BÀI 3. CẤU TRÚC CỦA VĂN BẢN NGHỊ LUẬN. VIẾT BÀI VĂN NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ XÃ HỘI (CON NGƯỜI VỚI CUỘC SỐNG XUNG QUANH)
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
BÀI 3. CẤU TRÚC CỦA VĂN BẢN NGHỊ LUẬN
VIẾT BÀI VĂN NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ XÃ HỘI
Khởi động
- Khởi động
Ảnh
- Khởi động:
Nhiệm vụ: Quan sát lần lượt các bức tranh đưa yêu cầu gợi suy đoán về các vấn đề được đề cập trong từng bức tranh. Em có suy nghĩ gì về những vấn đề được nêu trên?”
- Hình ảnh (Quan sát lần lượt các bức tranh đưa yêu cầu gợi suy đoán về các vấn đề được đề cập trong từng bức tranh. Em có suy nghĩ gì về những vấn đề được nêu trên?”)
Ảnh
Hình thành kiến thức
- Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu các yều cầu của kiểu bài
Ảnh
- Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu các yều cầu của kiểu bài
Yêu cầu của bài văn nghị luận về con người với cuộc sống xung quanh có điểm gì chung và riêng với các kiểu bài văn nghị luận mà em đã viết? Theo em, những vấn đề của đời sống được bàn đến có thể là những vấn đề nào?
I. Tìm hiểu các yều cầu của kiểu bài
Ảnh
I. Tìm hiểu các yều cầu của kiểu bài
Nêu được vấn đề giàu ý nghĩa, gợi mở cách nhìn nhận sâu hơn về mối quan hệ giữa con người với cuộc sống xung quanh. Thể hiện rõ quan điểm thông qua hệ thống luận điểm, lí lẽ, bằng chứng phù hợp, sinh động. Dẫn được những ý kiến trái chiều và phản bác lại để củng cố lập luận của bài viết. Rút ra ý nghĩa của việc nhận thức đúng về vấn đề .
- Nhiệm vụ 2: Đọc và phân tích bài viết tham khảo
Ảnh
- Nhiệm vụ 2: Đọc và phân tích bài viết tham khảo
Làm việc nhóm và thực hiện yêu cầu sau:
Tìm hiểu vấn đề được bàn luận; Làm rõ hệ thống luận điểm - luận cứ - dẫn chứng của mỗi luận điểm.
II. Phân tích bài viết tham khảo
II. Phân tích bài viết tham khảo
1. Vấn đề được bàn luận
Ảnh
Lắng nghe đời sống thường nhật, con người cần biết lắng nghe “những tiếng thì thầm” - tiếng nói, tiếng lòng thầm kín và cả thế giới tự nhiên mà cần đến sự chủ động, tinh tế từ phía người nghe khi tiếp nhận những thanh âm đó.
2. Hệ thống luận điểm và quan hệ giữa những LĐ
Ảnh
2. Hệ thống luận điểm và quan hệ giữa những LĐ
LĐ1: Bàn về nghĩa của từ “lắng nghe”. LĐ2: Bàn về việc lắng nghe nỗi buồn bui của con người. LĐ3: Bàn về việc lắng nghe tiếng nói của thiên nhiên qua trải nghiệm. LĐ4: Phản bác ý kiến trái chiều. LĐ5: Bàn về ý nghĩa của việc lắng nghe.
Hình vẽ
=> Quan hệ giữa các luận điểm rất logic (định nghĩa (LĐ1) -> biểu hiện (LĐ 2, 3) -> phản bác lại ý kiến trái chiều (LĐ4) -> Khẳng định tầm quan trọng của việc lắng nghe (LĐ5).
3. Lí lẽ và bằng chứng
Ảnh
3. Lí lẽ và bằng chứng
Ví dụ: Lí lẽ và bằng chứng làm rõ LĐ4 - Phản bác ý kiến trái chiều
Nêu ra ý kiến trái chiều: Vì những âm thanh ấy quá bé nhỏ nên chúng ta có thể bỏ qua do cuộc sống còn nhiều điều cần lo lắng. Dẫn chứng: “Nhưng có phải vì sự “bé mọn” của những tiếng thì thầm ấy mà ta có thể bỏ qua chúng, bởi cuộc sống này còn biết bao điều…”.
* Lí lẽ phản bác (3. Lí lẽ và bằng chứng )
* Lí lẽ phản bác:
Ảnh
Hình vẽ
- Nếu không biết lắng nghe tiếng nói nhỏ bé của cuộc sống thì:
Cuộc đời này có thể trở nên nhạt nhẽo hoặc chỉ toàn những âm thanh ồn ã, chát chúa. Con người sẽ tẻ nhạt, cô đơn giữa cuộc sống đông đúc, náo nhiệt.
