Bài 20. Giới thiệu về hợp chất hữu cơ
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
BÀI 20. GIỚI THIỆU VỀ HỢP CHẤT HỮU CƠ
Mở đầu
Câu hỏi
Hình bên là công thức phân tử của một số hợp chất chứa carbon, gồm hợp chất hữu cơ và hợp chất vô cơ. Dựa vào thành phần nguyên tố, ta có nhận biết được các hợp chất hữu cơ không? Hợp chất hữu cơ là gì? Chúng gồm những loại nào?
Ảnh
- Dựa vào thành phần nguyên tố, ta có thể nhận biết được các hợp chất hữu cơ. - Hợp chất hữu cơ là hợp chất của carbon trừ một số hợp chất như các oxide của carbon, muối carbonate, … - Theo thành phần nguyên tố, hợp chất hữu cơ gồm hai loại: + Hydrocarbon; + Dẫn xuất của hydrocarbon.
1. Hợp chất hữu cơ, hóa học hữu cơ
1.1.Hợp chất hữu cơ
Theo định nghĩa trong hóa học, hợp chất hữu cơ là hợp chất của cacbon (trừ CO, CO2, muối cacbonat, xianua, cacbua,....). Khác với hợp chất vô cơ, trong thành phần của hợp chất hữu cơ nhất thiết phải có cacbon, hay gặp hidro, oxi, nito, sau đó đến halogen, lưu huỳnh,....
Đặc điểm về cấu tạo: Được cấu tạo chủ yếu từ các nguyên tố phi kim có độ âm điện khác nhau không nhiều. Tính chất vật lý: Các hợp chất hữu cơ thường có nhiệt độ nóng chảy và nhiệt độ sôi thấp (dễ bay hơi). Tính chất hóa học: Thường kém bền với nhiệt và khá dễ cháy. Phản ứng hóa học của các hợp chất hữu cơ thường xảy ra chậm và theo nhiều hướng khác nhau trong cùng một điều kiện, nên tạo ra hỗn hợp sản phẩm.
Đặc điểm chung:
1.2.Hóa học hữu cơ
- Hóa học hữu cơ là ngành hóa học chuyên nghiên cứu về các hợp chất hữu cơ và những chuyển đổi của chúng. - Hóa học hữu cơ có các phân ngành như hóa học dầu mỏ, hóa học polime, hóa học các hợp chất thiên nhiên... - Hóa học hữu cơ có vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế, xã hội.
1.3.Câu hỏi thảo luận 1
Quan sát các hình 20.1, 20.2, em hãy cho biết các hợp chất hữu cơ nhất thiết phải có nguyên tố nào.
Ảnh
Hợp chất hữu cơ nhất thiết phải có nguyên tố carbon.
Trả lời:
1.4.Câu hỏi củng cố
Có các chất sau: saccharose (C12H22O11), propane (C3H8), baking soda (NaHCO3), carbon monoxide (CO), chloroform (CHCl3), calcium carbonate (CaCO3). Những chất nào là hợp chất hữu cơ?
Hợp chất hữu cơ gồm: saccharose (C12H22O11), propane (C3H8), chloroform (CHCl3).
1.5.Vận dụng
Hãy giới thiệu một số hợp chất hữu cơ trong đời sống.
Một số hợp chất hữu cơ trong đời sống: C12H22O11 (đường mía), C2H5OH (cồn sát khuẩn), hỗn hợp C3H8 và C4H10 (khí trong bình gas), …
2. Công thức phân tử, công thức cấu tạo
2.1.Lý thuyết
- Trong các hợp chất hữu cơ, C có hóa trị IV, H có hóa trị I, O luôn có hóa trị II.
