Bài 1. Bài toán quản lý và cơ sỏ dữ liệu
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
BÀI 1 BÀI TOÁN QUẢN LÝ VÀ CƠ SỞ DỮ LIỆU
MỤC TIÊU
Mục tiêu
Ảnh
Hình vẽ
Nhận biết được nhu cầu lưu trữ dữ liệu và khai thác thông tin cho bài toán quản lí. Diễn đạt được khái niệm hệ cơ sở dữ liệu, nêu được ví dụ minh hoạ.
KHỞI ĐỘNG
Khởi động
Ảnh
Hình vẽ
Có một số cụm từ mà em đã từng nghe và có thể em đã từng dùng, ví dụ: “Quản lí học sinh”, “Quản lí nhân sự”. “Quản lí chi tiêu cá nhân".... Theo em, việc quản lí có liên quan đến việc lưu trữ và xử lí dữ liệu không? Hãy nêu một việc em đã làm để quản lí một hoạt động nào đó của mình.
Ảnh
Gợi ý
Ảnh
Hình vẽ
- Việc quản lí có liên quan đến việc lưu trữ và xử lí dữ liệu. Một việc em đã làm để quản lí một hoạt động nào đó của mình: - Quản lí chi tiêu: mỗi ngày ghi lại chi phí mình sử dụng và xem xét những gì không cần có từ đó quản lí chi tiêu của mình 1 cách hợp lí nhất
1. Bài toán quản lý
Giới thiệu
Ảnh
Quản lí là công việc phổ biến với nhiều bài toán khác nhau và ngày càng cao cấp độ. Các dữ liệu phản ánh hoạt động của tổ chức rất quan trọng trong việc quản lí. Việc sử dụng thông tin chính xác và tin cậy là cần thiết để đưa ra những quyết định đúng đắn và hợp lý.
2. Xử lý thông tin trong bài toán quản lý
Giới thiệu
Ảnh
Các bài toán quản lí đều liên quan đến lưu trữ và xử lí dữ liệu của tổ chức. Thuật ngữ "hồ sơ" được sử dụng để chỉ tập hợp dữ liệu được tổ chức và bố trí theo các khuôn mẫu cụ thể. Xử lí thông tin trong quản lí bao gồm tạo, cập nhật và khai thác hồ sơ.
a) Tạo lập hồ sơ
Ảnh
Để quản lí việc học tập của một lớp, hồ sơ của lớp thường có cấu trúc dạng bảng để dễ theo dõi như ở Bảng 1.
Ảnh
Điều kiện
Ảnh
Dữ liệu trong bảng phải đầy đủ và chính xác để phản ánh đúng thực tế. Dữ liệu phải đáp ứng yêu cầu quản lí và được thêm vào bảng nếu cần thiết. Dữ liệu phải chính xác để không dẫn đến dư thừa hoặc nhầm lẫn trong xử lí thông tin. Khi tạo hồ sơ quản lí, cần xác định đầy đủ và chính xác dữ liệu để nhập vào bảng.
b) Cập nhập dữ liệu
Ảnh
Dữ liệu cần được cập nhật để phản ánh kịp thời sự thay đổi trên thực tế. Cập nhật dữ liệu bao gồm thêm, sửa hoặc xoá dữ liệu. Ví dụ: cần sửa đổi địa chỉ của học sinh Hoàng Giang, bổ sung thông tin cho học sinh mới, xoá thông tin của học sinh chuyển trường. Toàn bộ dữ liệu sau mỗi lần cập nhật phải đầy đủ và chính xác.
c) Khai thác thông tin
Ảnh
Hình vẽ
- Mục đích của lưu trữ và cập nhật dữ liệu là khai thác thông tin, phục vụ quản lí và ra quyết định. - Việc khai thác thông tin bao gồm: tìm kiếm dữ liệu, thống kê và lập báo cáo. + Tìm kiếm dữ liệu là việc lấy dữ liệu thoả mãn một số điều kiện nào đó. + Thống kê là khai thác hồ sơ để đưa ra thông tin không có sẵn trong hồ sơ. +Lập báo cáo là tạo lập một bộ hồ sơ mới theo yêu cầu cụ thể trong quản lí. - Xử lí dữ liệu phải nhanh chóng, chính xác và thông tin kết xuất ra phải dễ hiểu cho người quản lí.
3. Cơ sở dữ liệu và phần mềm hệ quản trị cơ sở dữ liệu
Hoạt động
Ảnh
Hình vẽ
Theo em, có nên dùng phần mềm soạn thảo văn bản hay phần mềm bảng tính để tạo lập hồ sơ, cập nhật và khai thác thông tin trong hồ sơ phục vụ công tác quản lí của một tổ chức hay không? Vì sao?
Ảnh
Gợi ý
Ảnh
Theo em, không nên dùng phần mềm soạn thảo văn bản hay phần mềm bảng tính để tạo lập hồ sơ, cập nhật và khai thác thông tin trong hồ sơ phục vụ công tác quản lí của một tổ chức. Bởi vì những phần mềm này không thể lưu được những dữ liệu có dung lượng lớn, đồng thời không quản lí chặt chẽ và chính xã thông tin về dài lâu dẫn đến không hiệu quả trong công việc
Định nghĩa: Cơ sở dữ liệu
Ảnh
Hình vẽ
Cơ sở dữ liệu là tập hợp dữ liệu được tổ chức sao cho máy tính có thể lưu trữ, truy cập, cập nhập và xử lý để phục vụ hco hoạt động của một đơn vị nào đó.
