Bài 17. Cây đa quê hương
Trang bìa
Trang bìa
CHỦ ĐỀ: QUÊ HƯƠNG TRONG TÔI TUẦN 28 BÀI 17: CÂY ĐA QUÊ HƯƠNG MÔN: TIẾNG VIỆT 4
Ảnh
Chủ đề 1
Giới thiệu
Tranh chủ điểm có hình ảnh làng quê mộc mạc và thành phố hiện đại. Giữa 2 không gian đó ngăn cách nhau bởi một dòng sông có cây cầu nối hai bờ sông, nối làng quê với thành phố. Cảnh vật là đêm Rằm Trung thu. Vầng trăng vàng, tròn vành vạnh trên cao toả ánh sáng cho mọi miền: vùng xuôi hay miền ngược, đồng bằng hay hải đảo, thành phố hay nông thôn.... Đó là quê hương của mỗi người – nơi mình sinh sống và gắn bó. Các bài học sẽ giúp em có thêm những hiểu biết về quê hương, thêm yêu quý và tự hào về nơi đã sinh ra mình.
Ảnh
Đọc
1. Khởi động
Ảnh
Em hiểu thế nào về câu nói “Thầy thuốc như mẹ hiền”?
Ảnh
Câu nói “Thầy thuốc như mẹ hiền” muốn nói thầy thuốc với thiên chức và lương tâm của mình đã thể hiện như những người mẹ hiền: nhân ái, chữa bệnh cứu người, không màng danh lợi. Không chỉ chữa bệnh tật mà còn nâng đỡ tinh thần người bệnh vượt qua khó khăn như những người mẹ. Đây chính là phẩm chất cao quý của người thầy thuốc.
2. Đọc văn bản
Ảnh
CÂY ĐA QUÊ HƯƠNG
Nói đến làng quê, trong kí ức tôi, đậm nét nhất là hình ảnh cây đa trước xóm. Cây đa ấy không có tên chính thức, nó mang tên chung rất đỗi thân thuộc với mọi người: cây đa quê hương. Cây đa nghìn năm đã gắn liền với thời thơ ấu của chúng tôi. Nói đúng hơn, đó là cả một toà cổ kính hơn là một thân cây. Chín, mười đứa bé chúng tôi bắt tay nhau ôm không xuể. Cành cây lớn hơn cột đình. Đỉnh chót vót giữa trời xanh, đến những con quạ đậu trên cao, nhìn cũng chẳng rõ. Rễ cây nổi lên mặt đất thành những ụ, những hình thù quái lạ như những con rắn hổ mang giận dữ. Trong vòm lá, gió chiều gảy lên những điệu nhạc li kì, có khi tưởng chừng như ai cười ai nói trong cành, trong lá. Chiều chiều, chúng tôi ra ngồi gốc đa hóng mát. Lúa vàng gợn sóng. Đây đó, ễnh ương ộp oạp, và xa xa, giữa cánh đồng, đàn trâu bắt đầu ra về, lững thững từng bước nặng nề, nhịp nhàng. Bóng sừng trâu dưới ánh chiều kéo dài, lan giữa ruộng đồng yên lặng.  (Theo Nguyễn Khắc Viện)
- Chia đoạn
Ảnh
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
- Luyện đọc từ khó
TỪ NGỮ
Ảnh
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
- Giải nghĩa từ
Hình vẽ
Cũ và có vẻ đẹp trang nghiêm.
Ảnh
- Giải nghĩa từ
Hình vẽ
(cao) vượt lên hẳn những vật xung quanh.
Ảnh
- Luyện đọc câu văn dài
CÂU VĂN DÀI
Trong vòm lá, gió chiều gảy lên những điệu nhạc li kì, có khi tưởng chừng như ai cười ai nói trong cành, trong lá.
Ảnh
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
- Luyện đọc đoạn
LUYỆN ĐỌC ĐOẠN
Ảnh
Ảnh
LUYỆN ĐỌC NHÓM 5
Trả lời câu hỏi
- Câu 1
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Câu 1. Nghĩ về quê hương tác giả nhớ nhất hình ảnh nào?
Nghĩ về quê hương, tác giả nhớ nhất hình ảnh cây đa. Vì cây đa ở ngay trước xóm./ Vì cây đa gắn liền với tuổi thơ của tác giả,…
- Câu 2
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Câu 2. Cây đa quê hương được tả như thế nào?
