất khi quạt chạy với mức chậm nhất. - Qua thí nghiệm, có thể kết luận không khí chuyển động mạnh sẽ gây ra gió mạnh.
Câu hỏi trang 27
Quan sát hình 5 và trả lời các câu hỏi: 1. So sánh mức độ mạnh của gió trong các hình. Dựa vào đặc điểm nào trong hình để so sánh mức độ đó? 2. Dự đoán cấp gió và nêu tác động của gió trong mỗi hình. 3. Gió đến cấp nào thì cần phải đề phòng những thiệt hại do tác động của nó gây ra?
Ảnh
Câu hỏi trang 27 (2)
Trả lời: 1. Mức độ gió tăng dần theo mức độ: a → b → c → d → e. Dựa vào mức độ chuyển động của cây cối, lá cờ và mức thiệt hại của tài sản (nhà cửa, ngói, ...) để so sánh mức độ này. 2. *Hình a: Cấp gió 0 - 3 - Tác động: Gió nhẹ, không gây nguy hại *Hình b: Cấp gió 4 - 5 - Tác động: + Cây nhỏ có lá bắt đầu lay động, ảnh hưởng đến lúa đang phơi màu. + Biển hơi động. Thuyền đánh cá bị chao nghiêng, phải cuốn bớt buồm.
Câu hỏi trang 27 (3)
*Hình c: Cấp gió 6 - 7 - Tác động: + Cây cối rung chuyển. Khó đi ngược gió. + Biển động. Nguy hiểm đối với tàu, thuyền. *Hình d: Cấp gió 8 - 9 - Tác động: + Gió làm gãy cành cây, tốc mái nhà gây thiệt hại về nhà cửa. Không thể đi ngược gió. + Biển động rất mạnh. Rất nguy hiểm đối với tàu, thuyền. *Hình e: Cấp gió 10 - 11 - Tác động: + Làm đổ cây cối, nhà cửa, cột điện. Gây thiệt hại rất nặng + Biển động dữ dội. Làm đắm tàu biển. 3. Gió bắt đầu từ cấp độ 8 trở lên thì cần đề phòng những thiệt hại do nó gây ra.
3. Phòng chống bão
Hoạt động 1, 2 (1)
3. Phòng chống bão
1. Đọc bản tin dự báo thời tiết trong hình 6 và cho biết ở thời điểm nào trong ngày, chúng ta cần đề phòng thiệt hại do gió gây ra. 2. Ở địa phương em có hay xảy ra bão không? Nếu có hãy nêu những thiệt hại do bão gây ra mà em biết.
Ảnh
Hoạt động 1, 2 (2)
*Trả lời: 1. Ở thời điểm đêm và sáng sớm, chúng ta cần đề phòng thiệt hại do gió gây ra. 2. - Ở địa phương em hay xảy ra bão. - Một số thiệt hại do bão gây ra: Bão thường làm gãy đổ cây cối, làm nhà cửa bị hư hại. Bão to có gió lốc có thể cuốn bay người, nhà cửa, làm gãy, đổ cây cối, gây thiệt hại về mùa màng, gây tai nạn cho máy bay, tàu thuyền…
Hoạt động 3
3. Quan sát hình 7, hãy chỉ ra cách phòng chống bão trong mỗi hình.
Ảnh
Cách phòng chống bão trong mỗi hình: Hình a - Gia cố nhà cửa. Hình b - Cưa bớt cành cây to, cành cây sâu, mục dễ gãy. Hình c - Neo đậu tàu, thuyền tránh bão.
Câu hỏi 1 trang 28
1. Để giảm các thiệt hại do bão gây ra, hãy nêu các cách phòng chống khác mà em biết.
Trả lời: Một số cách giảm thiệt hại do bão: - Theo dõi bản tin dự báo thời tiết. - Ngắt các thiết bị điện. - Xác định ví trí an toàn để trú ẩn. - Chủ động sơ tán khỏi các nhà không đảm bảo an toàn, vùng ven biển, cửa sông đề phòng nước dâng. - Gia cố, chằng chống nhà cửa, cắt tỉa cành cây. - ...
Câu hỏi 2 trang 28
2. Khi có bão, gia đình và địa phương em đã thực hiện các cách nào để giảm thiểu thiệt hại?
Trả lời: Một số cách mà gia đình, địa phương em đã thực hiện để giảm thiểu thiệt hại cho bão: - Gia cố, chằng chống nhà cửa, cắt tỉa cành cây. - Dự trữ nước uống, lương thực thực phẩm, thuốc men, các vật dụng cần thiết đủ để dùng ít nhất 7 ngày. - Ngắt các thiết bị điện khi có gió to, sấm chớp. - Xác định ví trí an toàn để trú ẩn. - ...
LUYỆN TẬP
Kiến thức cốt lõi
Ảnh
KIẾN THỨC CỐT LÕI
- Không khí chuyển động từ nơi lạnh đến nơi nóng, sự chuyển động này gây ra gió. - Không khí chuyển động càng mạnh càng tạo ra gió lớn. Mức độ mạnh của gió được chia thành 18 cấp từ cấp 0 đến cấp 17 theo mức độ mạnh dần. Gió từ cấp 8 trở lên gọi là bão. - Gió càng mạnh càng gây thiệt hại về người và tài sản. Vì vậy, cần có một số biện pháp phòng chống bão như theo dõi bản tin dự báo thời tiết; gia cố nhà cửa, cưa bớt cành cây to; neo đậu tàu, thuyền; ngắt các thiết bị điện, ...
BT1
Bài tập trắc nghiệm
Không khí chuyển động tạo ra
Hơi nước
Bụi
Rác thải
Gió
BT2
Bài tập trắc nghiệm
Gió càng mạnh thì
Lượng không khí càng nhiều
Mưa càng cao
Độ ẩm càng lớn
Càng gây thiệt hại về người và tài sản
BT3
Bài tập trắc nghiệm
Điều hòa không khí trong nhà thường có vị trí ở
Dưới sàn nhà
Trên cao
Ngoài ban công
Trên bàn