BÀI 8: ĐẤT NƯỚC VÀ CON NGƯỜI. ĐỌC: ĐẤT RỪNG PHƯƠNG NAM
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
Ảnh
BÀI 8: ĐẤT NƯỚC VÀ CON NGƯỜI
VĂN BẢN:
ĐẤT RỪNG PHƯƠNG NAM
(Đoàn Giỏi)
Khởi động
Khởi động
- Khởi động:
Trình bày những hiểu biết của em về vùng đất phương Nam?
Ảnh
Tri thức ngữ văn
- Câu hỏi học tập
Ảnh
- Câu hỏi học tập:
Dựa vào Tri thức ngữ văn SGK Tr 59 - 61, hoàn thành bảng sau:
1. Câu chuyện
1. Câu chuyện
Ảnh
Hình vẽ
Là sự việc, chuỗi sự việc xảy ra trong đời sống, liên quan đến một hoặc một số người nào đó. Câu chuyện thường có khởi đầu, diễn biến và kết thúc.
2. Thông điệp của tác phẩm văn học
2. Thông điệp của tác phẩm văn học
Ảnh
Hình vẽ
Là điều mà tác giả muốn gửi gắm đến người đọc qua hình tượng nghệ thuật. Đó là ý tưởng quan trọng nhất, là bài học, cách ứng xử mà văn bản văn học muốn truyền đến người đọc.
3. Tư tưởng của tác phẩm văn học
3. Tư tưởng của tác phẩm văn học
Ảnh
Hình vẽ
Là nhận thức, quan niệm, thái độ, cách lí giải về các vấn đề đời sống và khát vọng của tác giả được thể hiện trong tác phẩm. Được thể hiện qua nhiều yếu tố: đề tài, chủ đề, thế giới hình tượng.
4. Đặc điểm, tính cách nhân vật
4. Đặc điểm, tính cách nhân vật
Ảnh
Hình vẽ
Những nét riêng về ngoại hình, hành động, tình cảm,... của nhân vật, giúp phân biệt với nhân vật khác. Khi đọc truyện, ngược đọc có thể nhận biết đặc điểm, tư tưởng,.. qua lời của người kể chuyện, qua hành động, lời nói,....
5. Người kể chuyện
5. Người kể chuyện
Ảnh
Hình vẽ
Một vai được tác giả tạo ra, đảm nhiệm việc kể lại câu chuyện trong văn bản chuyện. Người kể chuyện có thể là nhân vật hoặc không, có thể dùng các điểm nhìn khác nhau.
6. Điểm nhìn
6. Điểm nhìn
Là vị trí của người kể chuyện trong tương quan với câu chuyện. Cách phân biệt điểm nhìn theo ngôi thứ nhất hoặc ngôi thứ ba:
Ảnh
7. Biện pháp tu từ chêm xen
7. Biện pháp tu từ chêm xen
Ảnh
Hình vẽ
Chêm xen là biện pháp chêm vào câu một từ, một cụm từ, một câu, thâm chí một chuỗi câu để bổ sung thông tin cần thiết hay bộc lộ cảm xúc. Thành phần chêm xen thường đứng sau dấu phẩy, dấu gạch ngang hoặc được đặt trong ngoặc đơn.
- Ví dụ
Ảnh
- Ví dụ:
Cô bé nhà bên (có ai ngờ) Cũng vào du kích! Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích Mắt đen tròn (thương thương quá đi thôi)
(Giang Nam)
8. Biện pháp tu từ liệt kê
8. Biện pháp tu từ liệt kê
Ảnh
Hình vẽ
Là biện pháp sắp xếp nối tiếp các từ, các cụm từ cùng loại để diễn tả những khía cạnh khác nhau của thực tế, của tư tưởng, tình cảm đồng thời tạo ấn tượng về hình ảnh và cảm xúc cho người đọc.
+ tiếp (8. Biện pháp tu từ liệt kê)
Hình vẽ
Ảnh
+ Xét theo cấu tạo, có kiểu liệt kê theo từng cặp và kiểu liệt kê không theo từng cặp.
- Ví dụ:
Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy. (Hồ Chí Minh).
+ tiếp (8. Biện pháp tu từ liệt kê)
Hình vẽ
Ảnh
+ Xét theo ý nghĩa, có thể phân biệt kiểu liệt kê tăng tiến và liệt kê không tăng tiến.
- Ví dụ:
Chao ôi! Dì Hảo khóc. Dì khóc nức nở, khóc nấc lên, khóc như người ta thổ. (Nam Cao)
Tìm hiểu văn bản: Đất rừng phương Nam
I. Tìm hiểu chung (I. Tìm hiểu chung)
Ảnh
Ảnh
Trình bày hiểu biết của em về tác giả Đoàn Giỏi và tác phẩm Đất rừng phương Nam?
???
Câu hỏi học tập:
1. Tác giả
1. Tác giả
Đoàn Giỏi (1925 - 1989) quê ở thị xã Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang ngày nay. Xuất thân trong gia đình địa chủ lớn, giàu lòng yêu nước. Bút danh: Nguyễn Hoài, Nguyễn Phú Lễ, Huyền Tư.
a. Cuộc đời - sự nghiệp
Ảnh
b. Sự nghiệp sáng tác
Đường về gia hương (1948). Cá bống mú (1956). Đất rừng Phương Nam (1957). ....
b. Sự nghiệp sáng tác
Ảnh
Ảnh
Ảnh
c. Phong cách sáng tác
c. Phong cách sáng tác
Ảnh
Hầu hết viết về thiên nhiên, con người và cuộc sống Nam Bộ. Tái hiện vẻ đẹp của vùng đất Phương Nam trù phú và những người dân Nam Bộ. Lối miêu tả vừa hiện thực vừa trữ tình và ngôn ngữ đậm màu sắc địa phương.
2. Tác phẩm
2. Tác phẩm
Ảnh
Đoạn trích Đất rừng phương Nam thuộc chương 9 trong Tiểu thuyết cùng tên của nhà văn Đoàn Giỏi.
II. Thể loại bố cục và tóm tắt
Ảnh
Ảnh
Xác định thể loại văn bản? Đoạn trích được chia thành mấy phần? Bố cục từng đoạn? Ý nghĩa nhan đề Đất rừng phương Nam gợi cho em suy nghĩ gì?
???
Câu hỏi học tập:
II. Thể loại bố cục và tóm tắt
1. Thể loại, bố cục
a. Bố cục
Ảnh
Hình vẽ
- Chia làm 4 phần:
a. Bố cục
Phần 1 (Từ đầu > bụi cây): Chuẩn bị đi lấy ong. Phần 2 (Tiếp > đi tới): Con đường đến chỗ lấy mật. Phần 3 (Tiếp > trở về): Quá trình lấy mật ong. Phần 4 (Còn lại): Trên đường trở về nhà.
b. Thể loại
Ảnh
Hình vẽ
b. Thể loại và nhan đề
Thể loại: Tiểu thuyết. Nhan đề: Gợi cho người đọc về thiên nhiên cảnh sắc miền đất phương Nam Tổ quốc.
- Câu hỏi học tập
Ảnh
Ảnh
Em hãy tóm tắt đoạn trích "Đất rừng phương Nam"
???
Câu hỏi học tập:
2. Tóm tắt tác phẩm
Ảnh
Đoạn trích kể lại một ngày đi lấy kèo ong của An, Cò và tía nuôi của An. Trong chuyến đi, An đã được chứng kiến quá trình tía nuôi và thằng Cò đi "ăn ong". An được biết cách tía dẫn ong về những kèo để làm tổ và được chứng kiến cách tía lấy ong. Không gian rừng U minh và quá trình lấấy mật ong đã khiến An đi từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác, An cũng thầm ngưỡng mộ quá trình nuôi ong của những người dân nơi đây.
2. Tóm tắt tác phẩm
III. Tìm hiểu chi tiết
III. Tìm hiểu chi tiết
Ảnh
Thiên nhiên được miêu tả trong không gian nào? Tìm những chi tiết cho thấy sự thay đổi của thiên nhiên ở những thời điểm khác nhau trong ngày. Từ đó nêu cảm nhận của em về thiên nhiên? Cảnh sắc thiên nhiên rừng U Minh được nhà văn tái hiện qua các nhìn của ai? Nhận xét khả năng quan sát và cảm nhận về thiên nhiên của nhân vật ấy?
Câu hỏi học tập:
1. Thiên nhiên cuộc sống phương Nam
Ảnh
+ Không gian: rừng tràm U Minh. + Thời gian:
1. Thiên nhiên cuộc sống phương Nam
Buổi sáng: bình yên, trong vắt, mát lành. Buổi trưa: tràn đầy ánh năng, ngây ngất hương thơm hoa tràm, tiếng chim hót líu lo và hàng ngàn con chim bay lên; những loài cây và màu sắc của từng phiến lá, những loài côn trùng bé nhỏ, kì lạ; thế giới loài ong nhiều bí ẩn,...
=> Vẻ đẹp đầy chất thơ, hoang dã của rừng U Minh, sức sống đa dạng của các loài sinh vật mang đến sự hấp dẫn, lôi cuốn người đọc.
+ tiếp (1. Thiên nhiên cuộc sống phương Nam)
Cảnh sắc thiên nhiên được tái hiện qua cái nhìn của nhân vật An.
=> Khả năng quan sát tinh tế, trong sáng, biết phát hiện, cảm nhận vẻ đẹp của thiên nhiên.
Ảnh
2. Các nhân vật trong truyện
Ảnh
Ảnh
Tìm hiểu nhân vật tía nuôi của An, qua đó em có cảm nhận gì về nhân vật này?
???
Câu hỏi học tập:
2. Các nhân vật trong truyện
a. Tía nuôi
Ảnh
a. Tía nuôi
Hình dáng bên ngoài: toát lên vẻ đẹp của một người lao động từng trải, can đảm: vóc dáng khoẻ mạnh, vững chãi; cử chỉ mạnh mẽ, dứt khoát,... Lời nói, cách cư xử của ông với An thể hiện sự quan tâm, tình yêu thương dành cho cậu con nuôi. Ông gác kèo cho ong rừng làm tổ rất giỏi và bảo vệ đàn ong, trân trọng sự sống.
=> Cảm nhận về nhân vật tía nuôi: người lao động dày dạn kinh nghiệm, tính cách mạnh mẽ, giàu lòng nhân hậu, yêu thương con người, thiên nhiên.
- Thảo luận nhóm
- Thảo luận nhóm:
Ảnh
Cò đi rừng như thế nào? Cò đã giảng giải cho An những gì? Cò có những hiểu biết gì về sân chim, rừng U Minh?
Nhóm 1, 3:
+ tiếp
- Thảo luận nhóm:
Ảnh
An cảm nhận như thế nào về tía má nuôi, về Cò? Chi tiết nào thể hiện điều đó? An suy nghĩ gì khi nghe má nuôi kể về cách "ăn ong" của người dân U Minh?
Nhóm 2, 4:
b. Nhân vật Cò và An
Ảnh
b. Nhân vật Cò và An
Cò nhanh nhẹn, tháo vát, dẻo dai: Đùi như đùi nai đi khắp nơi trong rừng, Khi An mệt và muốn nghỉ, Cò lại vẫn có thể đi tiếp. Cò hiểu rõ về rừng U Minh:
+ Cò hiểu biết rất rõ về sân chim, sự xuất hiện của ong mật, nơi ong làm tổ... + Cò trợ giúp tía lấy mật ong.
=> Cò hiện thân là chú bé của núi rừng. Cuộc sống gắn bó với núi rừng từ nhỏ giúp Cò có cơ thể khoẻ mạnh. Cò là một cậu bé sinh ra và lớn lên ở đất rừng phương Nam nên có sự am hiểu và gắn bó với thiên nhiên.
- Nhân vật Cò:
+ Nhân vật An (b. Nhân vật Cò và An)
Ảnh
+ An là người có lòng yêu thiên nhiên. Trong quá trình đi lấy mật An cảm nhận được những khung cảnh thiên nhiên trong rừng U Minh trong trẻo, mát mẻ và an lành.
Không khí mát lạnh Cái lành lạnh của không khí sông ngòi thấm vào đất, thở ra từ bình minh. Ánh sáng trong vắt đậu trên những cành hoa tràm. Khi nhìn thấy tổ ong, An quên ngay những bực tức trong lòng...
- Nhân vật An:
+ tiếp (- Nhân vật An)
Ảnh
An thắc mắc về quá trình làm kèo chông về làm tổ với má nuôi và ghi nhớ từng lời má nói. An thấy Cò bị ong đốt bèn ngay lập tức đưa mồi đến cho tía đốt ong. An có biểu biết về việc con người khắp nơi nuôi ong.
+ An là người ham học hỏi và rất thông minh:
+ An là chú bé có lòng tự trọng cao. An không muốn hỏi Cò về sân chim vì ngại rằng Cò sẽ cười mình.
=> An là chú bé có sự tinh tế trong việc quan sát và cảm nhận. Chỉ cậu mới có thể cảm nhận rõ vẻ đẹp của thiên nhiên đến vậy. An là đứa trẻ ham học hỏi và có hiểu biết nên mới ghi nhớ và hiểu biết về loài ong như vậy.
III. Tổng kết
1. Nội dung
Ảnh
Hình vẽ
Đoạn trích kể lại một lần An theo tía nuôi và Cò đi lấy mật ong trong rừng U Minh. Lúc này, An đã có nhiều trải nghiệm mới lạ, độc đáo nơi núi rừng Nam Bộ. Qua văn bản, đã thể hiện được vẻ đẹp của cảnh sắc thiên nhiên hoang sơ, kì thú, giàu có, đầầy chất thơ và ấn tượng về con người phương Nam vừa gần gũi, bình dị vừa mạnh mẽ, phóng khoáng.
III. Tổng kết
2. Nghệ thuật
2. Nghệ thuật
Ảnh
Hình vẽ
Miêu tả thiên nhiên đặc sắc. Ngôn ngữ mang màu sắc Nam Bộ, thể hiện được tính cách, con người đậm chất phương Nam.