- Thân cây: Một toà cổ kính chín, mười đứa bé bắt tay nhau ôm không xuể. - Cành cây: Lớn hơn cột đình - Ngọn cây (đỉnh): Chót vót giữa trời xanh, đến những con quạ đậu trên cao, nhìn cũng chẳng rõ. - Rễ cây: Nổi lên mặt đất thành những ụ, những hình thù quái lạ như những con rắn hổ mang giận dữ - Vòm lá: Gió mây gảy lên những điệu nhạc li kì, có khi tưởng chừng như ai cười nói trong cành, trong lá.
Ảnh
- Câu 3
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Câu 3. Vì sao tác giả gọi cây đa quê mình là “cây đa nghìn năm”?
Vì để khẳng định sự tồn tại, gắn bó lâu đời của cây đa đối với làng quê, đối với mỗi người từng sống ở làng quê.
- Câu 4
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Câu 4. Cây đa quê hương đã gắn bó với tuổi thơ của tác giả như thế nào?
- Tác giả nhớ về quê hương, nhớ về tuổi thơ của mình là nhớ đến cây đa quê hương. - Tác giả nhớ lại những kỉ niệm của ấu thơ gắn bó với cây đa và cảnh vật ở quê hương. - Tác giả nhớ rất kỹ những hình ảnh, cảnh vật của quê hương và miêu tả lại (như thể cảnh vật đang hiện ra trước mắt, có màu sắc, âm thanh, dáng hình,..)
- Nội dung bài
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Tác giả nhớ về quê hương, nhớ về cây đa đã gắn bó với tuổi thơ của mình. Những hình ảnh về cây đa hiện lên qua cảm nhận của tuổi thơ tác giả. Qua đó, ta thấy được tình yêu quê hương tha thiết.
Luyện đọc lại
- Đọc diễn cảm
Đọc diễn cảm ngắt, nghỉ theo nhịp, nhấn giọng ở một số từ ngữ thể hiện cảm xúc của tác giả khi nhớ về cây đa quê hương nhớ về tuổi thơ ấu.
Ảnh
Luyện từ và câu
1. Xếp
1. Xếp các trạng ngữ của mỗi câu trong các đoạn văn vào nhóm thích hợp.
a. Ngày xưa, ở vùng sông nước miền Tây, những chiếc cầu tre trở thành hình ảnh thân thuộc, tô điểm thêm cho nét đẹp làng quê. Bằng vài cây tre già, người ta đã làm những cây cầu bắc qua kênh rạch nhỏ, đôi bờ không còn ngăn cách. (Theo Lê Quang Huy)
b. Từ lâu, chiếc nón lá là hình ảnh thân thuộc với quê hương Việt Nam, gắn liền với hình ảnh những người mẹ, người chị tảo tần, đảm đang. Với chiếc nón lá, vẻ đẹp hồn hậu, duyên dáng của người phụ nữ Việt Nam càng được tôn lên.  (Theo Hạ Mi)
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
-Đáp án
1. Xếp các trạng ngữ của mỗi câu trong các đoạn văn vào nhóm thích hợp.
ở vùng sông nước miền Tây
Từ lâu
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
ở vùng sông nước miền Tây
Ngày xưa
Bằng vài cây tre già
Với chiếc nón lá
2. Đặt câu hỏi
2. Đặt câu hỏi cho trạng ngữ chỉ phương tiện của mỗi câu dưới đây:
a. Bằng lá cọ non phơi khô, người thợ thủ công đã khâu thành những chiếc nón che nắng, che mưa. b. Với những chiếc khăn piêu kết hợp độc đáo giữa màu sắc và hoa văn, các cô gái Thái đã chứng tỏ sự khéo, đảm đang của mình. c. Bằng một số ống tre, nứa thô sơ, người dân Tây Nguyên đã làm ra cây đàn trưng có âm thanh thánh thót như tiếng chim hót, tiếng suối reo...
=> Người thợ thủ công đã khâu thành những chiếc nón che nắng, che mưa bằng gì?
=> Các cô gái Thái đã chứng tỏ sự khéo, đảm đang của mình với cái gì?
