BÀI 11. CUỘC CẢI CÁCH CỦA MINH MẠNG (NỬA ĐẦU THẾ KỈ XIX)
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
BÀI 11: CUỘC CẢI CÁCH CỦA MINH MẠNG (NỬA ĐẦU THẾ KỈ XIX)
Mục tiêu bài học
Mục tiêu bài học
Ảnh
Mục tiêu bài học
* Trình bày được bối cảnh lịch sử, nội dung, kết quả, ý nghĩa cuộc cải cách của Minh Mạng. * Có ý thức trân trọng giá trị của cuộc cải cách Minh Mạng.
1. Bối cảnh lịch sử
Bối cảnh
- Năm 1802, Triều Nguyễn thành lập, cai quản đất nước rộng lớn, kéo dài từ Bắc vào Nam. - Trong bối cảnh đất nước vừa trải qua thời gian chiến tranh và bị chia cắt lâu dài, đặt ra rất nhiều khó khăn. - Dưới thời vua Gia Long, Triều Nguyễn tập trung chủ yếu vào công cuộc ổn định tình hình đất nước và ưu tiên cho sự nghiệp thống nhất về mặt lãnh thổ. - Bộ máy hành chính nhà nước thời kì này chưa hoàn chỉnh. Ở trung ương, nhiều cơ quan chưa được hoàn thiện. Ở địa phương, tính phân quyền còn đậm nét với sự tồn tại của Bắc Thành và Gia Định Thành. - Tổ chức hành chính giữa các khu vực thiếu thống nhất. Quan lại trong bộ máy nhà nước chủ yếu do các võ quan nắm giữ. - Để khắc phục tình trạng phân quyền, thiếu thống nhất, sau khi lên ngôi hoàng đế (1820), vua Minh Mạng thi hành các biện pháp cải cách để tập trung quyền lực và hoàn thiện bộ máy nhà nước.
Câu hỏi
Hình vẽ
Hình vẽ
?
Nêu bối cảnh lịch sử của cuộc cải cách Minh Mạng.
- Bối cảnh lịch sử của cuộc cải cách Minh Mạng: - Đất nước vừa trải qua thời gian chiến tranh và bị chia cắt lâu dài, đặt ra rất nhiều khó khăn. Trước đó nhà Nguyễn tập trung chủ yếu vào công cuộc ổn định tình hình đất nước và ưu tiên cho sự nghiệp thống nhất về mặt lãnh thổ. - Bộ máy hành chính nhà nước thời kì này còn chưa hoàn chỉnh. Ở trung ương, nhiều cơ quan chưa được hoàn thiện. Ở địa phương, tính phân quyền còn đậm nét với sự tồn tại của Bắc Thành và Gia Định Thành. Tổ chức hành chính giữa các khu vực thiếu thống nhất. Quan lại trong bộ máy nhà nước chủ yếu do các võ quan nắm giữ.
2. Nội dung cải cách
Luợc đồ
Ảnh
Luợc đồ hành chính Việt Nam ( sau cải cách Minh Mạng )
Trọng tâm
- Năm 1820, đổi Thị thư viện thành Văn thư phòng. Năm 1829, lập Nội các thay thế cho Văn thư phòng với chức năng như một cơ quan hành chính trung ương, chuyển và tiếp nhận công văn từ triều đình đến các địa phương và ngược lại, khởi thảo các chế cáo, lưu giữ công văn. - Năm 1834, lập Cơ mật viện làm cơ quan tư vấn tối cao cho nhà vua về những vấn đề quân sự quan trọng, đứng đầu là quan văn, võ do đích thân nhà vua lựa chọn. - Nội các cùng với Cơ mật viện là hai cơ quan tham mưu và tư vấn tối cao của hoàng đế về hành chính, chính trị và an ninh, quân sự. - Cải cách quan trọng tiếp theo là hoàn thiện cơ cấu, chức năng của Lục Bộ và cải tổ các cơ quan chuyên môn như Quốc tử giám, Hàn lâm viện,...Vua Minh Mạng cũng thực hiện chế độ giám sát, thanh tra chéo giữa các cơ quan trung ương thông qua hoạt động của Đô sát viện và Lục Khoa.
Nội dung
- Ở địa phương, cải cách quan trọng nhất là về hành chính, đặc biệt là chia đất nước thành các tỉnh. Vua Minh Mạng chia cả nước thành 30 tỉnh và phủ Thừa Thiên. Đứng đầu tỉnh là Tổng đốc, Tuần phủ. Tổng đốc thường là người phụ trách hai tỉnh, trực tiếp cai trị một tỉnh. Tỉnh còn lại do Tuần phủ đứng đầu, đặt dưới sự kiêm quản của Tổng đốc.” Phủ đứng đầu, đặt dưới sự kiêm quản của Tổng đốc. - Đối với vùng dân tộc thiểu số, vua Minh Mạng cho đổi các động, sách thành xã như vùng đồng bằng, đồng thời bãi bỏ chế độ cai trị của các tù trưởng địa phương, bổ dụng quan lại của triều đình đến cai trị trực tiếp. - Vua Minh Mạng cũng cải tổ chế độ hồi tỵ bằng việc mở rộng phạm vi, đối tượng áp dụng và bổ sung những quy định mới rất nghiêm ngặt.
Câu hỏi 1
Hình vẽ
Hình vẽ
?
Khai thác lược đồ Hình 2, nêu nhận xét của em về đơn vị hành chính Việt Nam sau cải cách Minh Mạng.
