CHƯƠNG 7: BÀI 17: CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG THỰC DÂN PHÁP XÂM LƯỢC TỪ NĂM 1858 ĐẾN NĂM 1885
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
CHƯƠNG 7: BÀI 17: CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG THỰC DÂN PHÁP XÂM LƯỢC TỪ NĂM 1858 ĐẾN NĂM 1885
LỊCH SỬ 8
Ảnh
Khởi động
- Khởi động (- Khởi động)
Ảnh
Sang thế kỉ XIX, tình hình châu Á và khu vực Đông Nam Á có nhiều biến động trước sự bành trướng của chủ nghĩa thực đân phương Tây. Trong bối cảnh đó, theo em, lịch sử Việt Nam sẽ chịu tác động và điễn ra theo chiều hướng nào? Nhà nước phong kiến có đối sách như thế nào, nhân dân ta có thái độ và hành động ra sao để đương đầu với những thử thách to lớn của lịch sử?
Hình thành kiến thức
1. Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược từ năm 1858 đến năm 1874
1. Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược từ năm 1858 đến năm 1874
a. Cuộc kháng chiến ở Đà Nẵng và Nam Kì (1858 - 1862)
Ảnh
Câu 1: Dựa vào sơ đồ hình 17.2, nêu nét chính về quá trình thực dân Pháp xâm lược Việt Nam và cuộc kháng chiến chống Pháp của quân dân ta từ năm 1858 đến năm 1862.
- Hình 17.1
Hình 17.1. Liên quân Pháp và Tây Ban Nha tấn công Đà Nẵng (1858)
Ảnh
- Hình 17.2 (- Hình 17.2. Sơ đồ quá trình thực dân Pháp xâm lưươ và cuộc kháng chiến của quân dân ta ở Đà Nẵng và Gia Định (1858 - 1862))
Ảnh
- Câu 2 (- Thảo luận và trả lời câu hỏi)
Ảnh
Câu 2: Khai thác tư liệu 1, nêu suy luận của em về hậu quả của Hiệp ước Nhâm Tuất đối với nền độc lập dân tộc.
- Kết luận
- Kết luận:
Ngày 1/9/1858, liên quân Pháp - Tây Ban Nha mở cuộc tấn công Đà Nẵng. Quân dân Đà Nẵng dưới sự chỉ huy của Nguyễn Tri Phương kháng cự quyết liệt, bước đầu làm thất bại âm mưu "đánh nhanh thắng nhanh" của thực dân Pháp. Tháng 2/1859, quân Pháp kéo vào chiếm thành Gia Định, rồi đánh rộng ra. Quân triều đình chống cự yếu ớt rồi tan rã. Trong khi đó, nhân dân địa phương đã tự động nổi lên đánh giặc.
Ảnh
+ tiếp (- Kết luận)
Ảnh
Thực dân Pháp chỉ để lại khoảng 1000 quân làm nhiệm vụ canh giữ phòng tuyến dài khoảng 10 km ở Gia Định. Nguyễn Tri Phương chỉ huy quân dân xây dựng Đại đồn Chí Hoà và tổ chức phòng thủ. Ngày 24/2/1861, đại quân Pháp tập trung ở cuộc tấn công Đại đồn Chí Hoà và mở rộng đánh chiếm ba tỉnh miền Đông Nam Kì. Quân triều đình kháng cự quyết liệt nhưng không cản được giặc. Đại đồn Chí Hoà thất thủ.
+ tiếp (- Kết luận)
Ảnh
Phong trào kháng chiến của nhân dân vẫn tiếp diễn sôi nổi. Nghĩa quân của Nguyễn Trung Trực đã đốt cháy chiếc tàu Ét-pê-răng (Hi vọng) của quân Pháp trên sông Nhật Tảo (12/1861). Cuối tháng 3, đại quân Pháp lần lượt chiếm các tỉnh Gia Định, Định Tường, Biên Hoà, Vĩnh Long. Triều đình nhà Nguyễn kí với Pháp Hiệp ước Nhâm Tuất.
b. Nhân dân Nam Kì tiếp tục kháng chiến (1862 - 1874)
Ảnh
Câu 1: Khai thác hình 17.4, hãy mô tả không khí buổi lễ suy tôn Trương Định. Câu 2: Nêu khái quát cuộc kháng chiến chống Pháp của nhân dân Nam Kì từ năm 1862 đến năm 1874.
b. Nhân dân Nam Kì tiếp tục kháng chiến (1862 - 1874)
- Hình 17.4
Hình 17.4. Nhân dân suy tôn Trông Đ là Bình Tây Đại Nguyên soái (tranh vẽ)
Ảnh
- Kết luận
- Kết luận:
Ảnh
Sau hiệp ước Nhâm Tuất, Triều đình Huế tập trung lực lượng đàn áp các cuộc khởi nghĩa của nông dân ở Bắc Kì và Trung Kì, ngăn cản phong trào kháng chiến của nhân dân Nam Kì. Lợi dụng sự bạc nhược đó, năm 1867, thực dân Pháp đánh chiếm ba tỉnh miền Tây Nam Kì. Cuộc kháng chiến chống Pháp của nhân dân vẫn tiếp diễn ngày càng mạnh mẽ dưới sự lãnh đạo của Nguyễn Trung Trực,...