=> Bằng cái gì người dân Tây Nguyên đã làm ra cây đàn trưng có âm thanh thánh thót như tiếng chim hót, tiếng suối reo...?
3. TLCH
3. Theo em, trạng ngữ chỉ phương tiện bổ sung thông tin gì cho câu?
Ảnh
- Kết luận
Hình vẽ
KẾT LUẬN
4. Điền
4. Tìm từ ngữ thích hợp để hoàn thành các câu có trạng ngữ chỉ phương tiện.
a. Bằng , chuồn chuồn bay lượn khắp đó đây.
Hình vẽ
b. Với , chim gõ kiến có thể đục thủng bất kì thân cây nào.
Hình vẽ
c. Bằng , voi có thể dễ dàng kéo lá cây, cành cây từ trên cao xuống.
Hình vẽ
Bằng hai cặp cánh mỏng/ Bằng những cặp cánh mỏng manh, trong suốt/ Bằng hai đôi cánh bé nhỏ,..
Với chiếc mỏ cứng/ Với cái mỏ cứng như thép
Bằng chiếc vòi dài/ Bằng chiếc vòi dài khoảng 1 m,..
Viết
1. BT1
VIẾT
TÌM HIỂU CÁCH VIẾT BÀI VĂN MIÊU TẢ CÂY CỐI
1. Đọc bài văn dưới đây và thực hiện yêu cầu.
CÂY SIM Cây sim chắc là có họ với cây mua, chúng đều mọc ở vùng trung du, trên những mảnh đất cằn cỗi. Nếu hoa mua có màu tím hồng thì hoa sim tím nhạt, phơn phớt như má con gái. Tuy nó không thơm nhưng lại tươi non như một niềm vui cứ lan toả làm cho sườn đồi sỏi đá cũng thêm đáng yêu, đáng mến. Quả sim giống hệt một con trâu mộng tí hon, béo tròn múp míp, còn nguyên cả lông tơ, chỉ thiếu chiếc khoáy. Cái sừng trâu là cái tai quả, nó chính là đài hoa đã già. Con trâu mộng ấy chỉ bằng đốt ngón tay, ngọt lịm và có dư vị một chút chan chát. Ăn sim xong, cả môi, cả lưỡi, cả răng ta đều tím. Chắc khi hoa sim tàn đi làm quả, màu tím đọng lại từng tí một, thành thứ mật ngọt tím thẫm ấy. Cả nắng gió trên đồi, cả mưa cũng không chịu tan đi, cứ tích luỹ lại, thành ra màu tím không giống bất cứ một thứ màu tím của quả vườn nào. Đi chơi trên đồi, leo dốc này vượt dốc khác, tìm thấy bụi sim, hái quả chín mà ăn, đúng là bắt được thứ của trời cho, đầy ngon lành, hứng thú, về nhà vẫn còn nhớ mãi.  (Theo Băng Sơn)
Ảnh
- Câu hỏi a
Hình vẽ
* Phần mở bài: Cây sim chắc là có họ với cây mua, chúng đều mọc ở vùng trung du, trên những mảnh đất cằn cỗi.
* Phần thân bài: Nếu hoa mua có màu tím hồng thì hoa sim tím nhạt, phơn phớt như má con gái. Tuy nó không thơm nhưng lại tươi non như một niềm vui cứ lan toả làm cho sườn đồi sỏi đá cũng thêm đáng yêu, đáng mến. Quả sim giống hệt một con trâu mộng tí hon, béo tròn múp míp, còn nguyên cả lông tơ, chỉ thiếu chiếc khoáy. Cái sừng trâu là cái tai quả, nó chính là đài hoa đã già. Con trâu mộng ấy chỉ bằng đốt ngón tay, ngọt lịm và có dư vị một chút chan chát. Ăn sim xong, cả môi, cả lưỡi, cả răng ta đều tím. Chắc khi hoa sim tàn đi làm quả, màu tím đọng lại từng tí một, thành thứ mật ngọt tím thẫm ấy. Cả nắng gió trên đồi, cả mưa cũng không chịu tan đi, cứ tích luỹ lại, thành ra màu tím không giống bất cứ một thứ màu tím của quả vườn nào.
* Phần kết bài: Đi chơi trên đồi, leo dốc này vượt dốc khác, tìm thấy bụi sim, hái quả chín mà ăn, đúng là bắt được thứ của trời cho, đầy ngon lành, hứng thú, về nhà vẫn còn nhớ mãi. 
