BÀI 21. PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP, LÂM NGHIỆP VÀ THUỶ SẢN Ở BẮC TRUNG BỘ
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
BÀI 21. PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP, LÂM NGHIỆP VÀ THUỶ SẢN Ở BẮC TRUNG BỘ
Khởi động
Giới thiệu bài
Ảnh
Giới thiệu bài
Mục tiêu
Ảnh
Mục tiêu:
Trình bày được vị trí địa lí, phạm vi lãnh thổ và dân số của Bắc Trung Bộ. Phân tích được các thế mạnh, hạn chế đối với việc hình thành và phát triển nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản của Bắc Trung bộ . Trình bày được một số điểm nổi bật về nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản của Bức Trung Bộ. Sử dụng được bản đồ và bảng số liệu để trình bày về các thế mạnh của Bắc Trung bộ.
Khởi động
Ảnh
Khởi động
Theo Nghị quyết số 81/2023/QH15 ngày 09 tháng 01 năm 2023 của Quốc hội về Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kì 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, nước ta được quy hoạch thành 6 vùng kinh tế là: Vùng Trung du và miền núi phía Bắc, vùng Đồng bằng sông Hồng, vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung, vùng Tây Nguyên, vùng Đông Nam Bộ, vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Như vậy, Bắc Trung Bộ là một bộ phận lãnh thổ của vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung. Bắc Trung Bộ có các thế mạnh và hạn chế nào để phát triển nông nghiệp, lâm nghiệp và thuỷ sản? Đặc điểm nổi bật của các ngành này là gì?
Khái quát
Vị trí địa lí
Ảnh
Vị trí địa lí:
- Bắc Trung Bộ là một phần lãnh thổ của vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung; giáp với vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ, Đồng bằng sông Hồng; giáp với nước láng giềng Lào.
Phạm vi lãnh thổ
Ảnh
Phạm vi lãnh thổ:
- Bắc Trung Bộ gồm có 6 tỉnh: Thanh Hoá, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế. Diện tích tự nhiên khoảng 51,2 nghìn km², có vùng biển rộng lớn với nhiều đảo và quần đảo, trong đó có huyện đảo Cồn Cỏ (Quảng Trị).
Dân số
Ảnh
Dân cư:
- Năm 2021, dân số Bắc Trung Bộ khoảng 11,2 triệu người. - Tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên là 0,93 %. Về cơ cấu dân số, nhóm 0 - 14 tuổi chiếm 25,2%, nhóm 15 – 64 tuổi chiếm 65,4%, nhóm từ 65 tuổi trở lên chiếm 9,4%. - Mật độ dân số Bắc Trung Bộ là 218 người/km², tỉ lệ dân thành thị chiếm hơn 25,0% dân số toàn vùng (năm 2021).
Thế mạnh, hạn chế để hình thành và phát triển nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản
Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên
Ảnh
Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên:
Ảnh
Lãnh thổ - Đồi núi
Ảnh
Lãnh thổ - Đồi núi:
+ Lãnh thổ Bắc Trung Bộ kéo dài từ bắc vào nam, hẹp ngang và phân hoá thành nhiều dạng địa hình, từ tây sang đông là đồi, núi – dải đồng bằng ven biển – vùng biển đảo và thềm lục địa. Đây là điều kiện để Bắc Trung Bộ hình thành và phát triển cơ cấu kinh tế nông nghiệp, lâm nghiệp và thuỷ sản. + Khu vực đồi, núi với diện tích tương đối rộng, có đất fe-ra-lit thích hợp cho trồng cây công nghiệp lâu năm, cây ăn quả, chăn nuôi gia súc lớn và trồng rừng. Dải đồng bằng ven biển có đất phù sa và đất pha cát, thích hợp cho trồng cây lương thực, cây công nghiệp hàng năm.
Khí hậu - Sông ngòi
Ảnh
Khí hậu - Sông ngòi:
+ Khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa có mùa đông lạnh và phân hoá theo độ cao địa hình đã tạo điều kiện để Bắc Trung Bộ đa dạng hoá sản phẩm nông nghiệp và lâm nghiệp. + Bắc Trung Bộ có một số sông như: sông Mã, sông Chu, sông Cả,... có ý nghĩa phát triển thuỷ lợi, giao thông vận tải. Nguồn nước khoáng có giá trị phát triển du lịch và công nghiệp sản xuất đồ uống.
