BÀI 20: CƠ CẤU DÂN SỐ
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
ĐỊA LÝ 10
BÀI 20: CƠ CẤU DÂN SỐ
Ảnh
Mục tiêu bài học
Học xong bài này, em sẽ:
Ảnh
Học xong bài này, em sẽ:
Trình bày được các loại cơ cấu dân số: cơ cấu sinh học (tuổi và giới), cơ cấu xã hội (lao động, trình độ văn hoá). Giải thích đơcợc một số hiện tượng về dân số trong thực tiễn.
Mở đầu
Mở đầu
Ảnh
Mở đầu:
Sự phân chia tổng số dân của một nước hay một vùng thành các nhóm, các bộ phận theo một biểu thức đặc trưng nhất định gọi là cơ cấu dân số. Cơ cấu dân số của các nước trên thế giới không giống nhau. Vậy, cơ cấu dân số có những loại nào? Mỗi loại cơ cấu dân số có những đặc điểm gì nổi bật? Vì sao cơ cấấu dân số khác nhau giữa các quốc gia?
I. Cơ cấu sinh học
1. Cơ cấu dân số theo giới (I. Cơ cấu sinh học)
- Đọc thông tin SGK và quan sát bảng:
1. Cơ cấu dân số theo giới
Ảnh
- Trả lời câu hỏi
Ảnh
Ảnh
- Trả lời câu hỏi:
Dựa vào bảng 20.1 và thông tin SGK, hãy: a. Trình bày quan niệm cơ cấu dân số theo thế giới. b. Nhận xét tỉ lệ nam và nữ trong tổng số dân của các châu lục, năm 1950 và 2020.
Ảnh
- Kết luận
Ảnh
- Kết luận:
Cơ cấu dân số theo giới trên thế giới có hai cách tính. Một là phân chia tổng dân số thành tỉ lệ giới nam và nữ; hai là tương quan tỉ số giới tính nam so với 100 nữ. Cơ cấu dân số theo giới biến động theo thời gian khác nhau ở từng nước, từng khu vực, châu lục.
2. Cơ cấu dân số theo tuổi
- Đọc thông tin SGK và quan sát hình và trả lời câu hỏi:
2. Cơ cấu dân số theo tuổi
Ảnh
Ảnh
Dựa vào thông tin trong bài, em hãy: a. Cho biết thế nào là cơ cấu dân số theo tuổi. b. Trình bày các cách phân chia cơ cấu dân số theo tuổi.
- Kết luận
Ảnh
- Kết luận:
Khái niệm: Là tập hợp những nhóm người được sắp xếp theo những nhóm tuổi nhất định. Phân loại: Dựa vào khoảng cách tuổi, thông thường cơ cấu dân số theo tuổi được chia thành hai loại: Độ tuổi có khoảng cách đều nhau, độ tuổi có khoảng cách không đều nhau.
+ tiếp (- Kết luận)
Ảnh
+ Tháp dân số:
Để biểu hiện cơ cấu sinh học của dân số, người ta thường sử dụng tháp dân số. Có ba kiểu tháp dân số cơ bản: kiểu mở rộng, kiểu thu hẹp và kiểu ổn định. Mỗi kiểu tháp dân số có những đặc điểm riêng về hình dạng phản ánh cơ cấu tuổi, giới tính trong hiện tại và sự phát triển dân số trong tương lai của mỗi lãnh thổ.
+ tiếp (- Kết luận)
Ảnh
Tháp dân số có dáng nhọn, đáy rộng, càng lên phía đỉnh tháp càng hẹp lại. Thể hiện tỉ suất sinh cao, tỉ suất từ thấp, tuổi thọ trung bình thấp, dân số tăng nhanh, phần lớn dân thuộc nhóm tuổi trẻ. Đây thường là kiểu cơ cấu dân số của các nước chậm phát triển.