- Câu hỏi b
Hình vẽ
Ảnh
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
- Câu hỏi c
Ảnh
c. Cây sim được miêu tả như thế nào ở phần thân bài?
Cây sim được miêu tả bằng cách tả lần lượt từng bộ phận của cây: đặc điểm của hoa và quả sim.
- Ghi nhớ
Hình vẽ
Hình vẽ
+ Để tả được các đặc điểm của hoa sim, quả sim tác giả phải quan sát rất kỹ từng bộ phận của cây + Bài văn có những hình ảnh so sánh giúp người đọc dễ dàng cảm nhận/ hình dung hoặc đặc biệt đặc điểm của cây/ gửi cho người đọc những liên tưởng thú vị/…
LƯU Ý:
- Câu hỏi d
d. Phần kết bài nói về điều gì? Tình cảm của người viết đối với cây sim được thể hiện qua chi tiết nào?
Đi chơi trên đồi, leo dốc này vượt dốc khác, tìm thấy bụi sim, hái quả chín mà ăn, đúng là bắt được thứ của trời cho, đầy ngon lành, hứng thú, về nhà vẫn còn nhớ mãi. 
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
2. BT2
2. Trao đổi về cách viết bài văn miêu tả cây cối.
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
-Đáp án
Ảnh
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Vận dụng
Yêu cầu
Ảnh
Hình vẽ
Ảnh
Củng cố
Trò chơi
Bài kiểm tra tổng hợp
Tác giả của bài đọc “Cây đa quê hương” là ai? - Nguyên Ngọc - false - Nguyễn Thi - false - Nguyễn Khắc Viện - true - Bằng Việt - false - false - false
Tác giả tả những bộ phận nào của cây đa? - Lá, thân, ngọn. - false - Cành, ngọn, rễ, lá. - false - Thân, cành, ngọn, rễ, lá - true - Rễ, thân, lá - false - false - false
Các bộ phận của cây đa được tả bằng những hình ảnh nào? Nối với đáp án đúng - Thân cây - chín, mười đứa trẻ ôm không xuể - người - Cành cây - lớn hơn cột đình - Ông - Ngọn cây - chót vót giữa trời xanh - bệnh - Rễ cây - nổi lên mặt đất thành những hình thù quái lạ, nhu những con rắn hổ mang - chữa - để - cứu
Đặt câu hỏi cho bộ phận gạch chân dưới đây: “Trong vòm lá, gió chiều gẩy lên những điệu nhạc li kì tưởng chừng như ai đang cười đang nói”. - Bà vừa vớt bánh chưng vừa nướng chả trên đống than đỏ rực. Mẹ bận gói giò tai - món khoái khẩu của bố. Chị hái những nắm mùi già đun một nồi nước tắm tất niên thật to. Sóc quanh quẩn dọn dẹp, thỉnh thoảng lại chạy ra đảo giúp mẹ mẻ mứt gừng, mứt bí. Bố từ đơn vị về mang theo một cành đào. Cành đào nhỏ thôi nhưng chứa đựng cả mùa xuân của núi rừng Tây Bắc. (Theo Vũ Thị Huyền Trang) - Khi nào gió chiều gẩy lên những điệu nhạc li kì tưởng chừng như ai đang cười đang nói - false - Bồ cát xây tổ trên cây sung cao chót vót. Tổ bồ cát xây ở đầu cành, trông trống trải. Chim ổ dộc xây tổ trên cành vông, tổ như treo lơ lửng trên cành. Đôi chim cu chọn chỗ xây tổ trên cây thị - nơi có nhiều mầm non vừa nhú. Lúc đầu quanh tổ trông trống trải, nhưng đến khi ấp trứng, những mầm non đã bật dậy tốt tươi, che chung quanh kín đáo. (Theo Võ Quảng) - Ở đâu, gió chiều gẩy lên những điệu nhạc li kì tưởng chừng như ai đang cười đang nói? - true - Tại sao gió chiều gẩy lên những điệu nhạc li kì tưởng chừng như ai đang cười đang nói? - false - Ai làm gì gió chiều gẩy lên những điệu nhạc li kì tưởng chừng như ai đang cười đang nói? - false - false - false
Lời chào
Ảnh