BÀI 7. ĐÔ THỊ HOÁ
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
BÀI 7. ĐÔ THỊ HOÁ
Khởi động
Giới thiệu bài
Ảnh
Giới thiệu bài
Mục tiêu
Ảnh
Mục tiêu:
Trình bày được đặc điểm đô thị hóa ở Việt Nam và sự phân bố mạng lưới đô thị. Phân tích được ảnh hưởng của đô thị hóa đến phát triển kinh tế - xã hội. Nhận xét và giải thích được đô thị hóa ở Việt Nam dựa trên bản đồ dân cư Việt Nam và số liệu thống kê.
Khởi động
Ảnh
Khởi động
Đô thị hoá là một xu thế tất yếu trong quá trình công nghiệp hoá. Vậy đô thị hoá ở nước ta có đặc điểm gì? Sự phân bố mạng lưới đô thị ra sao? Đô thị hoá ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã hội ở nước ta như thế nào?
Đặc điểm đô thị hóa
Lịch sử đô thị hóa
Ảnh
Đặc điểm dân số:
- Đô thị cổ đầu tiên ở nước ta là thành Cổ Loa, ra đời vào thế kỉ thứ III trước Công nguyên, là kinh đô của nhà nước Âu Lạc. - Trong thời ki phong kiến, các đô thị có chức năng chủ yếu là hành chính, thương mại, quân sự và được hình thành ở những nơi thuận lợi về vị trí địa lí như: thành Thăng Long (thế kỉ XI); Phú Xuân, Hội An, Đà Nẵng, Phố Hiến (thế kỉ XVI – XVIII). - Thời kì Pháp thuộc, nước ta có thêm một số đô thị lớn với chức năng chủ yếu là hành chính và quân sự như: Hà Nội, Hải Phòng, Nam Định,... - Từ Cách mạng tháng Tám đến năm 1975, quá trình đô thị hoá diễn ra chậm, tỉ lệ dân thành thị và số lượng đô thị tăng chậm. - Từ năm 1975 đến nay, quá trình đô thị hoá ở nước ta đã có những chuyên biển tích cực, đặc biệt là từ sau khi thực hiện công cuộc Đôi mới, quá trình đô thị hoá đã diễn ra nhanh.
Tỉ lệ dân thành thị
Ảnh
Tỉ lệ dân thành thị:
+ Tỉ lệ dân thành thị và số dân thành thị ở nước ta liên tục tăng lên. Năm 2021. nước ta có 36,6 triệu dân thành thị, chiếm 37,1% dân số cả nước.
Ảnh
Không gian đô thị và lối sống đô thị
Ảnh
Cơ cấu dân số theo dân tộc:
- Đô thị hoá đang diễn ra trên khắp cả nước, không gian đô thị được mở rộng, đặc biệt là các đô thị lớn như: Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, Thành phố Hồ Chí Minh, Cần Thơ,... Cảnh quan đô thị hiện đại và văn minh. - Hai vùng đô thị là Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh đã được hình thành, đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội ở nước ta. - Trong những năm gần đây, nước ta đang phát triển các chuỗi và chùm đô thị tạo mối liên kết trong mỗi vùng và trên cả nước như chuỗi đô thị Đà Nẵng, Hội An, Tam Kỳ, Quảng Ngãi, Quy Nhơn hay chùm đô thị Cần Thơ, Vĩnh Long, Cao Lãnh, Long Xuyên. - Lối sống thành thị ngày càng phổ biến trong quá trình đô thị hoá. + Cảnh quan đô - thị sáng – xanh – sạch – đẹp, các dịch vụ nâng cao chất lượng cuộc sống (làm đẹp, chăm sóc sức khoẻ), cách ứng xử và giao tiếp văn minh, phong cách sống hiện đại (giải trí, mua sắm, ẩm thực....) không chỉ có ở các đô thị mà còn mở rộng về các vùng ven đô, vùng nông thôn đang dần đô thị hoá.
