BÀI 24. ĐỊA LÍ MỘT SỐ NGÀNH CÔNG NGHIỆP
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
ĐỊA LÝ 10
BÀI 24. ĐỊA LÍ MỘT SỐ NGÀNH CÔNG NGHIỆP
Ảnh
Mục tiêu bài học
Học xong bài này, em sẽ:
Ảnh
Học xong bài này, em sẽ:
Trình bày được vai trò, đặc điểm và giải thích được sự phân bố của một số ngành công nghiệp; khai thác than, dầu khí, quặng kim loại; điện lực; điện tử - tn học; sản xuất hàng tiêu dùng, thực phẩm. Phân tích được tác động của công nghiệp đối với môi trượng, sự cần thiết phát triển mạnh các nguồn năng lượng tái tạo. Nêu được những định hướng phát triển công nghiệp trong tương lai. Đọc được bản đồ công nghiệp, vẽ và phân tích được biểu đồ về công nghiệp. Thu thập tài liệu, trình bày, báo cáo được vấn đề công nghiệp.
Mở đầu
Mở đầu
Ảnh
Mở đầu:
Công nghiệp là tập hợp của rất nhiều ngành khác nhau. Vậy mỗi ngành công nghiệp có vai trò và đặc điểm gì? Sự phân bố và tác động của nó đối với môi trường như thế nào? Vì sao phải phát triển mạnh các nguồn năng lượng tái tạo? Định hướng phát triển công nghiệp trong tương lai là gì?
I. Công nghiệp khai thác than và dầu khí
1. Công nghiệp khai thác than
I. Công nghiệp khai thác than và dầu khí
Hình vẽ
Ảnh
Đọc thông tin và quan sát hình 24.1, hãy: - Nêu vai trò và đặc điểm của công nghiệp khai thác than. - Giải thích sự phân bố của ngành này và sự cần thiết phải thay thế bằng nguồn năng lượng tái tạo.
1. Công nghiệp khai thác than
- Hình 24.1. Bản đồ phân bố công nghiệp khai thác than của một số nước trên thế giới giai đoạn 2015 - 2019 (- Hình 24.1. Bản đồ phân bố công nghiệp khai thác than của một số nước trên thế giới giai đoạn 2015 - 2019)
Ảnh
- Kết luận
Ảnh
- Kết luận:
+) Đặc điểm:
Than là nguồn năng lượng truyền thống và cơ bản, được sử dụng rộng rãi trong sản xuất và đời sống. Than được dùng làm nhiên liệu cho các nhà máy nhiệt, nhà máy luyện kim, công nghiệp hóa chất để sản xuất ra chất dẻo, sợi nhân tạo, dược phẩm,... Than được phân thành nhiều loại tùy thuộc vào khả năng sinh nhiệt, hàm lượng cacbon và độ tro.
+) tiếp (- Kết luận)
Ảnh
Các mỏ than được phân bố chủ yếu ở bán cầu Bắc. Những nước đứng đầu về sản lượng khai thác than là những nước có trữ lượng than lớn như: Trung Quốc, Ấn Độ, Hoa Kỳ,...
+) Phân bố:
+) Nhược điểm: Quá trình khai thác và sử dụng đã làm cạn kiệt trữ lượng than, gây suy thoái và ô nhiễm môi trường đất, nước, không khí.
2. Công nghiệp khai thác dầu khí
Hình vẽ
Ảnh
Đọc thông tin và quan sát hình 24.2, hãy: - Nêu vai trò và đặc điểm của công nghiệp khai thác dầu khí. - Giải thích sự phân bố của công nghiệp khai thác dầu mỏ và sự cần thiết phải thay thế bằng nguồn năng lượng tái tạo.
2. Công nghiệp khai thác dầu khí
- Hình 24.2. Bản đồ phân bố công nghiệp khai thác dầu mỏ của một số nước trên thế giới giai đoạn 2015 - 2019 (- Hình 24.2. Bản đồ phân bố công nghiệp khai thác dầu mỏ của một số nước trên thế giới giai đoạn 2015 - 2019)
Ảnh
- Kết luận
Ảnh
- Kết luận:
+) Đặc điểm:
Dầu khí là nhiên liệu quan trọng cho sản xuất điện, giao thông vận tải; làm nguyên liệu cho công nghiệp hóa chất để tạo ra nhiều sản phẩm khác nhau. Dầu mỏ được ví như "vàng đen" của nhiều nước.
Sau khi chế biến, dầu khí tạo ra nhiều sản phẩm như xăng, dầu hỏa, dầu ma-dut,...
