BÀI 16. CHUỒNG NUÔI VÀ BIỆN PHÁP VỆ SINH TRONG CHĂN NUÔI
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
CHƯƠNG V. CÔNG NGHỆ CHĂN NUÔI BÀI 16. CHUỒNG NUÔI VÀ BIỆN PHÁP VỆ SINH TRONG CHĂN NUÔI
MỞ ĐẦU
Mục tiêu bài học
Ảnh
MỤC TIÊU BÀI HỌC
- Trình bày được những yêu cầu về chuồng nuôi của một số vật nuôi phổ biến. - Đề xuất được một số biện pháp đảm bảo vệ sinh chuồng nuôi và bảo vệ môi trường trong chăn nuôi.
Hoạt động 1
Thế nào là một chuồng nuôi tốt? Những nguyên nhân nào làm cho chuồng nuôi bị ô nhiễm? Cần phải làm gì để đảm bảo vệ sinh chuồng nuôi và bảo vệ môi trường trong chăn nuôi?
- Chuồng nuôi tốt là chuồng nuôi đảm bảo cho vật nuôi sống thoải mái, khỏe mạnh, ít bệnh tật, cho năng suất cao, chất lượng sản phẩm tốt và tiết kiệm chi phí. - Nguyên nhân làm chuồng nuôi bị ô nhiễm: + Không chú trọng đến quy hoạch chuồng nuôi. + Thiết kế chuồng trại không phù hợp. + Chưa áp dụng quy trình chăn nuôi tiên tiến. + Không vệ sinh chuồng trại thường xuyên. - Để đảm bảo vệ sinh chuồng nuôi và bảo vệ môi trường trong chăn nuôi, cần: + Vệ sinh chuồng nuôi. + Tiêu độc, khử trùng chuồng nuôi. + Thu gom và xử lí chất thải chăn nuôi.
I. CHUỒNG NUÔI
Khái niệm
I. CHUỒNG NUÔI
- Chuồng nuôi là "nhà ở" của vật nuôi, là nơi tạo ra tiểu khí hậu để vật nuôi sống và sản xuất. Nếu chuồng nuôi tốt và phù hợp, vật nuôi sẽ được sống thoải mái, khoẻ mạnh, ít bệnh tật, cho năng suất cao, chất lượng sản phẩm tốt và tiết kiệm chi phí.
- Vị trí: Chuồng nuôi nên xây dựng ở nơi yên tĩnh, xa khu dân cư, xa đường giao thông nhằm hạn chế lây lan dịch bệnh và ảnh hưởng xấu đến môi trường, vật nuôi. Đối với chăn nuôi nông hộ thì chuồng nuôi phải cách biệt với nhà ở. - Hướng chuồng: nên theo hướng nam hoặc hướng đông – nam để đón gió mát và ánh sáng mặt trời buổi sáng chiếu vào chuồng.
1. Một số yêu cầu chung về chuồng nuôi
Một số yêu cầu chung về chuồng nuôi
1. Một số yêu cầu chung về chuồng nuôi
- Nền chuồng: cần khô ráo và ấm áp, chắc chắn, có độ dốc vừa phải, dễ thoát nước và nên cao hơn mặt đất xung quanh. - Kiến trúc xây dựng: Chuồng nuôi được thiết kế và xây dựng phù hợp với đặc điểm sinh lí của từng loại vật nuôi. Đảm bảo thuận tiện nhất cho việc chăm sóc, nuôi dưỡng, quản lí vật nuôi và thu gom, xử lí chất thải chăn nuôi. Đảm bảo sử dụng được lâu dài và ổn định, chi phí xây dựng thấp nhất. Nên áp dụng tối đa công nghệ mới trong xây dựng chuồng trại và sử dụng thiết bị cơ giới hoá, tự động hoá nhằm tăng năng suất, giảm chi phí lao động.
Hoạt động 2 (Câu hỏi)
Từ những nội dung trong mục I.1 và kinh nghiệm của bản thân, em hãy cho biết: 1. Nếu chuồng nuôi (nuôi gà, vịt, lợn, trâu, bò, …) đặt cạnh nhà ở thì có thể gây ra những tác hại gì đối với vật nuôi, con người và môi trường? 2. Vì sao lại nên xây chuồng theo hướng nam hoặc hướng đông - nam?
