BÀI 35. NHIỄM SẮC THỂ VÀ BỘ NHIỄM SẮC THỂ
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
BÀI 35. NHIỄM SẮC THỂ VÀ BỘ NHIỄM SẮC THỂ
Mở đầu
Câu hỏi
Ở người, trung bình một phân tử DNA gồm có 1,5 × LATEX(10^8) cặp nucleotide. Nếu được duỗi thẳng hoàn toàn thì phân tử này dài khoảng 4 cm, gấp hàng nghìn lần đường kính của nhân tế bào. Theo em, bằng cách nào mà phân tử DNA có thể nằm gọn trong nhân tế bào người?
Trong nhân tế bào, phân tử DNA quấn quanh các phân tử protein histone tạo nên chuỗi nucleosome, chuỗi nucleosome được xếp cuộn qua nhiều cấp độ khác nhau làm nhiễm sắc thể có khả năng co xoắn cực đại. Nhờ cách cấu trúc đặc biệt này mà phân tử DNA có kích thước lớn, mang nhiều gene được đóng gói bên trong mỗi nhiễm sắc thể và nằm gọn trong nhân tế bào.
1.Nhiễm sắc thể
1.1.Lý thuyết
Nhiễm sắc thể là cấu trúc dạng sợi dài, mảnh, nằm trong nhân tế bào, chứa thông tin di truyền dưới dạng DNA. Nhiễm sắc thể mang các gen, giúp kiểm soát và truyền lại các đặc tính sinh học từ thế hệ này sang thế hệ khác.
1.2.Câu hỏi 1
Quan sát hình 35.1, cho biết nhiễm sắc thể được cấu tạo từ những thành phần nào.
Nhiễm sắc thể được cấu tạo từ 2 thành phần chính là DNA và protein histone. Phân tử DNA quấn quanh các phân tử protein histone tạo nên chuỗi nucleosome. Chuỗi nucleosome được xếp cuộn qua nhiều cấp độ khác nhau tạo nên hình thái đặc trưng của nhiễm sắc thể.
Ảnh
1.3.Câu hỏi 2
Quan sát hình 35.2, phân tích đặc điểm trên hình thể hiện đây là cặp nhiễm sắc thể tương đồng.
Đặc điểm trên hình thể hiện đây là cặp nhiễm sắc thể tương đồng: - Có cùng kích thước (độ dài bằng nhau). - Có cùng hình dạng (đều dạng hình que, tâm lệch). - Có cùng tập hợp gene (đều chứa các allele giống nhau hoặc khác nhau của cùng một gene tại cùng một vị trí locus). - Có nguồn gốc khác nhau trong đó một nhiễm sắc thể được nhận từ bố và một nhiễm sắc thể được nhận từ mẹ.
Ảnh
1.4.Câu hỏi 3
Đọc thông tin và quan sát hình 35.3, cho biết cặp nhiễm sắc thể nào là cặp nhiễm sắc thể giới tính. Vì sao?
- Trong hình 35.3, cặp nhiễm sắc thể giới tính là cặp có màu hồng (kí hiệu XY ở hình a và kí hiệu XX ở hình b). - Giải thích: Cặp nhiễm sắc thể trên là cặp nhiễm sắc thể giới tính vì cặp nhiễm sắc thể trên khác nhau về hình thái giữa giới nam và giới nữ (gồm 2 chiếc nhiễm sắc thể giống nhau ở giới nữ kí hiệu là XX và gồm 2 chiếc nhiễm sắc thể khác nhau ở giới nam kí hiệu là XY), đồng thời, cặp nhiễm sắc thể này tham gia vào việc quyết định giới tính.
Ảnh
1.5.Luyện tập 1
Quan sát bảng 35.1 và nhận xét về số lượng nhiễm sắc thể giới tính ở mỗi giới của một số loài.
Nhận xét về số lượng nhiễm sắc thể giới tính ở mỗi giới của một số loài: Số lượng nhiễm sắc thể giới tính có thể giống nhau (đều gồm 1 cặp) hoặc khác nhau (một giới chứa 1 cặp, 1 giới chỉ có 1 chiếc) ở mỗi giới tùy thuộc từng loài.
Ảnh
2.Bộ nhiễm sắc thể
2.1.Lý thuyết
Bộ nhiễm sắc thể (karyotype) là tập hợp toàn bộ các nhiễm sắc thể trong một tế bào của sinh vật, sắp xếp theo số lượng, kích thước, và hình thái. Bộ nhiễm sắc thể mang toàn bộ thông tin di truyền và là đặc trưng cho từng loài.
2.2.Câu hỏi 4
Quan sát hình 35.4, so sánh số lượng, hình thái bộ nhiễm sắc thể của hai loài mang.
- Về số lượng: Loài Mang trung quốc có bộ nhiễm sắc thể chứa nhiều nhiễm sắc thể hơn loài Mang ấn độ. - Về hình thái: Loài Mang trung quốc và Mang ấn độ có bộ nhiễm sắc thể khác nhau về hình thái.
Ảnh
2.3.Luyện tập 2
Ở loài Mang trung quốc, cá thể cái là giới đồng giao tử với cặp nhiễm sắc giới tính XX. Hãy xác định số lượng cặp nhiễm sắc thể tương đồng ở cá thể cái.
Loài Mang trung quốc có 2n = 46 (23 cặp) trong đó có 22 cặp NST thường và 1 cặp NST giới tính. Các cặp NST thường là các cặp nhiễm sắc thể tương đồng, cặp nhiễm sắc thể giới tính XX cũng là cặp nhiễm sắc thể tương đồng. Vậy ở cá thể cái của loài này sẽ chứa 23 cặp nhiễm sắc thể tương đồng.
2.4.Câu hỏi 5
Xác định bộ nhiễm sắc thể đơn bội hoặc lưỡng bội của các loài có trong bảng dưới đây.
Bảng 35.2. Số lượng nhiễm sắc thể của một số loài
Ảnh
Ảnh
Ảnh
2.5.Vận dụng
Nêu ý nghĩa của việc nghiên cứu về bộ nhiễm sắc thể của một loài.
Ý nghĩa của việc nghiên cứu về bộ nhiễm sắc thể của một loài: Nhiễm sắc là cấu trúc mang gene nằm trong nhân tế bào, là cơ sở vật chất chủ yếu của tính di truyền ở cấp độ tế bào của sinh vật nhân thực. Do đó, việc nghiên cứu về bộ nhiễm sắc thể của một loài sẽ giúp tìm hiểu về sự di truyền, sự rối loạn di truyền trong quá trình phát triển cá thể, phát sinh chủng loại liên quan tới nhiễm sắc thể, từ đó đem đến nhiều ứng dụng trong nghiên cứu và các lĩnh vực khác của đời sống.
3.Thực hành quan sát tiêu bản nhiễm sắc thể
3.1.Thực hành
Hoàn thành phiếu báo cáo kết quả thực hành.
Ảnh
Học sinh thực hiện quan sát thí nghiệm và đưa ra kết quả thu được sau khi thực hành
4.Dặn dò
Dặn dò
Ảnh
Dặn dò:
Các em nhớ đọc kĩ bài mới
Cảm ơn
Ảnh