CHỦ ĐỀ 2: BÀI 2: MỘT SỐ LỰC THƯỜNG GẶP
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
VẬT LÍ 10
CHỦ ĐỀ 2: BÀI 2: MỘT SỐ LỰC THƯỜNG GẶP
Ảnh
Khởi động
Khởi động
Ảnh
Lấy ví dụ về vật chịu tác dụng đồng thời của nhiều lực.
- Khởi động
I. Vật chuyển động dưới tác dụng của các lực cân bằng và không cân bằng
- Trả lời câu hỏi
I. Vật chuyển động dưới tác dụng của các lực cân bằng và không cân bằng
Ảnh
Ảnh
1. Quan sát hình 2.1 và cho biết: người nào tác dụng lực đẩy, người nào tác dụng lực kéo lên cái tủ? Hãy biểu diễn lực tác dụng của mỗi người lên tủ.
- Hình 2.2
Ảnh
+) tiếp (- Trả lời câu hỏi)
2. Xác định hướng và độ lớn của hợp lực tác dụng lên ô tô trong các trường hợp dưới đây và trạng thái chuyển động của ô tô.
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
- Kết luận
Ảnh
Hình vẽ
Lực tác dụng lên vật gây ra biến dạng hoặc làm biến đổi chuyển động của vật đó. Hai lực nằm dọc theo một đường thẳng, ngược chiều, tác dụng vào cùng một vật và có độ lớn bằng nhau là hai lực cân bằng. Tác dụng của hai lực cân bằng lên vật triệt tiêu nhau. Ta nói lực tổng hợp của hai lực đó bằng không. Lực tổng hợp của các lực tác dụng lên vật được gọi là hợp lực.
- Kết luận
II. Một số lực thường gặp
1. Trọng lực (II. Một số lực thường gặp)
Hình vẽ
1. Trọng lực
a. Trọng lực và trọng lượng
Ảnh
Ảnh
Ảnh
3. Biểu diễn trọng lực tác dụng lên quả táo (G là trọng tâm).
- Kết luận
Ảnh
Hình vẽ
Trọng lực là là lực hấp dẫn của Trái Đất tác dụng lên vật, đặt tại trọng tâm của vật và hướng thẳng đứng từ trên xuống. Trọng lượng là độ lớn của lực gây ra gia tốc rơi tự do của vật: P = mg.
- Kết luận
- Vận dụng (- Vận dụng)
1. Để xác định trọng tâm của một vật phẳng, ta có thể thực hiện như Hình 2.4: Treo vật ở đầu một sợi dây mềm, mảnh nối với điểm P của vật. Đưa dây dọi tới sát dây treo vật, dùng dây dọi để làm chuẩn, đánh dấu đường thẳng đứng PP' kéo dài của dây treo vật. Treo vật ở điểm Q và lặp lại quá trình như trên, đánh dấu được đường thẳng đứng QQ'; giao iểm G của PP' và QQ' là trọng tâm của vật phẳng.
Ảnh
+) tiếp (- Vận dụng)
Ảnh
Hãy xác định trọng tâm của mỗi vật phẳng trong Hình 2.5
Ảnh
b. Trọng lượng và khối
Ảnh
Ảnh
b. Trọng lượng và khối lượng
Sử dụng lực kế để đo trọng lượng của quả cân (Hình 2.6). Lần lượt móc thêm các quả cân giống nhau với số lượng tăng dần, thu được số liệu như bảng 2.1.
- Kết luận
Ảnh
Hình vẽ
Độ lớn gia tốc rơi tự do là tỉ số trọng lượng và khối lượng của một vật. Khối lượng càng lớn thì trọng lượng của vật càng lớn nên gia tốc rơi tự do là như nhau. Khối lượng của một vật không thay đổi.
- Kết luận
- Trả lời câu hỏi
Hình vẽ
- Trả lời câu hỏi:
Ảnh
Ảnh
4. Tính độ lớn trọng lực tác dụng lên bạn. 5. Từ bảng .1, xác định gia tốc rơi tự do ở vị trí thực hiện phép đo. Lấy kết quả đến 3 chữ số có nghĩa.
- Vận dụng (- Vận dụng)
Ảnh
Hình vẽ
2. Xác định số chỉ của lực kế khi đo trọng lượng của các quả cân trong bảng 2.1 khi chúng được đưa lên bề mặt Mặt Trăng. Lấy gia tốc rơi tự do trên Mặt trong là latex(1,6 m//s^2).
2. Lực ma sát
2. Lực ma sát
Hình vẽ
Lực ma sát là lực cản sự trượt hoặc lăn của vật này so với vật khác. Lực ma sát chia thành: lực ma sát trượt, lực ma sát lăn và lực ma sát nghỉ. Nếu một vật đang trượt trên bề mặt của một vật khác thì lực ma sát tác dụng ngược hướng với chuyển động trượt đó, đây được gọi là lực ma sát trượt. Nếu một vật đứng yên trên một bề mặt nhưng có xu hướng trượt theo một hướng nào đó thì lực ma sát sẽ tác dụng ngăn nó trượt theo hướng đó và được gọi là lực ma sát nghỉ.