- Dẫn chứng: các chi tiết còn lại.
4. Ý kiến bổ sung của người đọc
Ảnh
4. Ý kiến bổ sung của người đọc
Bàn thêm về việc làm thế nào có thể lắng nghe. Mở rộng thêm bài học khi liên hệ cá nhân.
III. Thực hành viết
III. Thực hành viết
Ảnh
Nhiệm vụ: Đọc phần “Chuẩn bị viết” trong SGK và trả lời câu hỏi sau: Suy nghĩ tìm hiểu những vấn đề gì diễn ra trong nhà trường, gia đình và môi trường xung quanh thường khiến em có trăn trở, suy nghĩ. Phát biểu vấn đề đó bằng một mệnh đề.
1. Đề tài
1. Đề tài
Phải chăng sống ảo có nguy cơ đánh mất giá trị thực?
Ảnh
Phải chăng sống ảo có nguy cơ đánh mất giá trị thực?
2. Tìm ý và lập dàn ý
Hình vẽ
2. Tìm ý và lập dàn ý:
a. Tìm ý thông qua việc trả lời các câu hỏi:
Bài viết bàn luận về vấn đề gì ? (Có thể dẫn dắt, đặt vấn đề bằng một câu hỏi). Vấn đề được bàn luận ở những khía cạnh nào? Tác động tích cực/ tiêu cực của mỗi khía cạnh đối với đời sống con người như thế nào? Những lí lẽ, bằng chứng nào cần đưa ra để làm rõ cho mỗi luận điểm? Vấn đề có ý kiến trái chiều nào? Ý kiến - lí lẽ, dẫn chứng dùng để phản bác là gì ? Việc bàn luận đem tới ý nghĩa gì? (Cá nhân và cộng đồng).
b. Dàn ý - cấu trúc bài
Ảnh
b. Dàn ý - cấu trúc bài
Hình vẽ
Mở bài: Giới thiệu vấn đề trong cuộc sống cần bàn luận. Có thể nêu vấn đề thông qua một câu chuyện, một tình huống đời sống, một câu hỏi nhận thức,…
* Thân bài
Ảnh
Trình bày bản chất của vấn đề đời sống được bàn luận và nêu quan điểm của người viết. Xem xét vấn đề dưới nhiều góc nhìn khác nhau, bàn về các khía cạnh của vấn đề. Bàn luận vấn đề từ góc nhìn trái chiều. Phân tích tác động của việc nhận thức đúng đắn về vấn đề đối với cá nhân hoặc cộng đồng.
* Thân bài: Dùng lí lẽ và bằng chứng để:
b. Dàn ý - cấu trúc bài
* Kết bài
Ảnh
Kết bài: Rút ra ý nghĩa của việc bàn luận vấn đề (gợi mở suy nghĩ, định hướng hành động,…).
b. Dàn ý - cấu trúc bài
c. Dàn ý minh họa
Ảnh
c. Dàn ý minh họa
* Mở bài:
Sự ra đời của các trang mạng xã hội, tiêu biểu nhất là Facebook, dần mang con người rời xa khỏi thế giới thực tại mà đắm chìm vào thế giới ảo, ngày càng có nguy cơ đánh mất những giá trị thực trong cuộc sống.
* Thân bài (c. Dàn ý minh họa )
Ảnh
+) Khái niệm “Sống ảo”:
* Thân bài:
Lối sống chuộng hình thức, thậm chí nói hơi nặng lời thì đó là một cuộc sống toàn dối lừa.. Facebook, sau là Instagram, Twitter, Zalo,... chính là các công cụ hỗ trợ đắc lực cho việc “ảo” của các tín đồ “sống ảo”. “Giá trị thực” ở đây mang hàm nghĩa rất rộng, bao gồm tất cả những gì ngoài cuộc sống thực của con người, cả niềm vui, nỗi buồn, từ những điều tốt đẹp cho đến những góc xấu xí nhất trong tâm hồn. Đó là thứ phản ánh rõ ràng nhất nhân cách, đạo đức và tâm hồn của một cá nhân.
+) Thực trạng sống ảo: (c. Dàn ý minh họa )
Ảnh
+) Thực trạng sống ảo:
* Thân bài:
Con người đang dần rời xa những “giá trị thực” để chăm chăm vào việc “sống ảo” nhiều hơn. Thích kết bạn qua mạng, yêu qua mạng. Xây cho mình những cái vỏ tuyệt vời, là nơi để thỏa sức thể hiện bản thân, bằng cách khoe khoang sự giàu có, sự hạnh phúc, phô bày vẻ đẹp của bản thân, để mong được sự chú ý. Ai cũng tự tin bày tỏ quan điểm ý kiến, sẵn sàng chửi rủa lăng nhục, cười nhạo một cá nhân nào khác, để lại những tổn thương tâm lý sâu sắc cho nạn nhân, gây ra những hậu quả nghiêm trọng, khiến nạn nhân, chán chường, trầm cảm, tự tử...
