BÀI 16. CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
SINH HỌC 10
BÀI 16. CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
Ảnh
Mở đầu
Mở đầu
Mở đầu
Ảnh
Người ta có thể nuôi mảnh mô lá, thân, rễ,... trong môi trường nhân tạo (hình 16.1) để nhân giống nhanh tạo ra hàng loạt cây con. Việc nhân nhanh giống cây như trên có ý nghĩa như thế nào trong thực tiễn?
Ảnh
I. Công nghệ tế bào
- Tìm hiểu
I. Công nghệ tế bào
Hình vẽ
Ảnh
Ảnh
Em hãy nêu hiểu biết của em về công nghệ tế bào.
- Tìm hiểu
- Kết luận
Ảnh
- Kết luận:
Hình vẽ
Công nghệ tế bào là một lĩnh vực công nghệ sinh học, bao gồm các quy trình kĩ thuật chọn tạo và nuôi cấy tế bào, mô trong ống nghiệm (in vitro) nhằm duy trì và tăng sinh tế bào, mô từ đó sản xuất ra các sản phẩm phục vụ đời sống con người. Công nghệ tế bào gồm: công nghệ tế bào thực vật và công nghệ tế bào động vật.
II. Nguyên lí công nghệ tế bào
- Hoạt động 1
II. Nguyên lí công nghệ tế bào
Hình vẽ
- Hoạt động 1
Ảnh
Quan sát hình 16.2, trình bày sự khác nhau giữa biệt hóa và phản biệt hóa tế bào.
Ảnh
- Kết luận
- Kết luận:
Hình vẽ
Công nghệ tế bào dựa trên nguyên lí về tính toàn năng, biệt hóa và phản biệt hóa của tế bào giúp nuôi cấy tế bào in vitro trên môi trường nhân tạo hình thành dòng tế bào, mô, cơ quan và cơ thể hoàn chỉnh.
Ảnh
+) tiếp (- Kết luận)
- Kết luận:
Hình vẽ
Tính toàn năng: là khả năng một tế bào phân chia, phát triển thành mô, cơ quan, cơ thể hoàn chỉnh trong môi trường thích hợp. Biệt hóa: là quá trình một tế bào biến đổi thành một loại tế bào mới , có tính chuyên hóa về cấu trúc và chức năng -> phân hoác thành các mô, cơ quan đặc thù trong cơ thế Phản biệt hóa: là quá trình kích hoạt tế bào đã biệt hóa thành tế bào mới giảm hoặc không còn tính chuyên hóa về cấu trúc và chức năng.
- Luyện tập
Ảnh
- Luyện tập:
1. Trong hai loại tế bào (hồng cầu và hợp tử) thì loại nào có tính toàn năng? Giải thích.
- Vận dụng
Ảnh
- Vận dụng:
Trong thực tiễn sản xuất, người nông dân thường dùng kĩ thuật giâm cành đối với một số cây trồng như sắn, mía, rau muống, khoai lang,... Đặc tính nào của tế bào thực vật là nguyên lí để thực hiện kĩ thuật trên?
III. Một số thành tựu của công nghệ tế bào thực vật
1. Nhân nhanh các giống cây trồng
III. Một số thành tựu của công nghệ tế bào thực vật
1. Nhân nhanh các giống cây trồng
Hình vẽ
Ảnh
2. Vì sao người ta thường áp dụng kĩ thuật vi nhân giống để nhân nhanh các giống cây quý hiếm như các cây dược liệu, cây gỗ quý, cây thuộ loài nằm trong Sách Đỏ? Kĩ thuật này có ý nghĩa gì?
Ảnh
- Kết luận
- Kết luận:
Hình vẽ
Công nghệ tế bào thực vật ứng dụng để nhân nhanh các giống cây trồng, đặc biệt là các giống quý hiếm. Vi nhân giống là quy trình tạo ra các giống cây sạch bệnh virus và tạo ra nguyên liệu khởi đầu cho các quy trình nuôi dịch huyền phù tế bào thực vật, chuyển gene vào tế bào thực vật.
Ảnh
- Hình 16.3. Vi nhân giống cây sâm ngọc linh
Ảnh
- Luyện tập
Ảnh
- Luyện tập:
2. Trình bày các ứng dụng của vi nhân giống.
2. Tạo giống cây trồng mới
2. Tạo giống cây trồng mới
Hình vẽ
Ảnh
3. Kể tên một số giống cây trồng được tạo ra bằng công nghệ tế bào mà em biết.
Ảnh
- Kết luận
- Kết luận:
Hình vẽ
Dung hợp tế bào trần là kĩ thuật loại bỏ thành tế bào và lai giữa các tế bào cùng loài hoặc khác loài. Tế bào lai được tạo ra sẽ được tiếp tục nuôi in vitro để tạo giống lai, mang các đặc tính tốt của hai dòng tế bào ban đầu.