Cải cách hành chính là trọng tâm trong công cuộc cải cách của vua Minh Mạng. - Ông chia cả nước làm 30 tỉnh và một phủ Thừa Thiên. Mỗi tỉnh đều có Tổng đốc, Tuần phủ cai quản cùng hai ti, hoạt động theo sự điều hành của triều đình. - Các phủ, huyện, châu, tổng, xã vẫn giữ như cũ. Việc cải cách như vậy giúp cho hệ thống cơ quan trở nên chặt chẽ, gọn nhẹ hơn. - Hệ thống đơ vị hành chính trong cả nước cũng áp dụng đến nay. Nhìn chung, các chính cải cách hình chính giúp vua thuận lợi trong việc quản lí đất nước.
Câu hỏi 2
Hình vẽ
Hình vẽ
?
Trình bày một số biện pháp cải cách của vua Minh Mạng.
- Năm 1820, đổi Thị thư viện thành Văn thư phòng. Năm 1829, lập Nội các thay thế cho Văn thư phòng với chức năng như một cơ quan hành chính trung ương, chuyển và tiếp nhận công văn từ triều đình đến các địa phương và ngược lại, khởi thảo các chế cáo, lưu giữ công văn. - Năm 1834, lập Cơ mật viện làm cơ quan tư vấn tối cao cho nhà vua về những vấn đề quân sự quan trọng, đứng đầu là quan văn, võ do đích thân nhà vua lựa chọn. - Nội các cùng với Cơ mật viện là hai cơ quan tham mưu và tư vấn tối cao của hoàng đế về hành chính, chính trị và an ninh, quân sự. - Cải cách quan trọng tiếp theo là hoàn thiện cơ cấu, chức năng của Lục Bộ và cải tổ các cơ quan chuyên môn như Quốc tử giám, Hàn lâm viện,...Vua Minh Mạng cũng thực hiện chế độ giám sát, thanh tra chéo giữa các cơ quan trung ương thông qua hoạt động của Đô sát viện và Lục Khoa.
3. Kết quả, ý nghĩa
Kết quả, ý nghĩa
- Cuộc cải cách của vua Minh Mạng đã mang lại nhiều kết quả như: xây dựng được chế độ quân chủ trung ương tập quyền cao độ (vua nắm trong tay quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp và thống lĩnh quân đội); thống nhất đơn vị hành chính địa phương trong cả nước; tổ chức cơ cấu bộ máy nhà nước gọn nhẹ, chặt chẽ; phân định cụ thể chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan. - Cuộc cải cách có ý nghĩa quan trọng trong việc hoàn thành thống nhất đất nước về mặt hành chính, làm cho hoạt động của bộ máy nhà nước có hiệu quả hơn trước. - Cuộc cải cách Minh Mạng để lại bài học kinh nghiệm đối với tổ chức hoạt động của bộ máy nhà nước. Trong đó, cách thức phân chia đơn vị hành chính cấp tỉnh thời Minh Mạng là một trong những di sản lớn nhất của cuộc cải cách, có giá trị đến ngày nay.
Lăng Minh Mạng
Ảnh
Lăng Minh Mạng ( Thừa Thiên Huế )
Câu hỏi
Hình vẽ
Hình vẽ
Trình bày kết quả, ý nghĩa của cuộc cải cách Minh Mạng
?
- Kết quả: + Xây dựng chế độ quân chủ trung ương tập quyền cao độ. Vua nắm trong tay quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp và cả quyền thống lĩnh quân đội. + Thống nhất đơn vị hành chính địa phương trong cả nước. + Cơ cấu bộ máy nhà nước gọn nhẹ, chặt chẽ, phân định cụ thể chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan.
Ý nghĩa
Ý nghĩa: - Cuộc cải cách có ý nghĩa quan trọng trong việc hoàn thành thống nhất đất nước về mặt hành chính, làm cho hoạt động của bộ máy nhà nước có hiệu quả hơn trước. - Cuộc cải cách Minh Mạng cũng để lại bài học kinh nghiệm đối với tổ chức hoạt động của bộ máy nhà nước. - Trong đó, cách thức phân chia đơn vị hành chính cấp tỉnh thời Minh Mạng là một trong những di sản lớn nhất của cuộc cải cách, còn có giá trị đến ngày nay.
Luyện tập
Bài 1
Bài tập trắc nghiệm
Vua Minh Mạng lên ngôi hoàng đế năm nào?
1802
1820
1832
1840
Bài 2
Bài tập trắc nghiệm
Tình hình chính quyền vào năm đầu thời Minh Mạng là
Thiếu sự thống nhất, đồng bộ, tập trung
Quyền lực nhà vua và triều đình bị hạn chế
Tình hình an ninh- xã hội nhiều bất ổn
A,B,C đúng
Bài 3
Bài tập trắc nghiệm
Trong cải cách của vua Minh Mạng, đứng đầu tỉnh lại
Chủ tịch tỉnh, Bí thư tỉnh uỷ
Thị trưởng, Chủ tịch tỉnh
Tổng đốc, Tuần phủ
Tỉnh trưởng
Bài 4
Bài tập trắc nghiệm
Hàn Lâm Viện có chức năng- nhiệm vụ nào?
Soạn thảo văn bản
Giảng dạy kinh sử, đào tạo nhân tài
Chăm sóc sức khỏe
Làm lịch, xem ngày giờ,...
Bài 5
Bài tập trắc nghiệm
Thái y viện có chức năng- nhiệm vụ nào
Soạn thảo văn bản
Giảng dạy kinh sử, đào tạo nhân tài
Chăm sóc sức khỏe
Làm lịch, xem ngày giờ,..