Ảnh
Định nghĩa: Hệ quản trị CSDL
Ảnh
Hình vẽ
Hệ quản trị CSDL là phần mềm cung ấp môi trường thuận lợi và hiệu quả để tạo lập, lưu trữ và khai thác dữ liệu của CSDL.
Ảnh
Cách thức hoạt động
Ảnh
Hình vẽ
Máy tính là công cụ hỗ trợ đắc lực trong mọi hoạt động thông tin với khả năng lưu trữ và xử lí dữ liệu nhanh chóng. Hệ quản trị CSDL giúp tương tác với CSDL qua các giao diện dễ hiểu, đảm bảo tính đúng đắn cho thao tác cập nhật và khai thác dữ liệu. Mỗi tổ chức có yêu cầu riêng, thể hiện qua các giao diện cập nhật, tìm kiếm, báo cáo. Hệ cơ sở dữ liệu bao gồm CSDL, hệ quản trị CSDL và các phần mềm ứng dụng tương tác với CSDL. Các phần mềm ứng dụng khác phải thông qua hệ quản trị CSDL để sử dụng dữ liệu trong CSDL.
4. Thực hành tìm hiểu các yêu cầu của một bài toán quản lý và CSDL phục vụ bài toán đó
a) Mô tả hoạt động của thư viện
Ảnh
Hình vẽ
a) Mô tả hoạt động của thư viện Gợi ý: Cho mượn sách hoặc trả sách như thế nào? Căn cứ vào đâu để biết ai đã mượn, trả sách gi? Căn cứ vào đâu để biết một quyển sách cụ thể đã được cho mượn và chưa được trả lại?....
b) Liệt kê những dữ liệu cần có trong CSDL
Ảnh
Hình vẽ
b) Liệt kê những dữ liệu cần có trong CSDL Gợi ý: Những đối tượng cần quản lí là người đọc, sách cho mượn... - Với người đọc, cần quản lí thông tin gì? (Thông tin trên thẻ thư viện gồm: Số thể TV. Họ và tên) - Với sách cho mượn, cần quản lý thông tin gi? (Thông tin về quyển sách gồm: Mã sách, Tên sách, Tác giả......)
c) Nêu ví dụ
Ảnh
Hình vẽ
c) Nêu ví dụ Nếu thêm ít nhất hai ví dụ cho mỗi công việc sau đây: - Cập nhật dữ liệu (cho CSDL). Ví dụ 1. Khi có thêm một học sinh làm thẻ thư viện, cần bổ sung một số thông tin của học sinh này vào CSDL. - Tìm kiếm dữ liệu Ví dụ 2. Tìm xem trong thư viện có quyển “Tôi tài giỏi, Bạn cũng thế không? - Thống kê và báo cáo: Ví dụ 3. Xác định trong thư viện có bao nhiêu quyển sách về Tin học (giả sử sách về Tin học sẽ có hai chữ cái đầu trong mã sách là “TH”).
CỦNG CỐ BÀI HỌC
Củng cố bài học
Ảnh
Hình vẽ
Các tổ chức hoạt động trong xã hội đều có nhu cầu lưu trữ dữ liệu và khai thác thông tin cho bài toán quản lí. Muốn máy tính hỗ trợ đắc lực được cho công tác quản lí, dữ liệu của một đơn vị phải được tổ chức trong một CSDL với tính đầy đủ và đúng đắn. Phần mềm quản trị CSDL là loại phần mềm tạo ra môi trường thuận lợi để tạo lập CSDL, cập nhật cho CSDL theo cách đúng đắn, đồng thời kiểm soát được các truy cập đến dữ liệu, đảm bảo tính chính xác và sự an toàn của dữ liệu.
LUYỆN TẬP
Bài tập
Bài tập trắc nghiệm
Trong các câu sau những câu nào đúng?
a) CSDL là tập hợp dữ liệu được lưu trữ trên thiết bị nhớ phục vụ cho hoạt động của một cơ quan đơn vị nào đó.
b) Hệ CSDL của một đơn vị là phần mềm quản trị CSDL của đơn vị đó.
c) Các giá trị dữ liệu được lưu trữ trong CSDL phải thoả mãn một số ràng buộc để góp phần đảm bảo được tính đúng đắn của thông tin.
d) Hệ quản trị CSDL là chương trình kiểm soát được các cập nhật dữ liệu.
VẬN DỤNG
Bài tập
Ảnh
Hình vẽ
Câu hỏi. Giả sử dùng một bảng để chứa dữ liệu thể hiện thông tin về những người được mượn sách ở thư viện (những người có thể thư viện), em hãy chỉ ra một vài điều kiện cho dữ liệu trong bảng đó nhằm đảm bảo tính chính xác của thông tin. Theo em, nếu dùng một phần mềm bảng tính để tạo lập, lưu trữ bảng dữ liệu đó thì phần mềm bảng tính có tự động kiểm soát các cập nhật dữ liệu để đảm bảo được các điều kiện đã đặt ra hay không?
Ảnh
Mục 2
Ảnh