BÀI 9. CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
BÀI 9. CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ
Khởi động
Giới thiệu bài
Ảnh
Giới thiệu bài
Mục tiêu
Ảnh
Mục tiêu:
Phân tích được ý nghĩa của sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở nước ta. Chứng minh và giải thích được sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở nước ta theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Chứng minh và giải thích được sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành, theo thành phần kinh tế, theo lãnh thổ ở nước ta. Nêu và đánh giá được vai trò của mỗi thành phần kinh tế trong nền kinh tế đất nước hiện nay. Vẽ được biểu đồ, phân tích biểu đồ và số liệu thống kê liên quan đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế.
Khởi động
Ảnh
Khởi động
Cơ cấu kinh tế luôn biến đổi phù hợp với yêu cầu phát triển của nền kinh tế trong từng thời kì lịch sử. Vậy ý nghĩa của sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở nước ta là gì? Quá trình chuyển dịch theo ngành, theo thành phần kinh tế và theo lãnh thổ diễn ra như thế nào và mỗi thành phần kinh tế có vai trò gì trong nền kinh tế?
Ý nghĩa của sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế
Ý nghĩa của sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế
Ảnh
Ý nghĩa của sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế:
Chuyển dịch cơ cấu kinh tế có ý nghĩa quan trọng trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển đất nước nhanh và bền vững. - Phát triển nền kinh tế trên cơ sở khai thác hợp lí các nguồn lực nhằm đạt tốc độ tăng trưởng kinh tế cao theo hướng phát triển bền vững. - Hình thành cơ cấu kinh tế hợp lí theo ngành, theo thành phần kinh tế và theo lãnh thổ, đáp ứng yêu cầu đổi mới mô hình tăng trưởng theo chiều sâu, dựa vào khoa học – công nghệ hiện đại, đổi mới sáng tạo. - Tận dụng hiệu quả các cơ hội của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư gắn với quá trình hội nhập quốc tế, phát triển kinh tế số, xã hội số, nâng cao năng suất, chất lượng và sức cạnh tranh, nâng cao chất lượng cuộc sống. - Phát triển hài hoà giữa kinh tế với văn hoá, xã hội, bảo vệ môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu.
Minh họa
Ảnh
Minh họa:
Ảnh
Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa
Cơ cấu thành phần kinh tế
Ảnh
Cơ cấu thành phần kinh tế:
- Chuyển dịch cơ cấu theo thành phần kinh tế với nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế cùng phát triển theo mô hình kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Cơ cấu lãnh thổ kinh tế
Ảnh
Cơ cấu lãnh thổ kinh tế:
+ Cùng với sự chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế, cơ cấu lãnh thổ kinh tế ở nước ta cũng có sự chuyển dịch. + Trên phạm vi cả nước đã hình thành 6 vùng kinh tế, các vùng kinh tế trọng điểm và vùng kinh tế dộng lực. + Lãnh thổ sản xuất các ngành kinh tế cũng có sự chuyển dịch, các địa phương đẩy mạnh xây dựng các khu công nghiệp tập trung, hình thành các vùng chuyên canh sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng thuỷ sản trên cơ sở điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội của từng vùng, từ đó tạo nên sự chuyển dịch cơ cấu hàng hoá xuất khẩu.
Phát triển bền vững
Ảnh
Phát triển bền vững:
+ Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại hóa không chỉ đạt đến mục tiêu tăng trưởng kinh tế mà còn phải đạt đến mục tiêu phát triển bền vững, trong đó, một bộ phận rất quan trọng và không thể thiếu trong phát triển các ngành kinh tế và quy hoạch lãnh thổ là bảo vệ môi trường.
Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành, theo lãnh thổ và theo thành phần kinh tế
Chuyển dịch trong cơ cấu GDP
Ảnh
Chuyển dịch trong cơ cấu GDP:
- Trong những năm qua, cơ cấu GDP nước ta có sự chuyển dịch mạnh mẽ theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
Ảnh
Chuyển dịch trong nội bộ các ngành kinh tế
Ảnh
Chuyển dịch trong nội bộ các ngành kinh tế:
Trong công nghiệp: + Chuyển dịch cơ cấu công nghiệp theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá trên nền tảng của tiến bộ khoa học – công nghệ và đổi mới sáng tạo. + Tiếp tục phát triển một số ngành công nghiệp nền tảng như công nghiệp năng lượng, cơ khí chế tạo, sản xuất kim loại, hoá chất,... + Ưu tiên phát triển một số ngành công nghiệp công nghệ cao (sản xuất sản phẩm điện tử, máy vi tính,....), thân thiện với môi trường, các ngành công nghiệp xanh, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả tài nguyên. + Dựa trên công nghệ mới, hiện đại để phát triển các ngành công nghiệp vẫn còn có lợi thế (sản xuất, chế biến thực phẩm; dệt, may và giày, dép....), tạo nhiều việc làm, sản xuất hàng xuất khẩu, đóng góp lớn vào giá trị gia tăng.