Mạng lưới đô thị
Sự phân bố mạng lưới đô thị
Ảnh
Sự phân bố mạng lưới đô thị:
- Năm 2021, nước ta có tông số 479 đô thị các loại, trong đó có 2 đô thị loại đặc biệt (Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh), 22 đô thị loại I, 33 đô thị loại II. 47 đô thị loại III, còn lại là đô thị loại IV và loại V - Mạng lưới đô thị phân bố rộng khắp các vùng trên cả nước. Các đô thị loại I và II tập trung chủ yếu ở vùng Đồng bằng sông Hồng, vùng Đông Nam Bộ và dọc theo các tuyến giao thông huyết mạch như: quốc lộ 1, 18, 5...
Ảnh
Ảnh hưởng của đô thị hóa đến phát triển kinh tế - xã hội
Ảnh hưởng tích cực
Ảnh
Ảnh hưởng tích cực:
- Các đô thị, đặc biệt là các đô thị lớn (Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh) hằng năm đóng góp tỉ lệ lớn vào ngân sách Nhà nước, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế của đất nước. - Sự hình thành các khu đô thị mới với thiết kế hạ tầng đồng bộ, hiện đại, đầy đủ tiện ích đã góp phần làm thay đổi bộ mặt của đất nước, tạo cơ hội thu hút vốn đầu tư từ bên ngoài. - Đô thị hoá đã thu hút lực lượng lao động và dân cư khá lớn về các đô thị, tạo nên thị trường tiêu thụ rộng lớn, đồng thời giải quyết được nhiều việc làm và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân. - Từ đô thị, lối sống văn minh hiện đại lan toả về vùng nông thôn. - Đô thị đóng góp lớn trong việc thực hiện các hoạt động an sinh xã hội, giảm nghèo và liên kết với vùng nông thôn để đảm bảo an ninh quốc phòng.
Ảnh hưởng tiêu cực
Ảnh
Ảnh hưởng tiêu cực:
Tuy nhiên, đô thị hoá diễn ra nhanh ở một số đô thị mang tính tự phát đã gây ra sức ép tới vấn đề việc làm, nhà ở, môi trường, giáo dục, y tế và an sinh xã hội.
Luyện tập
Bài 1
Ảnh
Bài 1: Trình bày lịch sử đô thị hóa ở nước ta?
Trả lời: - Đô thị cổ đầu tiên ở nước ta là thành Cổ Loa, ra đời vào thế kỉ thứ III trước Công nguyên, là kinh đô của nhà nước Âu Lạc. Trong thời kì phong kiến, các đô thị có chức năng chủ yếu là hành chính, thương mại, quân sự và được hình thành ở những nơi thuận lợi về vị trí địa lí như: thành Thăng Long (thế kỉ XI); Phú Xuân, Hội An, Đà Nẵng, Phố Hiến (thế kỉ XVI – XVIII). . Thời kì Pháp thuộc, nước ta có thêm một số đô thị lớn với chức năng chủ yếu là hành chính và quân sự như: Hà Nội, Hải Phòng, Nam Định.... . Từ Cách mạng tháng Tám đến năm 1975, quá trình đô thị hoá diễn ra chậm, tỉ lệ dân thành thị và số lượng đô thị tăng chậm. . Từ năm 1975 đến nay, quá trình đô thị hoá ở nước ta đã có những chuyển biến tích cực, đặc biệt là từ sau khi thực hiện công cuộc Đổi mới, quá trình đô thị hoá đã diễn ra nhanh.
Bài 2
Ảnh
Bài 2: Đô thị hóa là gì?
Trả lời: + Đô thị hóa là quá trình chuyển đổi dân số từ nông thôn vào thành thị, đồng thời là quá trình mở rộng và phát triển các khu vực đô thị. Nói cách khác, đô thị hóa là quá trình tăng tỷ lệ dân số sống trong các đô thị và mở rộng quy mô, chức năng của các đô thị đó.
Bài 3
Ảnh
Bài 3: Trình bày biểu hiện của đô thị hóa nói chung?