Hoạt động 2 (Đáp án)
1. Nếu chuồng nuôi (nuôi gà, vịt, lợn, trâu, bò, …) đặt cạnh nhà ở thì có thể gây ra những tác hại đối với vật nuôi, con người và môi trường như: - Với vật nuôi: khó khăn cho việc vận chuyển, tiếng ồn nhiều ảnh hưởng đến sự phát triển của vật nuôi. - Với con người: ô nhiễm môi trường gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người, tiếng ồn gây ảnh hưởng tới cuộc sống hàng ngày. - Môi trường: ô nhiễm môi trường xung quanh, làm giảm chất lượng cuộc sống. 2. Nên xây chuồng theo hướng nam hoặc hướng đông – nam để đón gió mát và ánh sáng mặt trời buổi sáng chiếu vào chuồng.
Các kiểu chuồng nuôi phổ biến
2. Các kiểu chuồng nuôi phổ biến
- Có 3 kiểu chuồng nuôi phổ biến là chuồng hở (thông thoáng tự nhiên), chuồng kín và chuồng kín — hở linh hoạt. Mỗi kiểu chuồng phù hợp với phương thức chăn nuôi khác nhau.
a) Chuồng hở
- Là kiểu chuồng thông thoáng tự nhiên, tiểu khí hậu trong chuồng nuôi phụ thuộc chủ yếu vào môi trường bên ngoài. + Ưu điểm: dễ làm, chi phí đầu tư thấp, phù hợp với các giống vật nuôi địa phương và chăn nuôi hữu cơ. + Nhược điểm: khó kiểm soát tiểu khí hậu chuồng nuôi, vật nuôi chịu ảnh hưởng nhiều bởi điều kiện thời tiết tự nhiên, không phù hợp với chăn nuôi công nghiệp, khó đảm bảo an toàn sinh học.
Chuồng kín
b) Chuồng kín
- Là kiểu chuồng được xây kín như "một đường hầm", hệ thống thiết bị bên trong chuồng sẽ chủ động tạo ra các yếu tố tiểu khí hậu như nhiệt độ, độ ẩm, thông khí, ánh sáng,.. theo nhu cầu của vật nuôi (Hình 16.1). - Hệ thống chuồng kín áp dụng cho chăn nuôi công nghiệp, quy mô lớn. + Ưu điểm: đảm bảo tối ưu cho vật nuôi các điều kiện về tiểu khí hậu không bị ảnh hưởng bởi điều kiện mùa vụ, thời tiết nên cho năng suất cao, giảm chi phí thức ăn, ít dịch bệnh. + Nhược điểm: chi phí đầu tư lớn; cần hệ thống điện, nước hiện đại; ảnh hưởng tới việc đối xử nhân đạo với vật nuôi.
Hình 16.1. Chuồng kín nuôi lợn thịt
Hình 16.1. Chuồng kín nuôi lợn thịt
Ảnh
Ảnh
Chuồng kín – hở linh hoạt
c) Chuồng kín – hở linh hoạt
- Là chuồng kín nhưng hai bên chuồng có hệ thống cửa sổ có thể đóng mở linh hoạt. Khi mở cửa sổ sẽ thành chuồng hở và đóng lại thì thành chuồng kín. + Ưu điểm: khi thời tiết, khí hậu tốt có thể mở cửa sổ để lấy ánh sáng và thông thoáng khí tự nhiên nhằm tiết kiệm điện, nước. + Nhược điểm: đầu tư ban đầu lớn, thường chỉ phù hợp với quy mô chăn nuôi công nghiệp và bán công nghiệp.
Một số yêu cầu chuồng hở cho các vật nuôi phổ biến
3. Một số yêu cầu chuồng hở cho các vật nuôi phổ biến a) Chuồng hở trong chăn nuôi gà thịt
- Nền chuồng: xây cao hơn mặt đất xung quanh (khoảng 50 cm) để dễ thoát nước. Nên làm nền bằng bê tông, láng xi măng trơn nhẵn đề dễ vệ sinh, khử khuẩn; chia chuồng thành từng ô đề nuôi các nhóm gà khác nhau. Mặt nền trải lớp lót dày khoảng 20 – 30 cm đề nuôi mỗi lứa gà. - Tường chuồng: chỉ xây cao khoảng 50 cm. Phía trên có lưới B40 hoặc có song bằng tre, gỗ đảm bảo thông thoáng và an toàn vật nuôi. Phía ngoài có bạt để che gió lùa, mưa hắt khi cần thiết. - Mái chuồng: nên làm chuồng kiều 4 mái (Hình 16.3), mái chuồng đủ độ cao để đảm bảo ánh sáng, thông thoáng chuồng nuôi.