Các mỏ dầu khí phân bố cả ở hai bán cầu. Các nước đứng đầu về sản lượng khai thác đều có trữ lượng dầu khí lớn như: A-rập-xê-út, Hoa Kì, Liên bang Nga, I-rắc, I-ran,...
+) Phân bố:
+) tiếp (- Kết luận)
Ảnh
+) Hiện trạng: Do mức độ khai thác quá lớn gắn với sự phát triển của ngành giao thông vận tải, công nghiệp hóa chất đặc biệt là hóa dầu đã dẫn tới sự cạn kiệt nguồn tài nguyên này. +) Ưu điểm: Dầu khí có khả năng sinh nhiệt cao, dễ vận chuyển và sử dụng, nhiên liệu cháy hoàn toàn và không tạo thành tro. +) Nhược điểm: Quá trình khai thác, vận chuyển và sử dụng dầu mỏ gây ô nhiễm môi trường nước, biển,...
II. Công nghiệp điện lực
- Câu hỏi
II. Công nghiệp điện lực
- Câu hỏi
Hình vẽ
Ảnh
Đọc thông tin và quan sát hình 24.3, hãy: - Nêu vai trò và đặc điểm của công nghiệp điện lực. - Giải thích vì sao công nghiệp điện lực lại tập trung ở các nước phát triển và các nước công nghiệp hóa.
- Hình 24.3. Bản đồ phân bố và sản xuất lượng điện bình quân đầu người trên thế giới giai đoạn 2015 - 2019 (- Hình 24.3. Bản đồ phân bố và sản xuất lượng điện bình quân đầu người trên thế giới giai đoạn 2015 - 2019)
Ảnh
- Kết luận
Ảnh
- Kết luận:
+) Vai trò:
Điện là cơ sở phát triển nền công nghiệp hiện đại, động lực quan trọng của sản xuất cơ khí hóa, tự động hóa. Nền tảng cho mọi sự tiến bộ kĩ thuật trong công nghiệp và các ngành kinh tế khác. Đáp ứng nhu cầu đời sống văn hóa, văn minh của con người.
+) Định hướng: Sử dụng nguồn năng lượng tái tạo để sản xuất nhằm bảo vệ môi trường và tiết kiệm được năng lượng hóa thạch ngày càng phổ biến.
+) tiếp (- Kêt luận)
Ảnh
+) Đặc điểm:
Sản lượng điện bình quân đầu người là một trong những tiêu chí quan trọng để đo trình độ phát triển và văn minh của các nước. Điện được sản xuất từ nhiều nguồn khác nhau như: nhiệt điện (dầu mỏ, than đá, khí đốt), thủy điện, điện nguyên tử và các nguồn năng lượng tái tạo). Các nhà máy điện yêu cầu khác nhau về vốn, thời gian xây dựng, lao động, giá thành. Cơ cấu sản xuất điện năng ở các nước phụ thuộc vào nguồn sản xuất điện.
+) tiếp (- Kết luận)
Ảnh
+) Phân loại:
Công nghiệp điện lực: Phát triển rất nhanh do nhu cầu của nền kinh tế và mức sống ngày càng cao của dân cưu. Sản xuất điện tập truung chủ yêu ở các nước phát triển và các nước công nghiệp hóa. Nhiệt điện chạy bằng than: Gây ô nhiễm môi trường nước, không khí, đất, rạo ra mưa a-xit và hiện tượng nóng lên toàn cầu. Điện nguyên tử: Những sự cố xảy ra làm ảnh hưởng lớn đến môi trường sống và sức khỏe con người.
III. Công nghiệp khai thác quặng kim loại
- Câu hỏi
III. Công nghiệp khai thác quặng kim loại
- Câu hỏi
Hình vẽ
Ảnh
Đọc thông tin, hãy nêu vai trò, đặc điểm của công nghiệp khai thác quặng kim loại và nhận xét tác động của nó đến môi trường.
Ảnh
- Kết luận
Ảnh
- Kết luận:
Quặng kim loại có vai trò quan trọng đối với sự phát triển của xã hội loại người. Quặng kim loại là nguyên liệu không thể thay thế được của một số ngành công nghiệp.
+) Vai trò:
+) Định hướng: Việc sản xuất các vật liệu thay thế, sử dụng các loại phế liệu là biện pháp nhằm tiết kiệm tài nguyên, giảm thiểu ô nhiễm môi trường.