Trả lời: - Tăng dân số đô thị: Số lượng người sống trong các thành phố, thị trấn ngày càng tăng. - Mở rộng quy mô đô thị: Diện tích đô thị mở rộng, bao phủ nhiều vùng đất nông nghiệp. - Thay đổi cơ cấu kinh tế: Từ nền kinh tế nông nghiệp sang nền kinh tế công nghiệp và dịch vụ. - Thay đổi cơ cấu xã hội: Xuất hiện nhiều tầng lớp xã hội mới, lối sống đô thị phát triển. - Thay đổi cơ sở hạ tầng: Các công trình đô thị như đường xá, nhà cửa, trường học, bệnh viện được xây dựng nhiều hơn.
Bài 4
Ảnh
Bài 4: Những nguyên nhân nào dẫn tới đô thi hóa?
Trả lời: - Phát triển công nghiệp: Sự phát triển của công nghiệp tạo ra nhiều việc làm ở đô thị, thu hút dân cư từ nông thôn. - Tăng dân số: Tăng dân số tự nhiên và di cư từ nông thôn vào thành thị. - Quá trình đô thị hóa tự nhiên: Do các yếu tố lịch sử, văn hóa, địa lý. - Chính sách của nhà nước: Các chính sách phát triển đô thị, thu hút đầu tư.
Bài 5
Ảnh
Bài 5: Đô thị được phân loại như thế nào?
Trả lời: - Phân loại đô thị: Dựa trên các tiêu chí về vị trí, chức năng, vai trò; quy mô và mật độ dân số; tỉ lệ lao động phi nông nghiệp; trình độ phát triển cơ sở hạ tầng và kiến trúc, cảnh quan, đô thị nước ta được phân thành 6 loại: Loại đặc biệt, loại I, loại II, loại III, loại IV và loại V được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định công nhận. Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh là hai đô thị đặc biệt của Việt Nam. - Về phương diện quản lí, cấp Trung ương quản lí Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ. Cấp tỉnh quản lí các thành phố trực thuộc tỉnh (đô thị loại I, loại II, loại III) và thị xã (đô thị loại III, loại IV). Cấp huyện quản lí các thị trấn (đô thị loại IV, loại V).
Bài 6
Ảnh
Bài 6: Trình bày những ảnh hưởng tích cực của đô thị hóa?
Trả lời: - Đô thị hoá kéo theo sự dịch chuyển lao động nông nghiệp sang lao động công nghiệp và dịch vụ có năng suất cao hơn. Năng suất lao động cao là nhân tố quyết định phát triển kinh tế, tiến bộ xã hội, nâng cao thu nhập và chất lượng cuộc sống. - Đô thị hoá là động lực phát triển kinh tế của cả nước và các địa phương. Năm 2021, mặc dù chỉ chiếm 36,2% số lao động đang làm việc của cả nước nhưng đô thị đóng góp tới 70% GDP, tạo nguồn thu chủ yếu cho ngân sách. Trình độ đô thị hoá càng cao, tỉ lệ lao động đô thị càng lớn thì đóng góp cho GDP càng nhiều, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế nhanh. - Đô thị hoá sẽ tăng cường cơ sở hạ tầng kĩ thuật, xã hội, như: điện nước, đường sá, trường học, bệnh viện, hệ thống thông tin liên lạc, thương mại, ngân hàng, tài chính,... phục vụ tốt hơn cho sản xuất, kinh doanh và nâng cao chất lượng cuộc sống người dân. - Đô thị hoá nông thôn góp phần phát triển và chuyển dịch cơ cấu kinh tế, giải quyết việc làm cho lao động nông thôn; lan toả và phổ biến rộng rãi lối sống thành thị vào nông thôn; môi trường, cảnh quan nông thôn biến đổi theo hướng hiện đại hơn.
Vận dụng
Vận dụng
Ảnh
Vận dụng
Thu thập tài liệu và viết một đoạn văn ngắn về ảnh hưởng của đô thị hoá đến vấn đề việc làm ở địa phương em...
Cảm ơn
Ảnh