Hình 16.2. Chuồng hở trong chăn nuôi gà thịt
Hình 16.2. Chuồng hở trong chăn nuôi gà thịt
Ảnh
Hoạt động 3
Quan sát Hình 16.2 và nêu những đặc điểm chính của kiểu chuồng hở trong chăn nuôi gà thịt.
- Đặc điểm chính của kiểu chuồng hở trong chăn nuôi gà thịt: + Thông thoáng tự nhiên, tiểu khí hậu trong chuồng phụ thuộc vào môi trường bên ngoài.
Hình 16.3. Sơ đồ chuồng 4 mái trong chăn nuôi
Hình 16.3. Sơ đồ chuồng 4 mái trong chăn nuôi
Ảnh
Chuồng hở trong chăn nuôi lợn thịt
b) Chuồng hở trong chăn nuôi lợn thịt
- Nền chuồng: được xây dựng chắc chắn và cao hơn mặt đất xung quanh (khoảng 50 cm) để dễ thoát nước và chất thải. Nền có độ dốc (3 - 5%) về phía rãnh thoát nước. Mặt nền phẳng nhưng không bị trơn trượt và không bị đọng nước (Hình 16.4). Tuỳ thuộc vào quy mô chăn nuôi mà chuồng có thể được chia ra các ô để nuôi các nhóm lợn khác nhau. - Tường chuồng: được xây chắc chắn, trơn nhẫn để tránh lợn cọ vào bị xây xước và dễ vệ sinh, khử trùng. Độ cao tường chỉ khoảng 0,8 m, phía trên có rèm hoặc bạt cơ động, có thể mở ra để tăng độ thông thoáng hoặc che chắn gió lùa, mưa hắt khi cần thiết. - Mái chuồng: nên làm bằng các vật liệu cách nhiệt tốt, đảm bảo độ cao để tạo sự thông thoáng, lấy được nhiều ánh sáng tự nhiên. Nên làm chuồng mái hở (kiểu 4 mái).
Hoạt động 4
Theo em, kiểu chuồng hở trong chăn nuôi lợn phù hợp với quy mô chăn nuôi hộ gia đình hay chăn nuôi công nghiệp? Vì sao?
- Theo em, kiểu chuồng hở trong chăn nuôi lợn phù hợp với quy mô chăn nuôi hộ gia đình vì khó kiểm soát tiểu khí hậu chuồng nuôi, vật nuôi chịu ảnh hưởng nhiều bởi điều kiện thời tiết tự nhiên, khó đảm bảo an toàn sinh học.
Hình 16.4. Chuồng hở trong chăn nuôi lợn thịt
Ảnh
Hình 16.4. Chuồng hở trong chăn nuôi lợn thịt
Chuồng hở trong chăn nuôi bò
c) Chuồng hở trong chăn nuôi bò
- Nền chuồng: cao hơn mặt đất (khoảng 50 cm ) và làm bằng bê tông dày, chắc chắn. Mặt nền phẳng không đọng nước (Hình 16.5), không trơn trượt và dốc về phía hố phân. Nên chia chuồng ra các ô để nuôi các nhóm bò khác nhau. - Tường chuồng: được xây chắc chắn, trơn nhẵn để tránh gây xây xước cho vật nuôi. Tường cao khoảng 80 cm, phía trên có bạt cơ động để chắn gió lùa, mưa hắt khi cần thiết. - Mái chuồng: đảm bảo độ cao để tạo sự thoáng khí và lấy ánh sáng tự nhiên. Nên làm chuồng mai hở (kiểu 4 mái)
II. BIỆN PHÁP ĐẢM BẢO VỆ SINH CHUỒNG NUÔI VÀ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG TRONG CHĂN NUÔI
Một số biện pháp
II. BIỆN PHÁP ĐẢM BẢO VỆ SINH CHUỒNG NUÔI VÀ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG TRONG CHĂN NUÔI
- Đảm bảo vệ sinh chuồng nuôi và bảo vệ môi trường trong chăn nuôi giúp tạo môi trường sạch sẽ, an toàn cho cả con người và vật nuôi, là giải pháp quan trọng để phòng bệnh cho vật nuôi, phòng bệnh lây truyền giữa động vật và con người, làm giảm các tác động xấu của chăn nuôi đến môi trường, là chìa khoá cho sự phát triển chăn nuôi bền vững.
