Công ty Cổ phần Mạng giáo dục Bạch Kim - 27 Huỳnh Thúc Kháng, Đống Đa, Hà Nội
Trang bìa
Trang bìa:
TIẾT 110. CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN CÓ TỪ LÀ Trang bìa:
I. CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN LÀ GÌ
1. Ví dụ:
1. Ví dụ: (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) I. CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN LÀ GÌ Mục đích:
Kể Kể, tả Bộc lộ cảm xúc Hỏi Bộc lộ cảm xúc Nêu ý kiến Ra lệnh Bộc lộ cảm xúc Kể 2. Phân tích:
- Dùng để kể, tả, nêu ý kiến: Câu 1,2,6,9 -> Câu trần thuật. - Dùng để bộc lộ cảm xúc: Câu 3,5,8 : -> Câu cảm thán. Dùng để hỏi: Câu 4 : -> Câu nghi vấn. Dùng để ra lệnh: Câu 7 -> Câu cầu khiến. 2. Phân tích.

Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch

răng lên, xì một câu rõ dài.(1)

Rồi, với điệu bộ khinh khỉnh, tôi

mắng.(2) Hức!(3) Thông ngách

sang nhà ta?(4) Dễ nghe nhỉ!(5)

Chú mày hôi như cú mèo thế này,

ta nào chịu được.(6) Thôi, im cái

điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi.(7)

Đào tổ nông thì cho chết!(8)

Tôi về, không một chút bận tâm.(9)

( Tô Hoài

Phân tích:
2. Phân tích - T«i ®· hÕch r¨ng lªn, x× mét h¬i râ dµi . - …, t«i m¾ng . - Chó mµy h«i nh­ có mÌo thÕ nµy, ta nµo chÞu ®­îc. - T«i vÒ, kh«ng mét chót bËn t©m . CN VN VN CN CN VN CN VN CN VN * C©u 1, 2 , 9 do mét côm C -V t¹o thµnh. * C©u 6 do 2 côm C -V sãng ®«i t¹o thµnh. -> KÓ, t¶, nªu ý kiÕn . -> C©u trÇn thuËt ®¬n -> C©u trÇn thuËt ghÐp. (1) (2) (6) (9) 3. Nhận xét:
- T«i ®· hÕch r¨ng lªn x× mét h¬i râ dµi . - T«i m¾ng . Chó mµy h«i nh­ có mÌo thÕ nµy, ta nµo chÞu ®­îc . - T«i vÒ, kh«ng mét chót bËn t©m . CN VN VN CN CN VN CN VN CN VN * C©u 1, 2, 9 do mét côm C - V t¹o thµnh. -> C©u trÇn thuËt ®¬n * C©u 6 do 2 côm C -V sãng ®«i t¹o thµnh. -> C©u trÇn thuËt ghÐp 3. Nhận xét. - Cấu tạo: do một cụm C- V tạo thành. - Tác dụng: Dùng để kể, tả, giới thiệu, về một sự vật, sự việc hay để nêu một ý kiến. => Câu trần thuật đơn 2. Phân tích. Nhận xét:
- T«i ®· hÕch r¨ng lªn/ x× mét h¬i râ dµi . VN CN 3. Nhận xét - T/d: Dïng ®Ó giíi thiÖu, t¶ hoÆc kÓ vÒ mét sù viÖc, sù vËt hay ®Ó nªu mét ý kiÕn. * L­u ý: - QuyÓn s¸ch nµy b×a rÊt ®Ñp. CN VN CN vN (1) (2) - Mïa ®«ng qua, mïa xu©n tíi. CN vN CN vN * Ghi nhớ sgk/101 - Cấu tạo: do một cụm C -V tạo thành. Bài tập nhanh:
BÀI TẬP NHANH Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích sau: “Xưa, mẹ Âu Cơ sinh được trăm con. Năm mươi xuống biển, năm mươi lên non.”

“Xưa, mẹ Âu Cơ sinh được trăm con. Năm mươi xuống biển, năm mươi lên non.”