Chuyển dịch trong nông nghiệp, lâm nghiệp và thuỷ sản
Ảnh
Chuyển dịch trong nông nghiệp, lâm nghiệp và thuỷ sản:
+ Cơ cấu lại nhóm ngành nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản, phát triển kinh tế nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới. + Chú trọng phát triển sản xuất nông nghiệp hàng hoá lớn, khuyến khích phát triển nông nghiệp xanh, sạch, nông nghiệp sinh thái, nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp công nghệ cao, thích ứng với biến đổi khí hậu. + Gắn kết chặt chẽ nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản với công nghiệp và dịch vụ, sản xuất với bảo quản, chế biến, tiêu thụ, xây dựng thương hiệu, nâng cao giá trị nông sản.
Chuyển dịch trong dịch vụ
Ảnh
Chuyển dịch trong dịch vụ:
+ Phát triển mạnh nhóm ngành dịch vụ theo hướng hiện đại, đạt tỉ trọng và tốc độ tăng trưởng cao hơn nhóm ngành sản xuất và cao hơn tốc độ tăng trưởng của cả nền kinh tế. + Tập trung phát triển mạnh một số ngành dịch vụ trên nền tảng ứng dụng những thành tựu khoa học – công nghệ hiện đại, nhất là các ngành có giá trị gia tăng lớn, có hàm lượng tri thức và công nghệ cao như: du lịch, thương mại, viễn thông, vận tải, logistics,...
Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo lãnh thổ
Ảnh
Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo lãnh thổ:
- Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo lãnh thổ nhằm phát huy tối đa lợi thế của các vùng, tăng cường tính liên kết nội vùng và liên vùng, hình thành cơ cấu lãnh thổ hợp lí, tạo không gian phát triển mới. - Trên phạm vi cả nước đã hình thành 6 vùng kinh tế và 4 vùng kinh tế trọng điểm, phát triển 4 vùng động lực, các cực tăng trưởng quốc gia là các đầu tàu lôi kéo sự phát triển cả nước. - Lựa chọn các đô thị có lợi thế đặc biệt để xây dựng các trung tâm kinh tế, đồng thời có chính sách phù hợp để phát triển khu vực vùng sâu, vùng xa, biên giới và hải đảo nhằm góp phần ổn định chính trị, giữ vững an ninh quốc phòng. - Tổ chức không gian các ngành kinh tế thay đổi theo hướng hiện đại.
- Tiếp
Ảnh
Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo lãnh thổ:
- Trong nông nghiệp đã hình thành các vùng sản xuất tập trung quy mô lớn các sản phẩm chủ lực như: lúa gạo, cây công nghiệp lâu năm, cây ăn quả, các vùng chăn nuôi lợn, gia cầm, bỏ, vùng nuôi trồng thuỷ sản,... - Trong công nghiệp dã thành lập và đi vào hoạt động các khu công nghiệp, khu chế xuất nhằm thu hút vốn đầu tư lớn, góp phần đẩy mạnh sản xuất, nâng cao giá trị xuất khẩu, giải quyết việc làm, nâng cao chất lượng và chuyển dịch cơ cấu lao động, chuyển dịch không gian phát triển công nghiệp. - Trong dịch vụ đã hình thành các khu vực động lực phát triển du lịch, các trung tâm du lịch cấp quốc gia và vùng, các trung tâm dịch vụ, thương mại, tài chính, ngân hàng mang tầm khu vực và thế giới.
Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo thành phần
Ảnh
Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo thành phần:
- Cơ cấu theo thành phần kinh tế có sự chuyển dịch tích cực, phù hợp với đường lối phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. - Trong những năm qua, cơ cấu thành phần kinh tế nước ta có sự chuyển dịch mạnh mẽ và được thể hiện ở sự thay đổi về tỉ trọng của các thành phần kinh tế trong đóng góp vào GDP của cả nước.
- Bảng minh họa
Ảnh
Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo thành phần:
Ảnh
Vai trò của các thành phần kinh tế
Ảnh
Vai trò của các thành phần kinh tế:
Các thành phần kinh tế có vai trò khác nhau, có mối quan hệ và tác động lẫn nhau, hỗ trợ nhau cùng phát triển. - Kinh tế Nhà nước: Là công cụ, lực lượng vật chất quan trọng để Nhà nước ổn định kinh tế vĩ mô, định hướng và điều tiết, dẫn dắt, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, khắc phục các điểm yếu của cơ chế thị trường. - Kinh tế ngoài Nhà nước: + Kinh tế tập thể, hợp tác xã: có vai trò cung cấp dịch vụ cho các thành viên, liên kết phối hợp sản xuất kinh doanh, bảo vệ quyền lợi và tạo điều kiện để các thành viên nâng cao năng suất, hiệu quả sản xuất và phát triển bền vững. + Kinh tế tư nhân: là một trong những động lực quan trọng của nền kinh tế, được tạo mọi điều kiện để phát triển, được hỗ trợ đổi mới, sáng tạo, hiện đại hoá công nghệ, nâng cao năng suất lao động, được khuyến khích hình thành, phát triển những tập đoàn kinh tế tư nhân lớn, có tiềm lực mạnh, có sức cạnh tranh cao. - Khu vực kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài: giữ vai trò lớn trong huy động nguồn vốn đầu tư, công nghệ, phương thức quản lí hiện đại, mở rộng thị trường xuất khẩu.