- Kí hiệu:
Ảnh
Ví dụ:
Ảnh
Các phân tử CH4,C2H4,C2H2... là các hiđro cacbon - Ngoài ra các hợp chất có thêm các nguyên tố khác được gọi là dẫn xuất hiđrocacbon
2.2.Ví dụ
Phân tử rượu etylic C2H5OH
Ảnh
- Mạch cacbon + Mạch vòng:
Ảnh
+ Mạch hở:
Ảnh
2.3.Công thức cấu tạo
Cách viết CTCT của một hợp chất hữu cơ :
Ảnh
Viết gọn:
CH3 -- CH2 --CH2 --CH3
Ảnh
Ví dụ: Viết CTCT của HCHC sau: C4H10
Viết gọn:
Ảnh
2.4.Tổng quát
Giả sử hợp chất hữu cơ có dạng: CxHyOzNt Δ=2x+2−y+t2 = số liên kết π + số vòng. Ví dụ: C4H8 Δ=2⋅4+2−82=1 => Trong phân tử có 1 liên kết π hoặc có một vòng.
2.5.Câu hỏi thảo luận 2
Hãy giới thiệu một số công thức phân tử của hợp chất hữu cơ và cho biết ý nghĩa của công thức phân tử.
- Hợp chất CH4 cho biết chất này được tạo bởi 2 nguyên tố là C và H; trong phân tử có chứa 1 nguyên tử C và 4 nguyên tử H. - Hợp chất C2H6O cho biết chất này được tạo bởi 3 nguyên tố là C, H và O; trong phân tử có chứa 2 nguyên tử C, 6 nguyên tử H và 1 nguyên tử O.
2.6.Câu hỏi thảo luận 3
Hãy cho biết ý nghĩa của công thức cấu tạo.
Công thức cấu tạo cho biết trật tự liên kết và cách thức liên kết giữa các nguyên tử trong phân tử
2.7.Câu hỏi củng cố
Acetone là hợp chất hữu cơ được sử dụng để sản xuất chất tẩy rửa, làm dung môi trong nhiều ngành công nghiệp, ...
Hãy viết công thức phân tử và công thức cấu tạo thu gọn của acetone.
Ảnh
Công thức phân tử là C3H6O. Công thức cấu tạo thu gọn là CH3COCH3.
3. Phân loại hợp chất hữu cơ
3.1.Lý thuyết
Có nhiều cách phân loại các hợp chất hữu cơ, tuy nhiên, người ta hay dùng cách phân loại dựa theo thành phần các nguyên tố tạo nên hợp chất hữu cơ. Hợp chất hữu cơ được chia ra làm 2 loại: Hidrocacbon và dẫn xuất hidrocacbon.
Hiđrocacbon là hợp chất hữu cơ mà trong phân tử chỉ có hai nguyên tố là cacbon (C) và hiđro (H). (Ví dụ: CH4, C2H4, C6H6,…) Dẫn xuất hiđrocacbon là hợp chất hữu cơ mà trong phân tử ngoài hai nguyên tố là cacbon và hiđro còn có các nguyên tố khác: oxi, nitơ, clo… (Ví dụ: C2H6O, C2H5O2N, CH3Cl,…)
3.2.Phân loại hợp chất hữu cơ
Ảnh
3.3.Câu hỏi củng cố
Có một số công thức phân tử sau: C3H4, C4H6, CH2O, C2H5OH, CH3COOH, CH3Cl, CHCl3, C3H7O2N.
Theo em, công thức phân tử nào biểu diễn cho hydrocarbon và công thức phân tử nào biểu diễn cho dẫn xuất của hydrocarbon.
- Công thức biểu diễn cho hydrocarbon là: C3H4, C4H6. - Công thức biểu diễn cho dẫn xuất hydrocarbon là: CH2O, C2H5OH, CH3COOH, CH3Cl, CHCl3, C3H7O2N.
3.4.Vận dụng
Hãy giới thiệu một số hydrocarbon và dẫn xuất của hydrocarbon được sử dụng trong đời sống.
- Methane có công thức phân tử là CH4, công thức cấu tạo là
Ảnh
là thành phần chính của khí thiên nhiên.
- Acetic acid có công thức phân tử là C2H4O2, công thức cấu tạo là
Ảnh
có trong giấm ăn.
4.Dặn dò
Dặn dò
Ảnh
Dặn dò:
Các em nhớ đọc bài cũ nhé!
Cảm ơn
Ảnh