Bài tập nhanh:
BÀI TẬP NHANH Trong các câu sau, câu nào không phải là câu trần thuật đơn ? Vì sao ? 1. Tre vẫn mang khúc nhạc tâm tình. 2. Trăng đẹp quá ! 3. Gió đưa tiếng sáo, gió nâng cánh diều.

1. Tre vẫn mang khúc nhạc tâm tình.

2. Trăng đẹp quá !

3. Gió đưa tiếng sáo, gió nâng cánh diều.

Câu trần thuật đơn:
Do một cụm c-v tạo thành. Dùng để giới thiệu,tả hoặc kể về một sự việc, sự vật hay để nêu một ý kiến. II. LUYỆN TẬP
Bài tập 1:
Ngµy thø n¨m trªn ®¶o C« T« lµ mét ngµy trong trÎo, s¸ng sña. (1) Tõ khi cã vÞnh B¾c Bé vµ tõ khi quÇn ®¶o C« T« mang lÊy dÊu hiÖu cña sù sèng con ng­êi th×, sau mçi lÇn d«ng b·o, bao giê bÇu trêi C« T« còng trong s¸ng nh­ vËy. (2) C©y trªn nói ®¶o l¹i thªm xanh m­ît, n­íc biÓn l¹i lam biÕc ®Ëm ®µ h¬n hÕt c¶ mäi khi, vµ c¸t l¹i vµng gißn h¬n n÷a. (3)Vµ nÕu c¸ cã v¾ng t¨m biÖt tÝch trong ngµy ®éng b·o, th× nay l­íi cµng thªm nÆng mÎ c¸ gi· ®«i. (4 ) (NguyÔn Tu©n ) II. LUYỆN TẬP. Bài tập 1: Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích dưới đây. Cho biết những câu trần thuật đơn ấy dùng làm gì ? Trả lời bài tập 1:
Ngµy thø n¨m trªn ®¶o C« T« lµ mét ngµy trong trÎo, s¸ng sña. (1) Tõ khi cã vÞnh B¾c Bé vµ tõ khi quÇn ®¶o C« T« mang lÊy dÊu hiÖu cña sù sèng con ng­êi th×, sau mçi lÇn d«ng b·o, bao giê bÇu trêi C« T« còng trong s¸ng nh­ vËy. (2) C©y trªn nói ®¶o l¹i thªm xanh m­ît, n­íc biÓn l¹i lam biÕc ®Ëm ®µ h¬n hÕt c¶ mäi khi, vµ c¸t l¹i vµng gißn h¬n n÷a. (3)Vµ nÕu c¸ cã v¾ng t¨m biÖt tÝch trong ngµy ®éng b·o, th× nay l­íi cµng thªm nÆng mÎ c¸ gi· ®«i. (4 ) (NguyÔn Tu©n) Bµi tËp 1 - C©u 1 lµ c©u trÇn thuËt ®¬n dïng ®Ó t¶ vµ giíi thiÖu. - C©u 2 lµ c©u trÇn thuËt ®¬n dïng ®Ó nªu ý kiÕn, nhËn xÐt. - C©u 3, 4: lµ c©u trÇn thuËt ghÐp. Bài tập 2:
Dưới đây là một số câu mở đầu các truyện em đã học. Chúng thuộc loại câu nào và tác dụng gì ? Bài tập 2

a. Ngày xưa ở miền đất Lạc Việt, cứ như bây giờ là Bắc Bộ nước

TN PC

ta, có một vị thần thuộc nòi rồng, con trai thần Long Nữ / tên là Lạc

TN PC

Long Quân.

VN

( Con Rồng cháu tiên )

b. Có một con ếch /sống lâu ngày trong một giếng nọ.

CN VN

(Ếch ngồi đáy giếng)

c. Bà đỡ Trần/là người huyện Đông Triều.

