BÀI 6. DINH DƯỠNG VÀ TIÊU HÓA Ở ĐỘNG VẬT
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
BÀI 6. DINH DƯỠNG VÀ TIÊU HÓA Ở ĐỘNG VẬT
Khởi động
Khởi động
Khởi động
Ảnh
Những loài động vật trong hình 6.1 ăn những thức ăn khác nhau, quá trình tiêu hoá và dinh dưỡng của chúng có khác nhau không? Tại sao?
Quá trình dinh dưỡng ở động vật
Quá trình dinh dưỡng ở động vật
Quá trình dinh dưỡng ở động vật
Động vật là sinh vật dị dưỡng, sử dụng các sinh vật khác làm thức ăn để cung cấp chất dinh dưỡng và năng lượng cần thiết cho các hoạt động sống của cơ thể. Dinh dưỡng là quá trình thu nhận, biến đổi và sử dụng chất dinh dưỡng. Quá trình dinh dưỡng gồm năm giai đoạn: lấy thức ăn, tiêu hoá thức ăn, hấp thụ chất dinh dưỡng, tổng hợp (đồng hoá) các chất và thải chất cặn bã. Sau giai đoạn tiêu hoá và hấp thụ. chất dinh dưỡng được vận chuyển đến từng tế bào nhờ hệ tuần hoàn. Tế bào sử dụng những chất dinh dưỡng này để tổng hợp, biến đổi thành những chất cần thiết cho hoạt động sống của cơ thể. Ở những loài động vật khác nhau, từng giai đoạn của quả trình dinh dưỡng có thể khác nhau.
Hình 6.2
Ảnh
Tiêu hoá ở động vật
Tiêu hoá ở động vật
Tiêu hoá ở động vật
Tiêu hoá là một phần của quá trình dinh dưỡng. Ở động vật, tuỳ mức độ tiến hoá mà mỗi loài có hình thức tiêu hoá khác nhau.
Ở động vật chưa có cơ quan tiêu hoá, thức ăn được tiêu hoá bằng hình thức tiêu hoa nội bào (tiêu hoá bên trong tế bào). Ở một số loài động vật đa bào bậc thấp, có sự kết hợp cả hai hình thức tiêu hoá nội bào và tiêu hoá ngoại bào (tiêu hoa bên ngoài tế bào) trong túi tiêu hoá. Ở đa số các loài động vật, thức ăn được tiêu hoá bằng hình thức tiêu hoá ngoại bảo trong ống tiêu hoá.
Động vật có túi tiêu hoá
Động vật có túi tiêu hoá: Ở ruột khoang và giun dẹp, thức ăn được biến đổi ngoại bảo trong túi tiêu hoá, sau đó được hấp thụ vào tế bào và tiếp tục được tiêu hoá nội bảo. Thức ăn đi vào và chất thải đi ra đều qua lỗ miệng. Động vật có ống tiêu hoá. Ở nhiều loài động vật không xương sống và tất cả động vật có xương sống, thức ăn được biến đổi trong ống tiêu hoá. Thức ăn đi vào qua lỗ miệng. Thức ăn đi qua ống tiêu hoá và được tiêu hoá ngoại bào nhờ quá trình tiêu hoá cơ học và hoả học. Ở một số loài động vật, thức ăn còn được tiêu hoá nhờ hệ vi sinh vật. Chất thải được thải ra ngoài qua hậu môn.
Ứng dụng về dinh dưỡng và tiêu hoá ở người
Chế độ dinh dưỡng cân bằng
Chế độ dinh dưỡng cân bằng
Các chất dinh dưỡng giúp cơ thể sinh trưởng và phát triển thông qua cung cấp nguyên liệu, năng lượng cho các hoạt động sống. Nhu cầu năng lượng và các chất dinh dưỡng của cơ thể phụ thuộc vào độ tuổi, giới tính, cường độ lao động, sức khoẻ tỉnh thần và tình trạng bệnh tật. Chế độ dinh dưỡng cân bằng là chế độ dinh dưỡng cung cấp năng lượng và các chất dinh dưỡng tương đương với nhu cầu của cơ thể; các nhóm chất dinh dưỡng được đưa vào cơ thể với lượng vừa đủ và đúng tỉ lệ (năng lượng từ protein chiếm 13 – 20%, lipid chiếm 15 – 20 %, carbohydrate chiếm 60 – 65% so với tổng nhu cầu năng lượng). Đồng thời, chế độ dinh dưỡng cần bổ sung đầy đủ nước, vitamin, chất khoáng và chất xơ.
Phòng bệnh về tiêu hoá
Phòng bệnh về tiêu hoá
Có nhiều nguyên nhân gây bệnh về tiêu hoả (bảng 6.3). Vi sinh vật, nấm và hoá chất độc hại trong thực phẩm bị ô nhiễm có thể gây tổn thương hệ tiêu hoá, rối loạn quá trình hấp thụ chất dinh dưỡng, thậm chí trong một số trường hợp có thể dẫn đến ung thư hoặc tử vong. Người mắc bệnh về tiêu hoa thường có triệu chứng như đau bụng, nôn hoặc buồn nôn, chóng mặt, mệt mỏi, sốt, đại tiện nhiều hơn 3 lần ngày hoặc ít hơn 3 lần/tuần,... Do đó, sử dụng nguồn thực phẩm sạch, an toàn cũng như thực hiện các biện pháp đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm; bảo vệ nguồn nước, thực hiện chế độ dinh dưỡng, vận động, nghỉ ngơi hợp lí giúp phòng các bệnh về tiêu hoá.
Bảng 6.3
Ảnh
Luyện tập
Bài 1
Bài tập trắc nghiệm
Sơ đồ cho thấy một chiếc răng người có diện tích bị sâu. Điều gì có thể đã gây ra sự sâu răng?
tiêu hóa răng của vi khuẩn
Một loại axit do vi khuẩn tiết ra
dư thừa chất béo trong thức ăn
thiếu chất xơ trong thức ăn
Bài 2
Bài tập trắc nghiệm
Diều ở các loài động vật thuộc lớp chim được hình thành từ bộ phận nào của ống tiêu hoá?
Diều được hình thành từ tuyến nước bọt.
Diều được hình thành từ khoang miệng
Diều được hình thành từ thực quản
Diều được hình thành từ dạ dày.
Bài 3
Bài tập trắc nghiệm
Hệ tiêu hóa của ốc sên là một ống nối liền từ miệng đến hậu môn. Điều nào sau đây mô tả đúng nhất hệ thống tiêu hóa của ốc sên?
Hệ tiêu hóa của ốc sên còn thiếu men thủy phân.
Quá trình tiêu hóa ở ốc là tiêu hóa nội bào.
Hệ thống tiêu hóa của ốc rất nguyên thủy.
Ốc có đường tiêu hóa.
Vận dụng
Vận dụng
Vận dụng
Hãy thiết kế một áp phích trình bày về lợi ích của thực phẩm sạch, an toàn đối với sức khoẻ của hệ tiêu hoá. Đề xuất một số biện pháp dinh dưỡng phù hợp cho bản thân và những người trong gia đình em. Tiến hành điều tra về tình trạng béo phì hoặc suy dinh dưỡng của học sinh tại trường em. Báo cáo kết quả điều tra: thực trạng, nguyên nhân, hậu quả và đề xuất giải pháp khắc phục.
Cảm ơn
Ảnh