Phòng tránh lừa đảo và ứng xử văn hóa trên mạng
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
PHÒNG TRÁNH LỪA ĐẢO VÀ ỨNG XỬ VĂN HÓA TRÊN MẠNG
MỤC TIÊU
Mục tiêu
Ảnh
Hình vẽ
Nêu được một số dạng lừa đảo phổ biến trên mạng và những biện pháp phòng tránh. Giao tiếp được trên mạng qua email, chat, mạng xã hội,... và trong môi trường số một cách văn minh, phù hợp với văn hoá ứng xử.
KHỞI ĐỘNG
Khởi động
Ảnh
Hình vẽ
Theo em, lừa đảo trên không gian mạng dễ gặp hay hiếm thấy? Dễ tránh hay khó tránh? Vì sao?
Ảnh
1. Lừa đảo qua mạng
Hoạt động 1
Ảnh
Hình vẽ
Em hãy sử dụng máy tìm kiếm tìm cụm từ “dạng lừa đảo phổ biến trên mạng” và cho biết: 1) Số kết quả trả về là nhiều hay ít? 2) Có thể tính được có bao nhiêu dạng lừa đảo hay không?
Ảnh
a) Một số dạng lừa đảo
Ảnh
Nội dung giả mạo, lừa đảo trên mạng là thực tế không thể tránh khỏi, cần phải biết phát hiện để tránh bị mất tiền và thông tin cá nhân. Các lừa đảo trên mạng thường dùng nhiều thủ đoạn khác nhau để đạt mục đích. Có nhiều loại lừa đảo trên mạng, từ lừa "nhấn chuột là được tiền" đến đánh cắp thông tin cá nhân qua trang web giả mạo.
Dạng lừa đảo
Ảnh
Lừa đảo trúng thưởng, tặng quà để lấy tiền phí vận chuyển. Thông qua email hoặc tin nhắn trên mạng xã hội, thông báo trúng thưởng hoặc tặng quà và yêu cầu trả phí vận chuyển để nhận món quà giá trị cao. Khi trả phí, nạn nhân không nhận được gì hoặc chỉ nhận được món quà giá trị rất thấp.
Ảnh
Dạng lừa đảo
Ảnh
Lừa đảo chiếm tiền đặt cọc hoặc bán hàng giả. Bọn lừa đảo tạo tài khoản giả mạo các gian hàng trực tuyến uy tín để lừa khách hàng đặt mua. Sau đó, yêu cầu chuyển tiền đặt cọc để chiếm đoạt hoặc yêu cầu thanh toán và trả hàng giả.
Ảnh
Dạng lừa đảo
Ảnh
Lừa đảo để lấy cắp thông tin cá nhân. Bọn lừa đảo gửi email hoặc tin nhắn yêu cầu nhấn vào đường link để xác nhận thông tin cá nhân. Đường link sẽ dẫn tới trang web giả mạo yêu cầu cung cấp thông tin cá nhân để tiến hành giao dịch và bọn lừa đảo sẽ lấy cắp thông tin đó.
Ảnh
Dạng lừa đảo
Ảnh
Các đối tượng lừa đảo mạo danh nhiều đối tượng khác nhau để lừa đảo. Link lừa đảo thường được gửi kèm theo thông điệp mời chào hợp tác kinh doanh, mua hàng giá rẻ,... Việc nhấn vào link sẽ dẫn đến trang web giả mạo, mà bọn lừa đảo sử dụng để lấy cắp thông tin cá nhân của nạn nhân.
b) Dấu hiệu lừa đảo và lời khuyên phòng ngừa
Ảnh
Email, trang web có lỗi chính tả, lỗi hành văn có thể là dấu hiệu của lừa đảo. Các tổ chức, doanh nghiệp cần đảm bảo giao tiếp công chúng chất lượng và chuyên nghiệp. Lỗi có thể là do kẻ lừa đảo thiếu chuyên nghiệp hoặc cố gắng tránh các bộ lọc thông minh.
Ảnh
Dấu hiệu lừa đảo và lời khuyên phòng ngừa
Ảnh
Tên miền gồm vài phần cách nhau bằng dấu chấm. Phần đầu viết tắt tên cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp dễ nhớ, nhưng các phần đuôi ít được chú ý hơn và có thể là dấu hiệu lừa đảo.
Ảnh
Phishing là hình thức lừa đảo để lấy cắp thông tin cá nhân qua trang web giả. Cần nhận biết các dấu hiệu lừa đảo và phòng tránh để bảo vệ bản thân.
Lời khuyên phòng ngừa
Ảnh
Cần chú ý nhận biết các cách viết sai chính tả trong tên miền để đánh lừa người đọc, ví dụ như thay chữ “o” bằng số 0, thay “m” bằng “r” và “n”. Đây là những thủ đoạn phổ biến. Kiểm tra địa chỉ đích của một liên kết bằng cách trỏ chuột vào nhưng không nhấn chuột để xem địa chỉ hiển thị. Nếu không khớp với địa chỉ mời nhấn chuột thì đó có thể là lừa đảo.
Lời khuyên phòng ngừa
Ảnh
Cẩn thận với email hoặc tin nhắn từ người lạ hoặc người quen lâu không liên lạc, đặc biệt là những tình huống khẩn cấp đột xuất, đó là thủ đoạn phổ biến của kẻ lừa đảo. Kiểm tra lại thông tin bằng con đường khác như gọi điện thoại trực tiếp hoặc truy cập trang web chính thức in trên tài liệu. Không mở liên kết hoặc tệp đính kèm nếu nghi ngờ email hay tin nhắn là lừa đảo, hãy kiểm tra địa chỉ đích thực sự để phát hiện liên kết lừa đảo.
c) Nguyên tắc để hạn chế thiệt hại
Ảnh
Thông báo ngay cho cơ quan có trách nhiệm nếu tài khoản liên quan đến cơ quan, tổ chức hoặc nhà trường.