Ảnh
- Ví dụ
Ảnh
- Ví dụ:
Dung hợp dòng tế bào trần đơn bội (n) với dòng tế bào trần lưỡng boioj (2n) cùng loài được sử dụng trong tạo các giống cây tam bội (3n) không hạt như dưa hấu không hạt, bưởi,...
3. Sản xuất các chất có hoạt tính sinh học trong tế bào thực vật
3. Sản xuất chất có hoạt tính sinh học trong tế bào thực vật
Ảnh
Hình vẽ
Công nghệ nuôi cấy dịch huyền phù tế bào thực vật, nuôi cấy rễ tơ,... cho phép sản xuất các chất có hoạt tính sinh học từ các dòng tế bào tự nhiên của các cây dược liệu hoặc từ dòng tế bào thực vật mang gene tái tổ hợp.
IV. Một số thành tựu công nghệ tế bào động vật
1. Tạo mô, cơ quan thay thế
IV. Một số thành tựu công nghệ tế bào động vật
1. Tạo mô, cơ quan thay thế
Hình vẽ
Ảnh
4. Nêu một số thành tựu về nuôi cấy tế bào động vật để tạo mô, cơ quan thay thế mà em biết.
Ảnh
- Kết luận
- Kết luận:
Hình vẽ
Nuôi cấy và biệt hóa tế bào gốc thành tế bào mỡ dùng trong công nghệ thẩm mĩ; tế bào cơ, tế bào sụn và nguyên bào xương dùng trong điều trị nhiều bệnh tổn thương tim mạch, thoái hóa xương, khớp,... Công nghệ phẩn biệt hóa tế bào sinh dưỡng thành tế bào gốc mở ra triển vọng tái tạo các mô tự thân nhằm thay thế mô bị tổn thương ở người bệnh.
- Hình 16.5. Tiềm năng của tế bào gốc trong điều trị bệnh
Ảnh
Hình 16.5. Tiềm năng của tế bào gốc trong điều trị bệnh
- Luyện tập
Ảnh
Ảnh
- Luyện tập:
3. Quan sát hình 16.5 và cho biết tế bào gốc được kích hoạt từ tế bào sinh dưỡng có thể biệt hóa để tạo thành các dòng tế bào nào. Nếu dùng dòng tế bào gốc này để điều trị cho người khác thì có thể gặp những khó khăn gì?
2. Tạo dòng tế bào và động vật chuyển gene
2. Tạo dòng tế bào và động vật chuyển gene
Hình vẽ
Ảnh
5. Nêu ví dụ chuyển gene ở động vật cho sản phẩm dùng để sản xuất thuốc chữa bệnh ở người.
Ảnh
- Kết luận
- Kết luận:
Hình vẽ
Một số gene quy định tổng hợp các chất như hormone sinh trưởng, kháng thể,... được chuyển vào tế bào động vật, tạo ra các dòng tế bào và động vật chuyển gene ứng dụng trong sản xuất thuốc, vaccine. Công nghệ tế bào gốc cho phép dễ dàng chuyển gene và sàng lọc tạo nên các dòng tế bào và động vật chuyển gene làm mô hình cho các nghiên cứu bệnh học và sàng lọc thuốc.
- Hình 16.6. Một số động vật chuyển gene cho sản phẩm sản xuất thuốc chữa bệnh cho người
Ảnh
- Ví dụ
Ảnh
Hình vẽ
- Ví dụ:
Các nghiên cứu sàng lọc thuốc chữa bệnh hoại tử gan, thân, bệnh Alzheimer, bệnh Parkinson,...
3. Nhân bản vô tính ở động vật
3. Nhân bản vô tính ở động vật
Hình vẽ
Ảnh
6. Trình bày một số ứng dụng của nhân bản vô tính động vật.
Ảnh
- Kết luận
- Kết luận:
Hình vẽ
Nhân bản vô tính động vật là quá trình tạo ra các tế bào hoặc nhiều cá thể hoàn toàn giống nhau về mặt di truyền từ một hoặc một số tế bào sinh dưỡng ban đầu.
Ảnh
- Ví dụ
Ảnh
Hình vẽ
- Ví dụ:
Cừu Dolly là động vật có vú đầu tiên được nhân bản vô tính năm 1996. Sau đó, hàng loạt các hoạt động như chó, lợn, dê,... được nhân bản vô tính thành công.
Dặn dò
Dặn dò
Ảnh
DẶN DÒ
Ôn lại bài vừa học. Làm bài tập trong SBT. Chuẩn bị bài sau:"Bài 17. Vi sinh vật và các phương pháp nghiên cứu vi sinh vật".
Cảm ơn
Ảnh