+) tiếp
Ảnh
- Lực ma sát trượt gần như không phục thuộc và diện tích tiếp xúc, tỉ lệ với lực ép vuông góc giữa các bề mặt lại với nhau. - Tỉ số độ lớn của lực ma sát trượt latex(F_(ms)) và độ lớn lực ép vuông góc N là không đổi: latex(mu = (F_(ms))/N). - Lực ma sát nghỉ khi vật bắt đầu trượt gọi là lực ma sát nghỉ cực đại (msncđ): latex(F_(mst) <= F_(msncđ))
- Trả lời câu hỏi
- Trả lời câu hỏi:
Ảnh
Hình vẽ
6. Ma sát có lợi hay có hại tuỳ thuộc vào tình huống và quan điểm. Theo bạn, lực ma sát có lợi hay gây hại trong các trường hợp sau: - Trục bánh xe chuyển động. - Viết bảng. - Ô tô phanh gấp. Nêu biện pháp làm tăng hoặc giảm ma sát trong mỗi trường hợp trên.
Ảnh
- Luyện tập
Ảnh
- Luyện tập
Một thùng hàng có khối lượng 54,0 kg được đặt trên mặt sàn nằm ngang và phải cản lực đẩy ít nhất bằng 108N để làm thùng hàng bắt đầu chuyển động. a) Tính độ lớn lực ép giữa sàn và thùng hàng. b) Tìm lực ma sát nghỉ cực đại tác dụng lên thùng hàng.
3. Lực cản của nước hoặc không khí
3. Lực cản của nước hoặc không khí
Khi một vật chuyển động trong môi trường không khí hoặc trong nước, có ma sát giữa bề mặt vật đó với môi trường. Vật dồn không khí hoặc nước ra xung quanh khi chuyển động.
Ảnh
Lực cản luôn ngược hướng và có tác dụng cản trở chuyển động của vật.
- Ví dụ
- Ví dụ minh hoạ:
Ảnh
- Trả lời câu hỏi
- Trả lời câu hỏi:
Ảnh
Hình vẽ
7. Hãy giải thích vì sao ở vùng nước ngập ngang người thì bơi sẽ đỡ tốn sức hơn lội.
Ảnh
- Vận dụng (- Vận dụng)
Ảnh
Hình vẽ
3. Chế tạo hệ thống dù để thả một quả trứng từ độ cao 10 m xuống đất mà trứng không vỡ. Nội dung cần báo cáo sau thử nghiệm: - Khoảng thời gian chuyển động của hệ thống dù để quả trứng không vỡ khi chạm đất. - Hình dạng và kích thước của hệ thống dù.
4. Lực đẩy Archimedes (Ác-xi-mét)
Ảnh
4. Lực đẩy Archimedes (Ác-xi-mét)
Mỗi vật ở trong chất lỏng hoặc chất khí đều chịu một lực nâng hướng lên trên. Lực nâng này được gọi là lực Archimedes. Điểm đặt của lực này ở phần vật nằm trong chất lỏng hoặc khí. Độ lớn lực đẩy Archimedes bằng trọng lượng của phần chất lỏng hoặc chất khí mà vật chiếm chỗ. Trạng thái nổi lên hay chìm xuống của vật ở trong nước phụ thuộc và chênh lệch độ lớn giữa trọng lực và lực đẩy Archimedes tác dụng lên vật.
- Hình 2.11
Ảnh
- Trả lời câu hỏi
- Trả lời câu hỏi:
Ảnh
Hình vẽ
8. So sánh lực đẩy Archimedes tác dụng lên cùng một vật khi nó ở vị trí (1) và vị trí (2) trong hình 2.11. Biết rằng ở (1) thì vật đang chuyển động lên trên, ở (2) thì vật đang nằm cân bằng trên mặt thoáng.
Ảnh
- Vận dụng (- Vận dụng)
Ảnh
Hình vẽ
4. Đặt một cái bát bằng kim loại lên mặt nước như thê nào để nó nổi trên bề mặt? Từ đó, rút ra nguyên tắc để chế tạo tàu, thuyền.
5. Lực căng dây
Ảnh
5. Lực căng dây
Khi kéo căng một sợi dây thì trong sợi dây xuất hiện lực căng có phương dọc theo dây, chiều chống lại xu hướng bị kéo dãn. Lực đàn hồi của lò xo là lực căng của lò xo.
Dặn dò
Dặn dò
Ảnh
DẶN DÒ
Ôn lại lí thuyết vừa học. Làm bài tập về nhà trong SBT. Chuẩn bị bài sau: " Chủ đề 2: Bài 3: Ba định luật Newton về chuyển động".
Cảm ơn
Ảnh