Rừng - Biển
Ảnh
Rừng - Biển:
+ Rừng ở Bắc Trung Bộ có diện tích lớn, trong đó chủ yếu là rừng tự nhiên, phân bố chủ yếu ở phía tây, có nhiều vườn quốc gia (Bên En, Pù Mát, Bạch Mã,...), Khu dự trữ sinh quyển miền Tây Nghệ An; trong rừng có nhiều loại gỗ quý và nhiều lâm sản, chim, thú có giá trị.... Độ che phủ rừng đạt hơn 60%. Sự đa dạng của tài nguyên rừng đã tạo thế mạnh lớn cho Bắc Trung Bộ phát triển lâm nghiệp với các hoạt động chủ yếu như: lâm sinh, bảo vệ rừng và khai thác rừng trồng.... + Vùng biển rộng, tài nguyên phong phú với nguồn lợi thuỷ sản dồi dào, nhiều bãi cá, bãi tôm lớn; bờ biển khúc khuỷu, nhiều đảo (hòn Mê, hòn Ngư, Cồn Cỏ,...) và bán đảo, đầm phá (Tam Giang – Cầu Hai),... tạo thế mạnh cho Bắc Trung Bộ phát triển khai thác và nuôi trồng thuỷ sản.
Điều kiện kinh tế - xã hội
Ảnh
Điều kiện kinh tế - xã hội:
+ Bắc Trung Bộ có cơ cấu dân số trẻ, nguồn lao động dồi dào; chất lượng lao động ngày càng được nâng cao cùng với sự cần cù, nhiều kinh nghiệm trong sản xuất,... là thế mạnh để phát triển các ngành kinh tế. + Cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất kĩ thuật ngày càng được đầu tư xây dựng như: hệ thống giao thông vận tải, cảng biển, khu kinh tế ven biển, khu công nghiệp,... là yếu tố tạo sức hút đầu tư lớn. + Khoa học – công nghệ ngày càng hiện đại và áp dụng trong nhiều lĩnh vực kinh tế, nổi bật trong sản xuất nông nghiệp và thuỷ sản.
Hạn chế
Ảnh
Hạn chế:
- Bắc Trung Bộ chịu ảnh hưởng của nhiều thiên tai như: bão, lũ lụt, hạn hán,.... Bên cạnh đó, biến đổi khí hậu có tác động rất lớn đến sản xuất và đời sống của người dân địa phương. Cơ sở vật chất, cơ sở hạ tầng tuy đã có nhiều cải thiện nhưng chưa đáp ứng yêu cầu của sự phát triển kinh tế – xã hội ở Bắc Trung Bộ.
Một số đặc điểm nổi bật về nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản
Nông nghiệp
Ảnh
Nông nghiệp:
Sản xuất nông nghiệp có vai trò quan trọng đối với Bắc Trung Bộ và hiện nay đã chú trọng phát triển theo hướng ứng dụng công nghệ cao, đáp ứng yêu cầu của thị trường. Năm 2021, giá trị sản xuất nông nghiệp chiếm 74,5% giá trị sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp và thuỷ sản.
- Trồng trọt
Ảnh
Trồng trọt:
+ Cơ cấu cây trồng ở Bắc Trung Bộ đa dạng, bao gồm: cây lương thực, cây công nghiệp, cây ăn quả.
Ảnh
- Chăn nuôi
Ảnh
Chăn nuôi:
+ Chăn nuôi ở Bắc Trung Bộ có sự chuyển biến và mang lại hiệu quả kinh tế cao: - Chăn nuôi gia súc: Bắc trung bộ có đàn trâu chiếm hơn 25% và đàn bò chiếm 17,5% của cả nước. - Chăn nuôi gia cầm ở Bắc Trung Bộ chủ yếu là chăn nuôi gà và vịt.
Lâm nghiệp
Ảnh
Giới thiệu:
+ Năm 2021, giá trị sản xuất lâm nghiệp chiếm 6,8% cơ cấu giá trị sản xuất ngành nông nghiệp, lâm nghiệp và thuỷ sản của Bắc Trung Bộ. Lâm nghiệp, đặc biệt là trồng rừng và bảo vệ rừng chiếm vị trị quan trọng trong nền kinh tế Bắc Trung Bộ.