CN VN (Con hổ có nghĩa)

=> Đều là câu trần thuật đơn dùng để giới thiệu nhân vật. Bài tập 3:
Thời gian: 3 phút Bài tập 3:
Bài 3(102) a ) Tục truyền , đời Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng có hai vợ chồng ông lão chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức. Hai ông bà ao ước có một đứa con. Một hôm bà ra đồng trông thấy một vết chân rất to, liền đặt bàn chân mình lên ướm thử để xem thua kém bao nhiêu. Không ngờ về nhà bà thụ thai và mười hai tháng sau sinh một cậu bé mặt mũi rất khôi ngô . ( Thánh Gióng ) b) Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương , người đẹp như hoa, tính nết hiền dịu. Vua cha yêu thương nàng hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng. Một hôm, có hai chàng trai đến cầu hôn . ( Sơn Tinh , Thủy Tinh ) c ) Ngày xưa, có ông vua nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi. Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người. Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy có người nào thật lỗi lạc. Một hôm, viên quan đi qua cánh đồng làng kia, chợt thấy bên vệ đường có hai cha con người nọ đang làm ruộng. ( Em bé thông minh ) Trả lời:
Tr¶ lêi: *Gièng nhau: C¶ hai bµi tËp ®Òu giíi thiÖu nh©n vËt. Bµi tËp 2 Bµi tËp 3 Giíi thiÖu ngay nh©n vËt chÝnh : L¹c Long Qu©n, Con Õch , Bµ ®ì TrÇn... Giới thiệu nhân vật phụ trước. Từ những việc làm, quan hệ của nhân vật phụ rồi mới giới thiệu nhân vật chính. *Kh¸c nhau: Bài tập 5:
Bµi tËp 5 ChÝnh t¶ (nhí - viÕt ): “ L­îm” ( tõ “Ngµy HuÕ ®æ m¸u” ®Õn “Nh¶y trªn ®­êng vµng…”) Yªu cÇu: - ViÕt ®óng chÝnh t¶. - Chó ý viÕt ®óng c¸c tõ më ®Çu b»ng phô ©m tr, ch, s, l , nh­: chó, ch¸u, lo¾t cho¾t, ch©n , ca l«, lÖch, s¸o… Bài tập 5:
Bài tập 5: Chính tả nhớ viết: Chép lại ba khổ thơ đầu của bài thơ “ Lượm ”(Tố Hữu ) Ngµy HuÕ ®æ m¸u Chó Hµ Néi vÒ T×nh cê chó ch¸u GÆp nhau Hµng BÌ Chó bÐ lo¾t cho¾t Ca l« ®éi lÖch C¸i x¾c xinh xinh Måm huýt s¸o vang C¸i ch©n tho¨n tho¾t Nh­ con chim chÝch C¸i ®Çu nghªnh nghªnh Nh¶y trªn ®­êng vµng ... Bài tập bổ trợ:
Bài tập bổ trợ Viết một đoạn văn ngắn (5 đến 7 câu) miêu tả cảnh trong đó có sử dụng câu trần thuật đơn. “Mùa xuân đã đến. Khắp không gian tràn ngập mùi hương của các loài hoa. Từng đàn chim én bay lượn trên bầu trời xanh. Chúng cất tiếng hót véo von như đón chào mùa xuân. Cây bàng đang nhú những chồi non xanh biếc. Mấy chú chim sâu nhảy nhót trên luống rau cải đang trổ bông vàng hoe. Xuân đến khiến mọi vật đều hân hoan chào đón.” Đoạn văn:
Đoạn văn: “Mặt trời đã lên cao. Những tia nắng cũng rực rỡ hơn.Trên trời, từng đám mây nhè nhẹ trôi bồng bềnh, mềm mại như bông. Đường phố ngày càng tấp nập. Xe cộ đi lại như mắc cửi. Tiếng nói, tiếng cười vang lên rộn rã. Một ngày mới bắt đầu.” ( Đoạn văn miêu tả buổi sáng , Hoàng Liên 6T2) III. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Hướng dẫn về nhà:
- Học bài. - Hoàn thành bài tập còn lại. - Tìm một số câu trần thuật đơn có tác dụng giới thiệu, kể, miêu tả trong bài “ Cây tre Việt Nam”. - Chuẩn bị bài: Tập làm thơ năm chữ III. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ. Kết thúc: