BÀI 12. THÀNH TỰU CHỌN, TẠO GIỐNG BẰNG LAI HỮU TÍNH
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
BÀI 12. THÀNH TỰU CHỌN, TẠO GIỐNG BẰNG LAI HỮU TÍNH
Khởi động
Giới thiệu bài
Ảnh
Giới thiệu bài
Mục tiêu
Ảnh
Mục tiêu:
Nêu được một số thành tựu chọn, tạo giống cây trồng, vật nuôi bằng các phương pháp lai hữu tính.
Khởi động
Ảnh
Khởi động
Quan sát hình 12.1 và nhận xét sự khác biệt về đặc điểm kiểu hình của cây F1 so với cây bố mẹ (P). Nêu ý nghĩa của sự khác biệt này trong công tác chọn tạo giống?
Ảnh
Một số thành tựu chọn, tạo giống cây trồng bằng lai hữu tính
1. Thành tựu chọn, tạo giống cây lương thực, thực phẩm
Ảnh
1. Thành tựu chọn, tạo giống cây lương thực, thực phẩm:
+ Nhiều giống lúa năng suất cao đã được tạo ra nhờ sử dụng phương pháp lai hữu tính. Các tính trạng tốt như kháng bệnh bạc lá, kháng bệnh đạo ôn hay chất lượng hạt cao đã được tích lũy trong một giống nhờ các phép lai hữu tính khác nhau. Bên cạnh đó, lai xa cũng được sử dụng giữa lúa trồng với các loài lúa dại để tổ hợp các tính trạng tốt vào các giống lúa trồng. + Ở Việt Nam, một số giống lúa là thành tựu nổi bật của công tác chọn tạo giống bằng lai hữu như giống lúa Đài thơm 8, ST25. + Tương tự, nhiều giống cây lương thực, thực phẩm khác như ngô, đậu tương,...cũng được tạo ra bằng lai hữu tính.
2. Thành tựu chọn, tạo giống cây công nghiệp
Ảnh
2. Thành tựu chọn, tạo giống cây công nghiệp:
+ Lai hữu tính cũng được sử dụng trong công tác chọn, tạo giống cây công nghiệp. Thành tựu tiêu biểu là tạo giống ca cao CCN 51 bằng lai hữu tính. Viện Khoa học kĩ thuật Nông lâm nghiệp miền núi phía Bắc lai tạo từ bố mẹ là giống PH1 và Đại bạch trà có năng suất cao 10 - 15 tấn búp tươi/ha, chế biến được chè tươi và chè xanh. Giống chè CNS 831 là kết quả của phép lai giữa các giống Trung du xanh và Kim Tuyến có sử dụng công nghệ cứu phôi, chất lượng chè xanh cao hơn giống bố mẹ (hình 12.2).
Hình 12.2
Ảnh
Ảnh
Câu hỏi
Ảnh
Câu hỏi: Làm cách nào để tổ hợp các tính trạng tốt ở các giống cây trồng (cùng loài) khác nhau vào cùng một giống?
Trả lời: + Lai hữu tính giúp tổ hợp các tính trạng tốt ở các giống cây trồng (cùng loài) khác nhau vào cùng một giống.
Một số thành tựu chọn, tạo giống vật nuôi bằng lai hữu tính
1. Thành tựu chọn, tạo giống gia xúc
Ảnh
1. Thành tựu chọn, tạo giống gia xúc:
+ Duy trì được các giống vật nuôi thuần chủng nhờ lai hữu tính. Ví dụ: duy trì giống lợn ỉ thuần chủng nhờ phép lai giữ các cá thể lợn ỉ thuần chủng đã có. + Các phép lai nhằm mục đích thu được ưu thế lai được sử dụng phổ biến để tạo con giống thương phẩm. Rất nhiều giống mới đã được tạo ra và được đưa vào sản xuất, đem lại hiệu quả cao. Các con lai có năng suất cao, chống bệnh tốt và mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt cho sản xuất, chăn nuôi. Trong công tác chọn, tạo giống gia súc, giống địa phương (thích nghi với điều kiện địa phương) thường được cho lai với giống nhập ngoại (có tính trạng tốt như sinh trưởng nhanh). Ví dụ: lai giữa giống bò BBB và bò lai Sind (hình 12.3).
- Câu hỏi 1
Ảnh
Câu hỏi 1: Kể tên một số giống cây trồng được tạo thành từ lai hữu tính?
Trả lời: + Một số giống cây trồng được tạo thành từ lai hữu tính: lúa LYP9, lúa PR23, ngô VN116, đậu tương ĐT34,...
- Hình 12.3
Ảnh
- Hình 12.4
Ảnh
Ảnh
- Câu hỏi 2
Ảnh
Câu hỏi 2: Các nhà chọn giống sử dụng phương pháp nào để cải tiến giống vật nuôi?
Trả lời: + Các nhà chọn giống sử dụng phương pháp lai hữu tính để cải tiến giống vật nuôi.
2. Thành tựu chọn tạo giống gia cầm
Ảnh
2. Thành tựu chọn tạo giống gia cầm:
- Một số giống gà lai chọi F1 được sử dụng phổ biến trong sản xuất như gà lai NHLV5 có nhiều đặc tính tốt như tỉ lệ nuôi sống đến tuổi trưởng thành đạt 96%, khối lượng cơ thể trung bình ở 15 tuần tuổi đạt 1.840g, tỉ lệ protein 23 - 25%. Giống gà F1 (từ tổ hợp lai Mía x Hồ x Lương Phượng) có tỉ lệ sống cao, sinh trưởng nhanh, tỉ lệ thịt cao, chất lượng thịt tốt. Vịt pha ngan là kết quả của phép lai xa giữa vịt và ngan mang đặc tính quý của cả hai loài (hình 12.4b).
- Câu hỏi
Ảnh
Câu hỏi: Kể tên một số giống vật nuôi là kết quả của công tác chọn, tạo giống bằng lai hữu tính?
Trả lời: + Một số giống vật nuôi là kết quả của công tác chọn, tạo giống bằng lai hữu tính: lợn Ỉ, lợn ReHal, con la, gà NHLV5, cá chép V1,....
3. Thành tựu chọn tạo giống thủy sản
Ảnh
3. Thành tựu chọn tạo giống thủy sản:
- Lai hữu tính cũng là phương pháp được sử dụng phổ biến để chọn, tạo giống thủy sản. Ví dụ: Giống cá V1 là sản phẩm của tổ hợp lai giữa cá chép Việt Nam, cá chép Hungary và cá chép Indonesia. Con lai F1 có tỉ lệ sống và khả năng sinh trưởng cao hơn so với cá chép Việt Nam. Giống cá trê lai được nuôi rộng rãi ở nước ta là kết quả của phép lai xa giữa hai loài Clarias gariepinus và C. batrachus. Giống lai có tỉ lệ sống và khả năng sinh trưởng cao hơn so với loài bố mẹ.
Luyện tập
Bài 1
Bài tập trắc nghiệm
Kĩ thuật nào dưới đây là ứng dụng của công nghệ tế bào trong tạo giống mới ở thực vật?
A. Nuôi cấy hạt phấn.
B. Nuôi cấy mô tế bào.
C. Cấy truyền phôi.
D. Nhân bản vô tính.
Bài 2
Bài tập trắc nghiệm
Trong công nghệ tế bào thực vật, phương pháp nào có sử dụng hóa chất consixin?
A. Nuối cấy mô tế bào và lai tế bào sinh dưỡng.
B. Nuối cấy mô tế bào và nuôi cấy hạt phấn.
C. Nuôi cấy hạt phấn và lai tế bào sinh dưỡng.
D. Nuối cấy mô tế bào.
Bài 3
Bài tập trắc nghiệm
Phát biểu nào sau đây là mặt hạn chế của phương pháp chọn tạo giống cây trồng bằng lai hữu tính?
A. Tạo được dòng thuần.
B. Tạo được ưu thế lai.
C. Đòi hỏi thời gian dài, phức tạp.
D. Cần các cá thể bố mẹ có tính trạng tốt.
Vận dụng
Vận dụng
Ảnh
Vận dụng
+ Tìm hiểu thông tin và hoàn thành bảng 12.1.
Ảnh
Cảm ơn
Ảnh