BÀI 5: CẤU TẠO BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
HÓA HỌC 10
BÀI 5: CẤU TẠO BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC
Ảnh
Mục tiêu bài học
Học xong bài này, em sẽ:
Ảnh
Học xong bài này, em sẽ:
Nêu được lịch sử phát minh định luật tuần và bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học. Mô tả được cấu tạo của bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học và nêu được các khái niệm liên quan (ô, chu kì, nhóm). Nêu được nguyên tắc sắp xếp của bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học (dựa theo cấu hình electron). Phân loại được nguyên tố.
Khởi động
Câu hỏi
Ảnh
Năm 2016, tổng cộng đã có 118 nguyên tố hoá học được xác định trên bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học. Trong bảng tuần hoàn, các nguyên tố được sắp xếp theo nguyên tắc nào và có mối liên hệ như thế nào với cấu hình electron nguyên tử của nguyên tố đó?
- Khởi động:
Các kim loại đồng (copper), bạc (siliver) và vàng (gold) trong tự nhiên
Ảnh
1. Lịch sử phát minh định luật tuần hoàn và bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học
- Hoạt động
Ảnh
1. Lịch sử phát minh định luật tuần hoàn và bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học
Hoạt động: Tìm hiểu lịch sử phát minh định luật tuần hoàn và bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học
Ảnh
+ tiếp (- Hình 5.2. Bảng tuần hoàn cà nguyên tố hoá học (**))
Ảnh
- Thảo luận
Hình vẽ
Ảnh
Thảo luận:
1. Quan sát Hình 5.1, hãy mô tả bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học của Mendeleev. Nhận xét về cách sắp xếp các nguyên tố hoá học theo chiều từ trên xuống dưới trong cùng một cột. 2. Quan sát hai nguyên tố Te và I trong Hình 5.1, e, nhận thấy điều gì khác thường? 3. Hãy cho biết các dấu chấm hỏi trong bảng tuầần hoàn ở Hình 5.1 có hàm ý gì? 4. Quan sát hình 5.2, hãy cho biết 3 nguyên tố Sc, Ga và Ge nằm ở vị trí nào trong bảng tuần hoàn của Mendeleev (Hình 5.1).
Ảnh
- Kết luận
Hình vẽ
- Kết luận:
Năm 1896, nhà hoá học Mendeleev đã công bố bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học, trong đó, các nguyên tố đã được sắp xếp theo thứ tự tăng dần khối lượng nguyên tử. Bảng tuần hoàn hiện đại ngày nay được xây dựng trên cơ sở mối liên hệ giữa số hiệu nguyên tử và tính chất của nguên tố, các nguyên tố được sắp xếp theo thứ tự tăng dần số hiệu nguyên tử.
Ảnh
2. Bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học
- Hoạt động 1
2. Bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học
Hoạt động 1: Tìm hiểu về ô nguyên tố
Ảnh
Hình 5.3. Ô nguyên tố aluminium
Ảnh
Quan sát hình 5.3, em hãy nêu các thông tin có trong nguyên tố aluminium.
Ảnh
- Kết luận 1
Hình vẽ
- Kết luận 1:
Mỗi nguyên tố hoá học được xếp vào một ô trong bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học, gọi là ô nguyên tố. Số thứ tự của một ô nguyên tố bằng số hiệu nguyên tử của nguyên tố hoá học trong ô đó.
Ảnh
- Luyện tập
- Luyện tập
Ảnh
Quan sát hình 5.3, cho biết số electron lớp ngoài cùng, số proton của nguyên tử aluminium.
- Hoạt động 2
Hoạt động 2: Tìm hiểu về chu kì
Ảnh
Hình 5.4. Các nguyên tố thuộc chu kì 2 và chu kì 3
Quan sát Hình 5.4, hãy nhận xét về số lớp electron trong nguyên tử của các nguyên tố cùng chu kì.
Ảnh
Ảnh
- Kết luận 2
Hình vẽ
- Kết luận 2:
Các nguyên tố có cùng số lớp electron trong nguyên tử được xếp thành một hàng, gọi là chu kì. Số thứ tự của chu kì bằng số lớp electron của nguyên tử các nguyên tố trong chu kì. Bảng tuần hoàn gồm 7 chu kì:
Ảnh
Các chu kì 1, 2 và 3 là các chu kì nhỏ. Các chu kì 4, 5, 6 và 7 là các chu kì lớn.
- Luyện tập
- Luyện tập
Ảnh
Dựa vào cấu hình electron, em hãy cho biết nguyên tố có số hiệu nguyên tử là 20 thuộc chu kì nào của bảng tuần hoàn.