- Hình ảnh minh hoạ một số nhà lãnh đạo
- Hình ảnh minh hoạ một số nhà lãnh đạo:
Ảnh
- Câu hỏi mở rộng
- Câu hỏi mở rộng:
Ảnh
So sánh thái độ, hành động của nhân dân và của triều đình phong kiến trước cuộc xâm lược của thực dân Pháp.
2. Phong trào kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược lan rộng ra cả nước (1873 - 1884)
2. Phong trào kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược lan rộng ra cả nước (1873 - 1884)
a. Cuộc kháng chiến chống Pháp xâm lược Bắc Kì lần thứ nhất (1873 - 1874)
Ảnh
Câu hỏi 1: Nêu quá trình thực dân Pháp xâm lược Bắc Kì lần thứ nhất và cuộc chiến đấu của quân dân ta. Câu hỏi 2: Khai thác tư liệu 2, em đánh giá thế nào về việc triều đình Huế kí Hiệp ước Giáp Tuất với Pháp?
- Kết luận
Ảnh
- Kết luận:
Sau khi chiếm được Nam Kì, thực dân Pháp tiếp tục chuẩn bị thực hiện kế hoạch đánh chiếm Bắc Kì, Trung Kì. Tháng 11/1873, thực dân Pháp cử Ph.Gác-ni-ê đưa quân ra Bắc, dùng vũ lực đánh chiếm thành Hà Nội. Tổng đốc Nguyễn Tri Phương chỉ huy binh sĩ anh dũng chống cự. Ông bị thương, giặc bắt nhưng đã tuyệt thực để bảo toàn khí tiết. Ph.Gác-ni-ê cho quân mở rộng đánh chiếm nhiều tỉnh thành vùng Đồng bằng sống Hồng. Quân dân ta ở khắp nơi đã nổi lên kháng chiến như: các cuộc chiến đấa của binh sĩ triều đình ở cửa ô Thanh Hà (Hà Nội),...
+ tiếp (- Kết luận)
Ảnh
Ngày 21/12, quân Pháp tiến lên Sơn Tây, qua khu vực Cầu Giấy. Quân triều đình phối hợp với quân Cờ đen của Lưu Vĩnh Phúc phục kích địch ở đây, giết chết tên chỉ huy là Ph.Gác-ni-ê. Chiến thắng này đã cổ vũ tinh thần chiến đấu của quân dân ta, làm quân Pháp vô cùng hoang mang, dao động. năm 1874, Triều đình Huế kí với Pháp bản Hiệp ước Giáp Tuất, thừa nhận chủ quyền của Pháp ở cả sáu tỉnh Nam Kì và nhiều điều khoản bất khoản khác.
- Hình 17.7
Ảnh
Hình 17.7. Nguyễn Tri Phương (1800 - 1873)
Hình vẽ
Nguyễn Tri Phương quê ở huyện Phong Điền (Thừa Thiên Huế), làm quan ở cả ba triều vua Nguyễn. Ông được giao làm tổng chỉ huy lực lượng chống Pháp ở Đà Nẵng, sau đó đợợc cử làm Kinh lược sứ Bắc Kì, trực tiếp chỉ huy trận chiến đấu ở cửa nam thành Hà Nội khi quân Pháp tấn công.
b. Cuộc kháng chiến chống Pháp xâm lược Bắc Kì lần thứ hai (1882 - 1884)
Ảnh
Câu 1: Nêu những sự kiện chính về quá trình Pháp đánh chiếm Bắc Kì lần thứ hai và cuộc kháng chiến chống Pháp của quân dân ta ở Bắc Kì.
b. Cuộc kháng chiến chống Pháp xâm lược Bắc Kì lần thứ hai (1882 - 1884)
- Hình 17.9 (Hình 17.9. Sơ đồ quá trình thực dân Pháp đánh chiếm Bắc Kì lần thứ hai và cuộc kháng chiến của quân dân ta (1882 - 1884) )
Ảnh
- Câu 2 (- Thảo luận và trả lời câu hỏi)
Ảnh
Câu 2: Qua việc kí kết hiệp ước Giáp Tuất, Hác-măng và Pa-tơ-nốt, em đánh giá thế nào về thái độ của triều đình nhà Nguyễn trước cuộc tấn công xâm lược của thực dân Pháp?