Nếu nghi ngờ rằng mình đã có thể vô tình bị lừa qua mạng, hãy làm ngay một vài việc sau:
Nếu chia sẻ thông tin nhạy cảm, báo ngay cho ngân hàng. Báo ngay cho cơ quan chức năng nếu đã bị thiệt hại.
Cần thay đổi mật khẩu và thiết lập xác minh hai bước cho các tài khoản quan trọng.
2. Văn hóa ứng xử trên mạng
Hoạt động 2
Ảnh
Hình vẽ
1) Theo em cụm từ "anh hùng bàn phím” có hàm ý gì? Hãy nêu vài ví dụ cụ thể về “anh hùng bàn phím". 2) Nếu em là người có nhiều fan hâm mộ trên mạng xã hội, em nền làm gì và tránh những gì?
Ảnh
a) Quy tắc nền tảng
Ảnh
Ảnh
Trên không gian mạng, cần tuân thủ tiêu chuẩn hành xử đạo đức, văn hoá và pháp luật. Lên mạng cũng là ở giữa cộng đồng, nên ý thức điều này.
Một số người hành xử trên mạng không lịch sự, không tuân thủ đạo đức và văn hoá, vì họ cho rằng yêu cầu thấp hơn so với cuộc sống thực.
b) Một số nguyên tắc về ứng xử trên mạng
Ảnh
Đặt mình vào vị trí người khác và nhớ rằng ở đầu kia của mạng cũng là những người có cảm xúc giống ta, hãy tránh hiểu lầm và tôn trọng họ.
Rộng lượng và tránh gây chiến trên mạng. Nếu ai đó mắc lỗi với bạn, hãy phản ứng lịch sự và tốt nhất là theo cách riêng tư. - Phán xử người khác bằng ngôn từ bất lịch sự, hành vi thiếu văn hoá chỉ dẫn đến có thêm kẻ thù mà thôi.
Một số nguyên tắc
Ảnh
Cần nhớ rằng những gì nói viết trên mạng có thể bị lưu trữ và chuyển tiếp đi một cách không kiểm soát. Khi tham gia một nhóm mạng mới, cần tôn trọng "văn hoá nhóm" và tìm hiểu trước. Không cố lấn át người khác khi tham gia một nhóm mạng.
Ảnh
Một số nguyên tắc
Ảnh
Không đăng bài nhiều lần, đăng tin rác, gửi thư rác để tôn trọng thời gian và công sức của người khác. Tôn trọng quyền riêng tư của người khác bằng cách không đọc email, tin nhắn của người khác và không chuyển tiếp email riêng tư mà mình được chia sẻ nếu không chắc chắn; không thu thập thông tin cá nhân của người khác để chia sẻ cho nhau.
Một số nguyên tắc
Ảnh
Không mong đợi rằng tất cả người đọc đều đồng ý hoặc quan tâm đến những bài viết của bạn. Đạo đức trên mạng không cho phép lợi dụng vị thế của mình để làm việc xấu, đặc biệt là đối với những người có ảnh hưởng như KOL, quản trị viên hệ thống hay diễn đàn.
CỦNG CỐ BÀI HỌC
Củng cố bài học
Ảnh
Cảnh giác đề phòng lừa đảo trên mạng. thận trọng với email, tin nhắn khác thường, không vội vã, cần kiểm tra để tránh trang web giả mạo trước khi nhập thông tin cá nhân hay chuyển tiền; hành động ngay để hạn chế thiệt hại khi cần thiết. Ứng xử văn hóa và có đạo đức trên mạng rộng lượng với người khác, không gây chiến trên mạng; tồn trọng "văn hoá nhóm”; tôn trọng quyền riêng tư, thời gian và công sức của người khác, không lợi dụng vị thế của mình để làm việc xấu.
LUYỆN TẬP
Bài tập 1
Bài tập trắc nghiệm
Hãy cho biết những dấu hiệu để phát hiện lừa đảo qua mạng.
Cảnh báo rủi ro từ hành vi mua bán, cho thuê, cho mượn tài khoản ngân hàng.
Cảnh giác với phương thức thủ đoạn giả danh, mạo danh cơ quan tư pháp để lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
Nâng cao sức đề kháng trước thông tin xấu độc, lừa đảo trên không gian mạng
Bài tập 2
Bài tập trắc nghiệm
Hãy cho biết quy tắc nền tảng về văn hoá, đạo đức trên mạng.
Hãy đặt mình vào vị trí người khác.
Rộng lượng với người khác, không gây chiến trên mạng.
Tôn trọng “Văn hóa nhóm”.
Tôn trọng thời gian và công sức của người khác.
Tôn trọng quyền riêng tư của người khác.
Không lợi dụng vị thế của mình để làm việc xấu.
Tất cả đáp án trên
VẬN DỤNG
Bài tập
Ảnh
Câu 1. Em sẽ làm gì khi nhận được email bảo được thưởng một phần quà vì là khách hàng trung thành và phải gửi ngay một khoản tiền để nhận thưởng? Câu 2. Ngày 17/6/2021. Bộ Thông tin và Truyền thông ban hành Bộ Quy tắc ứng xử trên mạng xã hội, trong đó có quy định chung về Quy tắc lành mạnh: hành vi ứng xử trên mạng xã hội phù hợp với các giá trị đạo đức, văn hoá, truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam. Em hãy trích ra một số quy tắc ứng xử cho cá nhân về điều này.
Mục 2
Ảnh