Luyện tập
- Câu hỏi trắc nghiệm (- Câu hỏi trắc nghiệm)
Bài kiểm tra tổng hợp
Câu hỏi trắc nghiệm
Ý nào sau đây KHÔNG ĐÚNG khi nói về tác giả Đoàn Giỏi? - A. Ông xuất thân trong một gia đình nông dân nghèo. - true - B. Trong những năm Việt Nam chống Pháp, Đoàn Giỏi công tác trong ngành an ninh, rồi làm công tác thông tin, văn nghệ. - false - C. Đoàn Giỏi còn có các bút danh khác: Nguyễn Hoài, Nguyễn Phú Lễ, Huyền Tư. - false - D. Ông mất ngày 2 tháng 4 năm 1989 tại Thành phố Hồ Chí Minh vì bệnh ung thư. - false - false - false
Tác phẩm nào sau đây không phải của nhà văn Đoàn Giỏi? - A. Đường về gia hương. - false - B. Sông nước Cà Mau. - false - C. Những dòng máu Nam Kỳ. - false - D. Hoa gạo đỏ. - true - false - false
Nội dung của cuốn tiểu thuyết Đất rừng phương Nam là gì? - A. Viết về cuộc sống sinh hoạt của con người miền Tây Nam Bộ. - false - B. Miêu tả cuộc hành trình lưu lạc tìm người cha của cậu bé An đọc các tỉnh miền Tây Nam Bộ vào những năm chống Pháp. - true - C. Miêu tả cuộc hành trình lưu lạc tìm người cha của cậu bé An dọc các tỉnh miền Tây Nam Bộ vào những năm chống Mỹ. - false - D. Là câu chuyện xoay quanh những thành viên trong gia đình An. - false - false - false
Ý nào sau đây KHÔNG ĐÚNG khi nói về tác phẩm Đất rừng phương Nam? - A. Tác phẩm được đánh giá là một trong những cuốn sách viết về thiếu nhỉ hay nhất của nước ta. - false - B. Đem lại cho độc giả nhiều hiểu biết về văn hóa và con người Nam Bộ. - false - C. Tác phẩm gồm 25 chương. - true - D. Tất cả các ý trên đều đúng. - false - false - false
" Án ong" trong văn bản nghĩa là gì? - A. Là làm những món ăn từ ong. - false - B. Đi lấy mật ong từ việc gác kèo trước đó. - true - C. Là đi thăm vườn nuôi ong. - false - D. là đi cho ong ăn. - false - false - false
Việc làm kèo ong được kể lại qua điểm nhìn của ai? - A. Cò. - false - B. An. - false - C. Má nuôi An. - true - D. Ba nuôi An. - false - false - false
Vì sao tía nuôi khuyên An " không nên giết ong"? - A. Vì tía nuôi muốn các con ứng xử tốt với tự nhiên. - false - B. Vì sợ các con nguy hiểm. - false - C. Vì ong vẫn còn bé. - true - D. A và B đúng. - false - false - false
Việc liên hệ, so sánh những cách nuôi ong, lấy mật khác nhau có tác dụng gì? - A. Hướng dẫn người đọc cách lấy mật ong sao cho đúng. - false - B. Cho thấy sự đặc biệt của các kiểu tổ ong như vùng U Minh. - true - C. Giới thiệu cho người đọc những cách lấy mật ong. - false - D. Thể hiện sự hiểu biết của tác giả. - false - false - false
Trong văn bản trên, lời đối thoại giữa An với các nhân vật (Cò, tía nuôi, má nuôi) có tác dụng gì? - A. Giúp cho câu chuyện trở nên thật hơn đối với người đọc. - false - B. Thể hiện rõ tính cách của từng nhân vật. - false - C. Người đọc có được những cái nhìn cụ thể và đầy đủ nhất về thiên nhiên, con người Nam Bộ. - false - D. Tất cả đáp án trên. - true - false - false
Chủ đề của văn bản là gì? - A. Công việc đi lấy mật của con người phương Nam. - true - B. Cuộc sống sinh hoạt của con người phương Nam. - false - C. Đặc sản của phương Nam. - false - D. Những nét tính cách đặc trưng của con người phương Nam. - false - false - false
Vận dụng
- Vận dụng
- Vận dụng:
Ảnh
Ảnh
Viết đoạn văn 5 - 7 câu trình bày cảm nhận của em về một chi tiết thú vị trong đoạn trích Đất rừng phương Nam - Đoàn Giỏi.
Dặn dò
- Dặn dò
Ảnh
Hoàn thành bài tập Khái quát nội dung bài học bằng sơ đồ tư duy. Chuẩn bị bài: "Bài 8: Đất nước và con người. Đọc: Giang".
Dặn dò
- Cảm ơn
Ảnh