- Kết luận
Tháng 4/1882, lấy cớ Triều đình Huế vi phạm Hiệp ước Giáp Tuất, quân Pháp do H.Ri-vi-e cầm đầu đã đổ bộ lên Hà Nội, khiêu khích, gửi tối hậu thư cho Tổng đốc Hà Nội là Hoàng Diệu, buộc ông phải giao thành. Ngày 3/4, quân Pháp chiếm thành Hà Nội. Quân triều đình anh dũng chống trả nhưng thất bại. Hoàng Dệu tuẫn tiết để bảo toàn khí tiết.
- Kết luận:
Ảnh
Hình 17.8. Hoàng Diệu (1829 - 1882)
+ tiếp (- Kết luận)
Ảnh
Quân Pháp toả đi đánh chiếm một số tỉnh thuộc Đồng bằng Bắc Kì. Quân triều đình hầu như tan rã. Những ngờời dân yêu nước vẫn kiên cường chiến đấu. Năm 1883, triều đình kí với đại diện của Pháp hiệp ước Hác-măng do Pháp thảo sẵn. Ngày 6/6/1884, thực dân Pháp kí với Triều Nguyễn Hiệp ước Pa-tơ-nốt, chính thức áp đặt quyền bảo hộ của Pháp ở Việt Nam. Triều đình Huế hoàn toàn đầu hàng thực dân Pháp. Nhân dân vẫn tiếp tục nổi dậy kháng Pháp ở khắp nơi.
3. Trào lưu cải cách nửa sau thế kỉ XIX
Ảnh
Câu hỏi: Nêu nguyên nhân đề xuất và nội dung một số bản điều trần, đề nghị cải cách của các quan lại, sĩ phu yêu nước vào nửa cuối thế kỉ XIX. (Hoàn thành Phiếu học tập).
3. Trào lưu cải cách nửa sau thế kỉ XIX
- Phiếu học tập
Ảnh
Ảnh
- Hình 17.10
Ảnh
- Kết luận
Ảnh
Trong bối cảnh chế độ phong kiến đang lâm vào khủng hoảng, lại phải tiến hành cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, tầng lớp văn thân, sĩ phu Việt Nam có điều kiện tham khảo kinh nghiệm của nước ngoài đã mạnh dạn gửi lên triều đình Hế những bản điều trần, đề nghị cải cách: Nguyễn Trường Tộ, Trần Đình Túc, Nguyễn Huy Tế, Đinh Văn Điển, Viện Thưong bạc, Nguyễn Lộ Trạch.
- Kết luận:
+ tiếp (- Kết luận)
Những đề nghị cải cách vì nhiều lí do (thiếu cơ sở kinh tế, xã hội vấp phải tư tưởng bảo thủ của cả triều đình và nhân dân,...) nên đã không được thực hiện hoặc chỉ thực hiện một phần rất nhỏ.
Ảnh
Tư tưởng cải cách nửa sau thế kỉ XIX đã phản ánh sự tiến bộ trong nhận thức mới của người Việt Nam, góp phần chuẩn bị tiền đề về tư tưởng cho sự ra đời phong trào Duy tân đầu thế kỉ XX.
Luyện tập
- Luyện tập
Ảnh
Câu hỏi: Lập và hoàn thành bảng hệ thống (theo gợi ý dưới đây) về quá trình thực dân Pháp xâm lược Việt Nam và cuộc kháng chiến chống xâm lược của nhân dân ta (1858 - 1884).
- Luyện tập:
Ảnh
Vận dụng
- Câu 1
- Vận dụng:
Ảnh
Câu hỏi 1: Có ý kiến cho rằng: Triều đình nhà Nguyễn phải chịu toàn bộ trách nhiệm trong việc để mất nước. Em đồng ý với ý kiến trên không? Vì sao?
- Câu 2 (- Vận dụng)
Ảnh
Câu 2: Tìm hiểu thông tin từ sách, báo, internet, hãy viết bài giới thiệu hoặc làm thẻ nhớ về một nhân vật lịch sử tiêu biểu trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược của nhân dân Việt Nam (1858 - 1884) mà em yêu thích nhất theo dàn ý sau:
Đóng góp/vai trò của nhân vật trong cuộc kháng chiến. Địa danh, công trình hiện nay liên quan đến nhân vật mà em biết. Bài học mà em học được từ nhân vật.
Dặn dò
- Dặn dò
Ảnh
Dặn dò:
Ôn lại bài vừa học. Làm bài tập về nhà trong SBT. Chuẩn bị bài sau: "Chương 7: Bài 18: Phong trào chống Pháp trong những năm 1885 - 1897".
- Cảm ơn
Ảnh