- Hoạt động 3
Hoạt động 3: Tìm hiểu về nhóm
Ảnh
Hình 5.5. Biểu diễn electron hoá trị của các nguyên tố nhóm A
Ảnh
- Thảo luận
Hình vẽ
Ảnh
Thảo luận:
7. Quan sát hình 5.2, nhận xét đặc điểm cấu hình electron nguyên tử của các nguyên tố trong cùng một nhóm A. 8. Quan sát nhóm VIIIB trong bảng tuần hoàn, cho biết nhóm này có đặc điểm gì khác biệt so với các nhóm còn lại. 9. Quan sát hình 5.5, nhận xét mối quan hệ giữa số electron hoá trị của nguyên tử với số thứ tự của nguyên tố nhóm A.
Ảnh
- Kết luận 3
Hình vẽ
- Kết luận 3:
Ảnh
Là tập hợp các nguyên tố mà nguyên tử có cấu hình electron tương tự nhau (trừ nhóm VIIIB), do đó có tính chất hoá học gần giống nhau, được xếp theo cột. Số thứ tự của nhóm A bằng số electron ở lớp ngoài cùng của nguyên tử các nguyên tố trong nhóm.
- Hoạt động 4
Hoạt động 4: Phân loại nguyên tố dựa theo cấu hình electron và tính chất hoá học
Ảnh
Hình vẽ
Ảnh
Thảo luận:
10. Quan sát hình 5.2, dựa vào cấu hình electron nguyên tử, hãy nhận xét mối quan hệ giữa số electron hoá trị của nguyên tử các nguyên tố với số thứ tự nhóm của nguyên tố nhóm B. Nêu rõ các trường hợp đặc biệt. 11. Dựa vào cấu hình electron, cho biết nguyên tử là 6, 8, 12 thuộc khối nguyên tố nào trong bảng tuần hoàn. Chúng là kim loại, phi kim hay khí hiếm?
Ảnh
- Kết luận 4
Hình vẽ
- Kết luận 4:
Ảnh
Dựa vào cấu hình electron, người ta phân loại các nguyên tố thành nguyên tố s, nguyên tố p, nguyên tố d và nguyên tố f. Dựa vào tính chất hoá học, ngờời ta phân loại các nguyên tố thành nguyên tố kim loại, nguyên tố phi kim và nguyên tố khí hiếm.
- Luyện tập
- Luyện tập
Ảnh
Nitrogen là thành phần dinh dưưỡng cần thiết cho sự sinh trưởng, phát triển và sinh sản của thực vật. Biết nitrogen có số hiệu nguyên tử là 7. a. Viết cấu hình electron của nguyên tử. b. Nitrogen là nguyên tố s, p, d hay f? c. Nitrogen là kim loại, phi kim hay khí hiếm?
- Hoạt động 5
Ảnh
Hình vẽ
Ảnh
Quan sát hình 5.2, nhận xét chiều tăng điện tích hạt nhân nguyên tử các nguyên tố trong chu kì và nhóm.
Hoạt động 5: Trình bày nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố trong bảng tuần hoàn
Ảnh
Thảo luận:
Ảnh
- Kết luận 5
Hình vẽ
- Kết luận 4:
Ảnh
Các nguyên tố được xếp theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân nguyên tử. Các nguyên tố có cùng số lớp electrong trong nguyên tử được xếp cùng một chu kì. Các nguyên tố có cùng số electron hoá trị trong nguyên tử được xếp cùng một nhóm, trừ nhóm VIIIB.
- Vận dụng
- Vận dụng:
Silicon là một nguyên tố phổ biến và có nhiều ứng dụng trong cuộc sống. Silicon siêu tinh khiết là chất bán dẫn, được dùng trong kĩ thuật vô tuyến và điện tử. Ngoài ra, nguyên tố này còn được s dụng để chế tạo pin mặt trời nhằm mục đích chuyển đổi năng lượng ánh sáng thành năng lượng điện để cung cấp cho các thiết bị trên tàu vũ trụ. Xác định vị trí của nguyên tố silicon (z = 14) trong bảng tuần hoàn.
Ảnh
Nhà máy điện sử dụng năng lượng Mặt trời
- Dặn dò
- Dặn dò
Ảnh
DẶN DÒ
Ôn lại bài vừa học. Làm bài tập trong SBT. Chuẩn bị bài sau:"Bài 6: Xu hướng biến đổi một số tính chất của nguyên tử các nguyên tố, thành phần và một số tính chất của hợp chất trong một chu kì và nhóm".
- Cảm ơn
Ảnh