+ Kiểu mở rộng:
+ tiếp (- Kết luận)
Ảnh
Tháp dân số có dáng nhọn, song có chiều cao lớn hơn. Thể hiện tỉ suất sinh cao, tỉ suất từ thấp, tuổi thọ trung bình đang tăng dần. Đây thường là kiểu cơ cấu dân số của các nước đang phát triển.
+ Kiểu ổn định:
+ Kiểu thu hẹp:
Tháp dân số không còn dáng nhọn, đáy tháp hẹp lại; sự chênh lệch về độ rộng giữa đáy và đỉnh tháp không đáng kể. Thể hiện tỉ suất sinh và tử đều thấp, tuổi thọ trung bình cao. Đây là kiểu Cơ cấu dân số của các nước phát triển.
II. Cơ cấu xã hội
1. Cơ cấu dân số theo lao động (II. Cơ cấu xã hội)
- Đọc thông tin SGK và trả lời câu hỏi:
Dựa vào bảng 20.2 và thông tin trong SGK, em hãy trình bày cơ cấu dân số theo lao động. Lấy ví dụ minh hoạ.
1. Cơ cấu dân số theo lao động
Ảnh
Ảnh
a. Nguồn lao động
Ảnh
a. Nguồn lao động
Khái niệm: Là nguồn lực quan trọng trong phát triển kinh tế, bao gồm bộ phận dân số trong độ tuổi quy định có khả năng tham gia lao động. Phân loại: Nguồn lao động thường được chia thành hai nhóm: dân số hoạt động kinh tế và dân số không hoạt động kinh tế.
b. Dân số hoạt động theo khu vực kinh tế
Ảnh
b. Dân số hoạt động theo khu vực kinh tế
Cơ cấu dân số hoạt động theo khu vực kinh tế là sự phân chia hoạt động kinh tế của dân số theo ba khu vực: khu vực I, khu vực II và khu vực III. Cơ cấu dân số hoạt động theo khu vực kinh tế phản ánh trình độ phát triển kinh tế - xã hội của một quốc gia. Cơ cấu lao động theo khu vực kinh tế thay đổi theo thời gian ở từng quốc gia, từng khu vực trên thế giới.
2. Cơ cấu dân số theo trình độ văn hoá
Ảnh
Ảnh
- Trả lời câu hỏi:
Dựa vào thông tin SGK, em hãy trình bày cơ cấu dân số theo trình độ văn hoá. Cho ví dụ minh hoạ.
2. Cơ cấu dân số theo trình độ văn hoá
Ảnh
- Kết luận
Ảnh
- Kết luận:
Phản ánh trình độ dân trí và học vấn của dân cư. Tiêu chí để đánh giá chất lượng cuộc sống của một quốc gia.
+ Ý nghĩa:
Tỉ lệ người biết chữ (nhóm dân số từ 15 tuổi trở lên). Số năm đi học trung bình (nhóm dân số từ 25 tuổi trở lên).
+ Để xác định cơ cấu dân số theo trình độ văn hoá, người ta thường dựa vào:
+ Cơ cấu dân số theo trình độ văn hoá có sự khác nhau giữa các nước, các khu vực trên thế giới, giữa thành thị và nông thôn.
Luyện tập và vận dụng
- Luyện tập
Ảnh
- Luyện tập:
Dựa vào bảng 20.2, em hãy vẽ biểu đồ thể hiện cơ cấu lao động phân theo khu vực kinh tế của Bu-run-đi, Ấn Độ và Anh, năm 2019.
- Vận dụng
Ảnh
- Vận dụng:
Em hãy thu thập thông tin về cơ cấu dân số theo lao động ở Việt Nam. Nhận xét và giải thích những thay đổi trong cơ cấu dân số theo lao động ở nước ta những năm gần đây.
Dặn dò
Dặn dò
Ảnh
DẶN DÒ
Ôn lại bài vừa học. Làm bài tập về nhà trong SBT. Chuẩn bị bài sau:"Bài 21: Phân bố dân cư và đô thị hoá".
Cảm ơn
Ảnh