+) tiếp (- Kết luận)
Ảnh
Quặng kim loại rất đa dạng. Các nước tập chung chủ yếu vào khai thác quặng kim loại đen và kim loại màu. Quặng kim loại đen có trữ lượng lớn nhất, trong đó quặng sát chiếm 90%. Các quặng kim loại màu trong tự nhiên thường tồn tại dưới dạng đa kim, trữ lượng ít. Việc khai thác khó khăn, tiêu hao nhiều năng lượng và đòi hỏi trình độ kĩ thuật cao
+) Đặc điểm:
+) tiếp (- Kết luận)
Ảnh
Sự phân bố của các ngành công nghiệp khai thác quặng kim loại rất khác nhau. Các nước khai thác quặng kim loại đen nhiều là những nước có trữ lượng lớn như: Liên bang Nga, U-crai-na,... Khai thác quặng kim loại màu tập trung ở các nước đang phát triển như: quặng động ở Chi-lê, Mê-hi-cô, Dăm-bi-a, Phi-lip-pin, In-đô-nê-xi-a, quặng bô xít ở Ghi-nê,....
+) Phân bố:
+) Tác động: Khai thác quặng kim loại làm cạn kiệt nguồn tài nguyên, ô nhiễm môi trường, tác động đến nguồn nước mặt và nguồn nước ngầm.
IV. Công nghiệp điện tử- tin học
- Câu hỏi
IV. Công nghiệp điện tử- tin học
- Câu hỏi
Ảnh
Hình vẽ
Ảnh
Đọc thông tin, hãy nêu vai trò, đặc điểm của công nghiệp điện tử - tin học, giải thích sự phân bố của ngành này và nhận xét tác động của nó đến môi trường.
- Kết luận
Ảnh
- Kết luận:
Giữ vai trò chủ đạo trong hệ thống sản xuất công nghiệp hiện đại. Góp phần làm cho nền kinh tế thế giới chuyển từ nền kinh tế công nghiệp sang nền kinh tế tri thức. Là một thước đo trình độ phát triển kinh tế - kĩ thuật của các nước trên thế giới.
+) Vai trò:
+) tiếp (- Kết luận)
Ảnh
Không cần diện tích rộng, không tiêu thụ nhiều kim loại, điện, nước. Đòi hỏi lượng lao động trẻ, có trình độ chuyên môn kĩ thuật cao, cơ sở hạ tầng kĩ thuật phát triển, vốn đầu tư nhiều.
+) Đặc điểm:
+) Sản phẩm: Sản phẩm của ngành này phong phú và đa dạng như; máy tính, thiết bị điện tử, điện tử dân dụng, thiết bị viễn thông,...
+) tiếp (- Kết luận)
Ảnh
Tập trung phần lớn ở các nước phát triển và các nước công nghiệp hóa như: Hoa Kì, Nhật Bản, Đức,... Nhiều nước đang phát triển đẩy mạnh sản xuất một số sản phẩm phục vụ nền kin tế và xuất khẩu (thiết bị bưu chính viễn thông, linh kiện điện tử,...).
+) Phân bố:
+) Tác động: Tạo thêm gánh nặng cho môi trường trong việc xử lí rác thải chứa các tạp chất, hóa chất độc hại.
V. Công nghiệp sản xuất hàng tiêu dùng
- Câu hỏi
V. Công nghiệp sản xuất hàng tiêu dùng
- Câu hỏi
Ảnh
Hình vẽ
Ảnh
Đọc thông tin, hãy nêu vai trò, đặc điểm của công nghiệp tiêu dùng và giải thích vì sao ngành này lại được phân bố ở rộng rãi các nước.
- Kết luận
Ảnh
- Kết luận:
Ngành dùng không thể thiếu trong cơ cấu ngành công nghiệp ở mỗi quốc gia. Tận dụng nguồn nguyên liệu tại chỗ, huy động sức mạnh của các thành phần kinh tế. Tạo ra được nhiều loại hàng hóa thông dụng, góp phần đẩy mạnh xuất khẩu.
+) Vai trò:
+) Đặc điểm:
Sử dụng ít nhiên liệu, điện năng và chi phí vận tải. Vốn đầu tư không nhiều, sử dụng nhiều lao động. Phụ thuộc vào thị trường tiêu thụ và nguồn nguyên liệu.
+) tiếp (- Kết luận)
Ảnh
+) Cơ cấu: Bao gồm nhiều ngành khác nhau như dệt- may, da-giày, sản xuất sản phẩm từ gỗ, sản xuất giấy,... +) Phân bố:
Công nghiệp sản xuất hàng tiêu dùng rộng khắp trên thế giới. Những nước phát triển mạnh là Trung Quốc, Ấn Độ, Hàn Quốc,...