Ảnh
- Khai thác gỗ và lâm sản
Ảnh
Khai thác gỗ và lâm sản:
+ Sản lượng gỗ khai thác ngày càng tăng, năm 2021 chiếm khoảng 25% của cả nước, các tỉnh có sản lượng gỗ khai thác nhiều là: Nghệ An, Quảng Trị. Thanh Hoà, Thừa Thiên Huế. + Ngoài gỗ, các sản phẩm khác như: củi, tre, nửa, nấm, mộc nhĩ.... cũng được khai thác và đem lại thu nhập đáng kể cho các hộ dân.
- Trồng và chăm sóc rừng
Ảnh
Trồng và chăm sóc rừng:
+ Công tác trồng rừng, khoanh nuôi bảo vệ, tái sinh rừng được đẩy mạnh, do đó diện tích rừng trồng tăng liên tục. + Diện tích rừng trồng của vùng chiếm hơn 20% diện tích rừng trồng của cả nước (năm 2021). Các tỉnh có diện tích rừng trồng nhiều là: Thanh Hoá, Nghệ An, Quảng Trị.... Ở vùng ven biển, rừng ngập mặn được trồng mới và bảo vệ nghiêm ngặt. + Việc bảo vệ, trồng rừng và phát triển vốn rừng ở Bắc Trung Bộ không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế cao mà còn góp phần bảo vệ môi trường sinh thái, giúp điều hoà nguồn nước và ứng phó với lũ đột ngột trên các sông. Đối với vùng ven biển, rừng có tác dụng trong việc chắn gió, bão, hạn chế xâm thực bờ biển và ngăn cát bay, cát cháy,.... vào đồng ruộng và khu dân cư.
Thủy sản
Ảnh
Thủy sản:
- Thuỷ sản đang dần trở thành ngành kinh tế mũi nhọn ở Bắc Trung Bộ. Năm 2021, giá trị sản xuất thuỷ sản chiếm 18,7% giá trị sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp và thuỷ sản của Bắc Trung Bộ. + Diện tích nuôi trồng thuỷ sản của vùng chiếm hơn 6% tổng diện tích nuôi trồng cả nước (năm 2021), phát triển chủ yếu ở các bãi triều, mặt nước ao hồ, nước lợ, đầm phá nước ngọt. Cá, tôm được nuôi chủ yếu bằng các mô hình thâm canh, bán thâm canh đã mang lại hiệu quả cao, ngoài ra còn nuôi một số loài đặc sản có giá trị kinh tế cao (ba ba, cá bống tượng, cá sấu....). Các tỉnh có diện tích nuôi trồng thuỷ sản lớn là Thanh Hoá, Nghệ An và Thừa Thiên Huế.
- Thống kê sản lượng
Ảnh
Thống kê sản lượng:
+ Sản lượng khai thác thuỷ sản tăng liên tục, chiếm hơn 10% tổng sản lượng cả nước (năm 2021). - Đánh bắt thuỷ sản xa bờ được đẩy mạnh bằng việc thay đổi trang thiết bị công nghệ, đặc biệt trong khâu chế biến và hệ thống định vị tàu cá. Việc đẩy mạnh đánh bắt xa bờ vừa có ý nghĩa quan trọng trong phát triển kinh tế, bảo vệ môi trường vừa góp phần bảo vệ chủ quyền biển đảo nước ta. - Các tỉnh có sản lượng khai thác thuỷ sản lớn ở Bắc Trung Bộ là: Nghệ An, Thanh Hoá, Quảng Bình,....
Luyện tập
Bài 1
Ảnh
Bài 1: Trình bày đặc điểm nuôi trồng và khai thác thủy sản ở bắc trung bộ?
Trả lời: - Nuôi trồng thuỷ sản chiếm hơn 6% diện tích nuôi trồng cả nước (năm 2021), phát triển chủ yếu ở các bãi triều, mặt nước ao hồ, nước lợ, đầm phá nước ngọt. Cá, tôm được nuôi chủ yếu bằng các mô hình thâm canh, bán thâm canh đã mang lại hiệu quả cao, ngoài ra còn nuôi một số loài đặc sản có giá trị kinh tế cao (ba ba, cá bống tượng, cá sấu,....). Các tỉnh có diện tích nuôi trồng thuỷ sản lớn là Thanh Hoá, Nghệ An và Thừa Thiên Huế. - Khai thác thuỷ sản có sản lượng liên tục tăng lên, năm 2021 chiếm hơn 10% sản lượng cả nước, chủ yếu là đánh bắt thuỷ sản.
Bài 2
Ảnh
Bài 2: Vùng bắc trung bộ gồm bao nhiêu tỉnh? Tiếp giáp với các vùng, biển nào?
