BÀI 4. ĐỘT BIẾN GENE
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
BÀI 4. ĐỘT BIẾN GENE
Khởi động
Giới thiệu bài
Ảnh
Giới thiệu bài
Mục tiêu
Ảnh
Mục tiêu:
Nêu được khái niệm đột biến gene. Phân biệt được các dạng đột biên gene. Phân tích được nguyên nhân, cơ chế phát sinh của đột biến gene. Trình bày được vai trò của đột biến gene trong tiến hóa, trong chọn giống và trong nghiên cứu di truyền.
Khởi động
Ảnh
Khởi động
Quan sát hình 4.1 và nhận xét sự khác nhau giữa đoạn trình tự gene của người bình thường và người bị bệnh thiếu máu hồng cầu hình liềm. Cho biết nguyên nhân, cơ chế phát sinh của bệnh. Có thể dự đoán được sự xuất hiện của bệnh dựa trên sự phân tích kiểu gene của bố mẹ không? Vì sao?
Ảnh
Điều hòa biểu điện gene của operon lac ở vi khuẩn E.coli
Hình 4.2
Ảnh
Các dạng đột biến gene
Ảnh
Các dạng đột biến gene:
+ Đột biến thay thế: một cặp nucleotide được thay thế bằng một cặp nucleotide khác. + Đột biến thêm hay mất một hoặc một số cặp nucleotide: đột biến làm tăng thêm hoặc mất một nucleotide.
Nguyên nhân và cơ chế phát sinh đột biến gene
Nguyên nhân
Ảnh
Nguyên nhân:
+ Đột biến gene xảy ra do nguyên nhân bên trong hoặc bên ngoài tác động đến cấu trúc và quá trình tái bản phân tử DNA. Nguyên nhân bên trong là do sự rối loạn sinh lí, hóa sinh của tế bào. Nguyên nhân bên ngoài là do các yếu tố môi trường như hóa học, vật lí và sinh học.
Hình 4.3
Ảnh
Cơ chế xảy ra đột biến
Ảnh
Cơ chế xảy ra đột biến:
- Cơ chế phát sinh đột biến gene: nitrogenous base G chuyển sang dạng hiếm là G* và liên kết với T thay vì C. Trong quá trình tái bản, cả hai mạch của DNA tách ra làm mạch khuôn, T bị bắt cặp sai sẽ liên kết với A theo NTBS gây đột biến thay thế cặp G-C thành cặp A-T.
Hình 4.4
Ảnh
Cơ chế phát sinh các đột biến
Ảnh
Cơ chế phát sinh các đột biến:
- Cơ chế phát sinh đột biến: 5-BU là chất hoá học có khả năng bắt cặp bổ sung với adenine hoặc guanine gây đột biến thay thế cặp A - T thành cặp G - C hoặc ngược lại. Khi DNA nhân đôi lần 1, 5-BU thay thế T bắt cặp với A; sau đó DNA nhân đôi lần 2, mạch chứa 5-BU trở thành mạch khuôn, 5-BU bắt cặp với G; đến khi DNA nhân đôi lần thứ 3, theo NTBS thì G liên kết với C; từ đó gây ra đột biến thay thế một cặp A-T thành một cặp G-C.
Vai trò của đột biến gene
Vai trò của đột biến gene
Ảnh
Vai trò của đột biến gene:
- Trong tiến hóa: Đột biến gene hình thành nên các biến dị khác nhau, cung cấp nguồn nguyên liệu cho quá trình tiến hoá. - Trong chọn giống: Các nhà khoa học có thể chủ động gây đột biến gene trên cơ thể sinh vật nhằm tạo ra các giống mới đáp ứng các yêu cầu sản xuất và ứng dụng. - Trong nghiên cứu di truyền: Các nhà khoa học chủ động gây đột biến, sau đó nghiên cứu sự biểu hiện của các thể đột biến để đánh giá vai trò và chức năng của gene. Bên cạnh đó, nghiên cứu các thể đột biến giúp phát hiện các đột biến có lợi hoặc có hại, từ đó chủ động tạo ra các đột biến mong muốn phục vụ nghiên cứu.
Ứng dụng thực tế
Ảnh
Kể tên một số giống cây trồng được tạo ra bằng phương pháp gây đột biến gene:
- Đột biến làm xuất hiện bộ ba kết thúc sớm khiến cho chồi cây cải phân nhánh mạnh đã được con người chọn lọc tạo nên các loại súp lơ trắng và súp lơ xanh. - Một đột biến ở gene điều hoà làm tăng lượng cơ bắp đã được phát hiện ở lợn và được chọn lọc tạo ra giống lợn có thịt siêu nạc.
Luyện tập
Bài 1
Bài tập trắc nghiệm
Đột biến gen có thể xảy ra trong quá trình?
A. Nguyên phân ở tế bào sinh dưỡng và tế bào sinh dục.
B. Nguyên phân và giảm phân ở tế bào sinh dưỡng.
C. Giảm phân ở tế bào sinh dưỡng và tế bào sinh dục.
D. Nguyên phân ở tế bào sinh dưỡng và giảm phân ở tế bào sinh dục
Bài 2
Bài tập trắc nghiệm
Đột biến gene thường xảy ra trong giai đoạn nào?
A. Tái bản DNA.
B. Phiên mã tổng hợp mRNA.
C. Dịch mã tổng hợp protein.
D. Biến đổi mRNA sau phiên mã.
Bài 3
Bài tập trắc nghiệm
Vai trò của đột biến gene trong chọn giống là?
A. Tạo ra các loài mới đáp ứng yêu cầu sản xuất.
B. Tạo ra các gene mới đáp ứng yêu cầu sản xuất.
C. Tạo ra các tính trạng tốt đáp ứng yêu cầu sản xuất.
D. Tạo ra các biến dị tổ hợp đáp ứng yêu cầu sản xuất.
Vận dụng
Vận dụng
Ảnh
Vận dụng
Giải thích vì sao sự suy giảm tầng ozone lại làm tăng nguy cơ đột biến và ung thư ở người.
Cảm ơn
Ảnh