Một số biện pháp
- Để đảm bảo vệ sinh chuồng nuôi và bảo vệ môi trường trong chăn nuôi cần chú ý một số biện pháp sau: + Vệ sinh chuồng nuôi: hằng ngày quét dọn sạch sẽ nền chuồng, lối đi, khơi thông rãnh thoát phân và nước thải. Khi kết thúc mỗi đợt nuôi, phải vệ sinh khử trùng trước khi nuôi đợt mới. + Tiêu độc, khử trùng chuồng nuôi: định kì phun thuốc tiêu độc, khử trùng chuồng nuôi bằng các loại thuốc khử trùng, nước xà phòng, nước với,... Hằng năm định kì quét vôi, vệ sinh và tẩy uế chuồng trại. + Thu gom và xử lí chất thải chăn nuôi: thường xuyên thu gom chất thải kịp thời để đưa đi xử lí. - Để bảo vệ môi trường chăn nuôi tốt, ngoài các biện pháp đảm bảo vệ sinh chuồng nuôi, trong chăn nuôi cần quan tâm đến việc quy hoạch khu chăn nuôi, thiết kế chuồng trại tốt và áp dụng các quy trình chăn nuôi tiên tiến.
Hoạt động 5
Nêu ý nghĩa của việc đảm bảo vệ sinh chuồng nuôi và bảo vệ môi trường trong chăn nuôi.
* Ý nghĩa của việc đảm bảo vệ sinh chuồng nuôi và bảo vệ môi trường trong chăn nuôi: tạo môi trường sạch sẽ, an toàn cho cả con người và vật nuôi, là giải pháp quan trọng để phòng bệnh cho vật nuôi, phòng bệnh lây truyền giữa động vật và con người, làm giảm các tác động xấu của chăn nuôi đến môi trường, là chìa khóa cho sự phát triển chăn nuôi bền vững.
Hoạt động 6
Liên hệ với thực tiễn chăn nuôi của gia đình và địa phương, đề xuất một số việc nên làm và không nên làm để đảm bảo vệ sinh chuồng nuôi và bảo vệ môi trường trong chăn nuôi.
* Đề xuất một số việc nên làm và không nên làm để đảm bảo vệ sinh chuồng nuôi và bảo vệ môi trường trong chăn nuôi: - Những việc nên làm: + Quét dọn sạch sẽ nền chuồng, lối đi, khơi thông rãnh thoát phân, nước thải. + Vệ sinh khử trùng sau khi kết thúc đợt nuôi và trước khi bắt đầu đợt nuôi mới. + Hàng năm định kì quét vôi, vệ sinh và tẩy uế chuồng trại. - Những việc không nên làm: + Không xử lí chất thải thường xuyên + Không quan tâm đến việc quy hoạch chăn nuôi.
LUYỆN TẬP
BT1
Bài tập trắc nghiệm
Câu nào sau đây không đúng về kiểu chuồng hở?
Chuồng được thiết kế thông thoáng tự nhiên, có bạt hoặc rèm che linh hoạt
Kiểu chuồng này phù hợp với quy mô nuôi công nghiệp, chăn thả có quy củ, thân thiện với môi trường
Kiểu chuồng này có chi phí đầu tư thấp hơn chuồng kín
Kiểu chuồng này khó kiểm soát tiểu khí hậu chuồng nuôi và dịch bệnh
BT2
Bài tập trắc nghiệm
Chuồng gà đẻ nuôi lồng được thiết kế giống như chuồng gà nuôi nền chỉ khác:
Hệ sống vệ sinh
Hệ thống lồng nuôi
Hệ thống tản nhiệt
Tất cả các đáp án trên.
BT3
Bài tập trắc nghiệm
Máng ăn, máng uống đối với gà nuôi nền có những loại máng thông dụng nào?
Máng ăn tự động và núm uống tự động
Máng dài chia ô và núm uống nhỏ giọt
Máng tròn chia ô và hệ thống cung cấp thức ăn, nước uống tự động
Tất cả các đáp án trên.