+) Hậu quả: (c. Dàn ý minh họa )
+) Hậu quả:
* Thân bài:
Ảo tượng giá trị của bản thân, dễ dàng suy sụp chỉ vì một lời chê bai. Quên thực tại cuộc sống vốn khó khăn như nào, quên đi hết những tình cảm quý giá như tình thân, tình cảm giữa con người với con người, giữa con người với thiên nhiên. Họ trở nên vô cảm, vô tâm, không còn quan tâm đến thế giới thực tại, từ chối hòa nhập vào xã hội thực tế, dẫn tới khi bước vào làm việc, mưu sinh họ bị chông chênh, không có kinh nghiệm sống và ứng xử, nên rất dễ bị đào thải, gây nhiều khó khăn cho cuộc sống tương lai. Khiến cho tâm hồn con người trở nên nghèo nàn, kiến thức và vốn sống hạn hẹp, cả thế giới chỉ thu lại vào trang mạng xã hội, khiến con người trở nên lười biếng, lãng phí thời gian.
+) Phản bác ý kiến trái chiều (c. Dàn ý minh họa )
Ảnh
+) Phản bác ý kiến trái chiều:
* Thân bài:
“Sống ảo đem lại cảm xúc vui cho cá nhân nên không cần thiết phải từ bỏ”. Sống ảo đúng sẽ khiến ta vui nhưng việc khoe trên mạng xã hội góp phần tạo dựng tô hồng cuộc sống thực, góp phần làm sai lệch cái nhìn cuộc sống, ảnh hưởng tới tâm lí mọi người - so sánh, áp lực,… Xa rời thực tế, mất đi thời gian đáng lẽ dành cho việc hoàn thiện bản thân được như giá trị ảo. Lâu dần tâm trạng bị phụ thuộc vào thế giới ảo.
+) Bài học: (c. Dàn ý minh họa )
Ảnh
+) Bài học:
* Thân bài:
Nhận thức được tác hại của việc “sống ảo”, mỗi cá nhân chúng ta cần ý thức được hành động của bản thân. Mạng xã hội không xấu, thậm chí có rất nhiều lợi ích, nhưng chúng ta phải biết sử dụng sao cho hợp lý, đừng có đắm chìm vào đó, mải mê xây dựng những giá trị “ảo”, mà bỏ rơi những “giá trị thực”. Đừng để việc “sống ảo” dần giết chết cả tâm hồn và thể xác chúng ta, hãy biết cách tận dụng mạng xã hội một cách hiệu quả nhất, đừng chỉ mải mê chạy theo những xu hướng, trào lưu và ảo tưởng về bản thân.
* Kết bài
Ảnh
* Kết bài:
Hiện tượng sống ảo, đặc biệt là ở giới trẻ đang dần kéo con người rời xa và đánh mất đi những giá trị thực, có ý nghĩa cho cuộc đời. Hãy có những nhận thức đúng đắn và biết cân bằng giữa thế giới ảo và thế giới thực
3. Viết, chỉnh sửa, hoàn thiện
Ảnh
3. Viết, chỉnh sửa, hoàn thiện
Đối chiếu bài viết với yêu cầu của kiểu bài và dàn ý đã lập, phát hiện những vấn đề cần chỉnh sửa, bổ sung đề hoàn thiện:
Chỉnh sửa Mở bài nếu vấn đề chưa được nêu rõ. Kiểm tra lí lẽ, bằng chứng. Xem xét sự khái quát nghĩ của việc bàn luận vấn đề ở phần Kết bài xem đã đạt chưa. Bổ sung những ý còn sơ sài. Kiểm tra liên kết đoạn, câu trong bài viết, bổ sung nếu còn thiếu. Soát lỗi chính tả và lỗi diễn đạt, sửa lại.
Vận dụng
- Vận dụng
Ảnh
Nhắc lại đặc điểm chung của kiểu bài nghị luận về một vấn đề của cuộc sống thường nhật; những đòi hỏi cụ thể của kiểu bài này. Xem kĩ nhận xet của GV về lựa chọn và triển khai vấn đề, kĩ năng viết bài, cách trình bày và diễn đạt.
- Vận dụng:
Tổng kết
- Tổng kết
Ảnh
Tổng kết:
Hệ thống lại kiến thức vừa học. Hoàn chỉnh BT phần Vận dụng. Soạn bài sau: "Bài 3. Cấu trúc của văn bản nghị luận. Nói và nghe. Trình bày ý kiến đánh giá, bình luận về một vấn đề xã hội".
- Cảm ơn
Ảnh