Luyện tập
Bài 1
Ảnh
Bài 1: Cơ cấu lãnh thổ kinh tế được hiểu như thế nào?
Trả lời: Cơ câu lãnh thổ kinh tế: Cơ cấu lãnh thổ là sản phẩm của quá trình phân công lao động theo lãnh thổ, có mối liên kết chặt chẽ với cơ cấu ngành kinh tế. Cùng với sự chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế, cơ cấu lãnh thổ kinh tế ở nước ta cũng có sự chuyển dịch. Cho đến nay, trên phạm vi cả nước đã hình thành 6 vùng kinh tế, các vùng kinh tế trọng điểm và vùng kinh tế động lực. Lãnh thổ sản xuất các ngành kinh tế cũng có sự chuyển dịch, các địa phương đây mạnh xây dựng các khu công nghiệp tập trung, hình thành các vùng chuyên canh sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng thuỷ sản; hình thành các vùng sản xuất hàng hoá trên cơ sở điều kiện tự nhiên, kinh tế – xã hội của từng vùng, từ đó tạo nên sự chuyển dịch cơ cấu hàng hoá xuất khẩu.
Bài 2
Ảnh
Bài 2: Nêu đặc điểm sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở địa phương em?
Trả lời: VD: Hà Nội - Giảm tỷ trọng nông nghiệp: Nông nghiệp ngày càng giảm vai trò, nhường chỗ cho công nghiệp và dịch vụ. - Tăng tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ: Công nghiệp và dịch vụ, đặc biệt là dịch vụ, ngày càng chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu kinh tế. - Phát triển các ngành công nghiệp hiện đại: Hà Nội tập trung phát triển các ngành công nghiệp công nghệ cao, công nghiệp hỗ trợ, nhằm nâng cao năng suất và giá trị gia tăng. - Dịch vụ chiếm ưu thế: Ngành dịch vụ, đặc biệt là dịch vụ tài chính, ngân hàng, bất động sản, du lịch, ngày càng đóng góp lớn vào GRDP của thành phố.
Bài 3
Ảnh
Bài 3: Tại sao cần chuyển dịch cơ cấu kinh tế?
Trả lời: - Tăng trưởng kinh tế bền vững: Chuyển dịch cơ cấu giúp khai thác hiệu quả các nguồn lực, nâng cao năng suất lao động, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. - Nâng cao chất lượng cuộc sống: Thay đổi cơ cấu kinh tế theo hướng hiện đại hóa, tạo ra nhiều việc làm có chất lượng cao, tăng thu nhập cho người dân. - Bảo vệ môi trường: Giảm thiểu tác động tiêu cực của sản xuất công nghiệp đến môi trường. - Nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế: Giúp các quốc gia hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới.
Bài 4
Ảnh
Bài 4: Có những loại chuyển dịch cơ cấu kinh tế nào?
Trả lời: - Chuyển dịch cơ cấu ngành: Thay đổi tỷ trọng đóng góp của các ngành nông nghiệp, công nghiệp và dịch vụ. - Chuyển dịch cơ cấu vùng: Thay đổi tỷ trọng đóng góp của các vùng kinh tế vào GDP. - Chuyển dịch cơ cấu sở hữu: Thay đổi tỷ trọng đóng góp của các thành phần kinh tế (nhà nước, tư nhân, có vốn đầu tư nước ngoài).
Bài 5
Ảnh
Bài 5: Những yếu tố nào ảnh hưởng đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế?
Trả lời: - Chính sách của nhà nước: Các chính sách về đầu tư, thuế, tín dụng, phát triển hạ tầng... - Tài nguyên thiên nhiên: Sự phong phú và khai thác có hiệu quả các tài nguyên. - Lao động: Chất lượng và số lượng lao động. - Cơ sở hạ tầng: Hệ thống giao thông, năng lượng, viễn thông... - Khoa học công nghệ: Áp dụng khoa học công nghệ mới vào sản xuất. - Thị trường: Nhu cầu của thị trường trong nước và quốc tế.
Vận dụng
Vận dụng
Ảnh
Vận dụng
Thu thập tài liệu, viết báo cáo ngắn về một trong các nội dung chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở huyện, thị xã, thành phố em đang sinh sống.
Cảm ơn
Ảnh