Trả lời: - Bắc Trung Bộ là một trong những vùng kinh tế quan trọng của Việt Nam, có địa hình đa dạng và nhiều tiềm năng phát triển. Vùng này bao gồm 6 tỉnh: Thanh Hóa; Nghệ An; Hà Tĩnh; Quảng Bình; Quảng Trị; Thừa Thiên Huế Các vùng giáp ranh: - Phía Bắc: Giáp với Đồng bằng sông Hồng và Trung du miền núi Bắc Bộ. - Phía Nam: Giáp với Duyên hải Nam Trung Bộ. - Phía Tây: Giáp với Lào. - Phía Đông: Giáp Biển Đông. - Sông Thái Bình: Là một nhánh của sông Hồng, cũng đóng góp một phần không nhỏ vào quá trình hình thành đồng bằng.
Bài 3
Ảnh
Bài 3: Trình bày tiềm năng phát triển kinh tế vùng bắc trung bộ?
Trả lời: - Nông nghiệp: + Phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, sản xuất các sản phẩm nông nghiệp chất lượng cao. + Khai thác tiềm năng thủy sản, đặc biệt là nuôi trồng thủy sản. - Công nghiệp: + Phát triển các ngành công nghiệp có lợi thế so sánh, như chế biến nông sản, thủy sản, vật liệu xây dựng. + Thu hút đầu tư vào các ngành công nghiệp công nghệ cao. - Du lịch: + Khai thác các bãi biển đẹp, các di sản văn hóa, các khu bảo tồn thiên nhiên. + Phát triển du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng. - Năng lượng: + Khai thác các nguồn năng lượng tái tạo như thủy điện, gió, mặt trời.
Bài 4
Ảnh
Bài 4: Trình bày một số thiên tai của vùng bắc trung bộ?
Trả lời: + Bão và lũ: - Bão: Bắc Trung Bộ nằm trong vùng chịu ảnh hưởng trực tiếp của các cơn bão từ biển Đông. Bão gây ra gió mạnh, sóng lớn, mưa lớn, gây ngập lụt, sạt lở đất. - Lũ quét, lũ ống: Ở các vùng núi, khi có mưa lớn kéo dài, dễ xảy ra lũ quét, lũ ống, cuốn trôi nhà cửa, gây thiệt hại lớn về người và tài sản. + Hạn hán: - Hạn hán: Vào mùa khô, nhiều khu vực ở Bắc Trung Bộ, đặc biệt là các tỉnh miền núi, thường xảy ra hạn hán, gây thiếu nước sinh hoạt và sản xuất.
- Tiếp (Bài 4)
Ảnh
Trả lời: + Sạt lở đất: Sạt lở đất: Địa hình dốc, mưa lớn kéo dài, kết hợp với việc khai thác rừng bừa bãi là nguyên nhân gây ra sạt lở đất, gây thiệt hại cho nhà cửa, giao thông. + Cát bay cát chảy: Cát bay cát chảy: Ở các vùng ven biển, đặc biệt là Quảng Bình, hiện tượng cát bay cát chảy gây ra xâm thực đất đai, ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt của người dân. + Gió Lào: Gió Lào: Vào mùa hè, gió Lào thổi mạnh gây ra hạn hán, khô nóng, ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp.
Bài 5
Ảnh
Bài 5: Bắc Trung bộ phải đối mặt với những thách thức nào trong việc phát triển các ngành kinh tế vùng?
Trả lời: - Thiên tai: Bão lũ, hạn hán thường xuyên xảy ra, gây thiệt hại lớn cho sản xuất và đời sống. - Hạ tầng giao thông còn hạn chế: Giao thông đi lại khó khăn, ảnh hưởng đến việc vận chuyển hàng hóa và phát triển kinh tế. - Môi trường bị ô nhiễm: Do hoạt động sản xuất công nghiệp và khai thác tài nguyên. - Thiếu vốn: Doanh nghiệp nhỏ và vừa thiếu vốn để đầu tư phát triển.
Vận dụng
Vận dụng
Ảnh
Vận dụng
Thu thập tài liệu, viết đoạn văn ngắn về một trong hai nội dung dưới đây ở Bắc Trung Bộ: - Sản phẩm nổi bật của ngành nông nghiệp, lâm nghiệp và thuỷ sản. - Vai trò của rừng đối với kinh tế – xã hội, môi trường.
Cảm ơn
Ảnh