+) tiếp (- Kết luận)
Ảnh
+) Tác động:
Sự phát triển của công nghiệp sản xuất hàng tiêu dùng có tác động tới môi trường. Nước thải từ hóa chất dệt nhuộm, giặt khô gây ô nhiễm nguồn nước, rác thải nhựa không được xử lí gây ô nhiễm môi trường đất, nước,...
VI. Công nghiệp thực phẩm
- Câu hỏi
VI. Công nghiệp thực phẩm
- Câu hỏi
Ảnh
Hình vẽ
Ảnh
Đọc thông tin, hãy nêu vai trò, đặc điểm của công nghiệp thực phẩm và giải thích vì sao ngành này được phân bố linh hoạt.
- Kết luận
Ảnh
- Kết luận:
Đáp ứng nhu cầu hằng ngày về ăn, uống của con người. Góp phần làm tăng thêm chất lượng và giá trị của sản phẩm nông nghiệp. Tạo ra nhiều mặt hàng xuất khẩu, tích lũy vốn, giải quyết việc làm. Góp phần giải phóng công việc nội trợ cho phụ nữ. Vai trò chủ đạo trong cơ cấu giá trị sản xuất công nghiệp ở nhiều nước.
+) Vai trò:
+) tiếp (- Kết luận)
Ảnh
+) Phân bố:
Phân bố tương đối linh hoạt và có mặt ở mọi quốc gia. Các nước phát triển thường tiêu thụ rất nhiều thực phẩm chế biến.
+) Đặc điểm:
Đòi hỏi vốn đầu tư ít, quy trình sản xuất không phức tạp. Sản phẩm rất phong phú và đa dạng. Nguyên liệu chủ yếu là các sản phẩm từ nông nghiệp và thủy sản.
+) Tác động: Việc phát triển công nghiệp thực phẩm gây tác động đến nguồn nước và tạo ra lượng rác thải lớn, đòi hỏi phải có hệ thống xử lí.
VII. Định hướng phát triển công nghiệp trong tương lai
- Câu hỏi
VII. Định hướng phát triển công nghiệp trong tương lai
- Câu hỏi
Ảnh
Hình vẽ
Ảnh
Đọc thông tin, quan sát hình 24.4, hãy lựa chọn và nêu ví dụ cụ thể về một trong bốn định hướng phát triển công nghiệp trong tương lại.
- Hình 24.4. Các định hướng phát triển công nghiệp trong tương lai (- Hình 24.4. Các định hướng phát triển công nghiệp trong tương lai)
Ảnh
- Kết luận
Ảnh
- Kết luận:
Tiếp tục giảm tỉ trọng công nghiệp khai thác, tăng tỉ trọng công nghiệp chế biến. Phát triển các ngành công nghiệp gắn với khoa học - công nghệ có hàm lượng kĩ thuật cao, ít gây ô nhiễm môi trường. Đẩy mạnh sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo. Tăng trưởng xanh theo hớng sản xuất các sản phẩm thân thiện môi trường, tiêu tốn ít năng lượng và nguyên liệu, giảm phát thải chất thải.
Luyện tập và vận dụng
- Luyện tập
- Luyện tập
Ảnh
1. Cho bảng số liệu sau:
a) Hãy vẽ biểu đồ kết hợp (cột và đường) thể hiện sản lượng khai thác dầu mỏ và sản xuất điện thoại di động trên thế giới giai đoạn 2000 - 2019. b) Hãy phân tích tình hình sản xuất dầu mỏ và điện thoại di động trên thế giới.
Ảnh
Bảng 24. Tình hình sản xuất một số sản phẩm công nghiệp trên thế giới giai đoạn 2000 - 2019
- Vận dụng
Ảnh
Ảnh
2. Hãy thu thập tại liệu, viết một báo cáo ngắn về một trong các vấn đề công nghiệp ở địa phương em hoặc ở Việt Nam: - Sự phát triển của một ngành công nghiệp. - Tác động của công nghiệp đến môi trường.
- Vận dụng:
Dặn dò
Dặn dò
Ảnh
DẶN DÒ
Ôn lại bài vừa học. Làm bài tập về nhà trong SBT. Chuẩn bị bài sau:"Bài 25. Tổ chức lãnh thổ công nghiệp"
Cảm ơn
Ảnh