BÀI 9. CÁC NƯỚC ANH, PHÁP, ĐỨC, MỸ CHUYỂN SANG GIAI ĐOẠN CHỦ NGHĨA ĐẾ QUỐC
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
CHƯƠNG 4. CHÂU ÂU VÀ NƯỚC MỸ TỪ CUỐI THẾ KỈ XVIII ĐẾN ĐẦU THẾ KỈ XX BÀI 9. CÁC NƯỚC ANH, PHÁP, ĐỨC, MỸ CHUYỂN SANG GIAI ĐOẠN CHỦ NGHĨA ĐẾ QUỐC
DẪN DẮT
Mục tiêu bài học
Ảnh
MỤC TIÊU BÀI HỌC
- Mô tả được những nét chính về quá trình hình thành của chủ nghĩa đế quốc - Nhận biết được những chuyển biến lớn về kinh tế, chính sách đối nội, đối ngoại của các đế quốc Anh, Pháp, Đức, Mỹ từ cuối thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX
NHỮNG NÉT CHÍNH VỀ QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH CỦA CHỦ NGHĨA ĐẾ QUỐC
Xuất hiện các công ty độc quyền
1. Những nét chính về quá trình hình thành của chủ nghĩa đế quốc
- Xuất hiện các công ty độc quyền, dưới những hình thức khác nhau, như: các-ten; xanh-đi-ca; tơ-rớt,… các công ty độc quyền này có khả năng chi phối, lũng đoạn đời sống kinh tế, chính trị ở các nước. - Sự kết hợp giữa tư bản ngân hàng với tư bản công nghiệp tạo nên tầng lớp tư bản tài chính. - Tầng lớp tư bản tài chính chú trọng hoạt động xuất khẩu tư bản, dưới các hình thức như: đầu tư sản xuất, kinh doanh ở các nước thuộc địa và phụ thuộc; cho vay lãi, giành quyền kiểm soát qua thâu tóm cổ phiếu,...
Thời điểm chủ nghĩa tư bản phát triển thành chủ nghĩa đế quốc
- Các nước tư bản tăng cường cạnh tranh xâm lược thuộc địa. - Chủ nghĩa tư bản phát triển thành chủ nghĩa đế quốc vào thời điểm: cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX.
Ảnh
9.1 Khánh thành kênh đào Xuy-ê năm 1869
NHỮNG CHUYỂN BIẾN LỚN VỀ KINH TẾ, CHÍNH SÁCH ĐỐI NỘI, ĐỐI NGOẠI CỦA CÁC ĐẾ QUỐC ANH, PHÁP, ĐỨC, MỸ TỪ CUỐI TK XIX ĐẾN ĐẦU TK XX
Kinh tế
2. Những chuyển biến lớn về kinh tế, chính sách đối nội, đối ngoại của các đế quốc Anh, Pháp, Đức, Mỹ cuối thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX a) Những chuyển biến lớn về kinh tế
- Ở những nước tư bản Âu - Mỹ, các công ty độc quyền kiểm soát các ngành kinh tế trọng yếu, như: luyện kim, khai thác mỏ,… - Từ cuối thế kỉ XIX, tốc độ phát triển kinh tế và vị thế của các nước Anh, Pháp, Đức, Mỹ có sự thay đổi rõ rệt: + Anh từ vị trí đứng đầu thế giới về sản xuất công nghiệp đã tụt xuống vị trí thứ 3. + Pháp từ vị trí thứ 2 đã tụt xuống vị trí thứ 4 thế giới về sản xuất công nghiệp. + Công nghiệp Mỹ vươn lên dẫn đầu thế giới và Đức giữ vị trí thứ hai.
Chính sách đối nội (ở Anh, Pháp)
b) Những chuyển biến trong chính sách đối nội, đối ngoại
* Chính sách đối nội - Ở Anh: + Thể chế: quân chủ lập hiến. Quyền lực thuộc về Nghị viện do hai đảng Tự do và Bảo thủ thay nhau cầm quyền. + Thi hành chính sách nhằm bảo vệ quyền lợi cho giai cấp tư sản, đàn áp sự nổi dậy của phong trào công nhân. - Ở Pháp: + Nền Cộng hoà thứ ba được thành lập sau chiến tranh Pháp - Phổ (1870 - 1871), nhưng tình hình chính trị liên tục không ổn định. + Thi hành chính sách nhằm bảo vệ quyền lợi cho giai cấp tư sản, đàn áp sự nổi dậy của phong trào công nhân.
Chính sách đối nội (ở Đức, Mỹ)
- Ở Đức: + Thể chế: quân chủ lập hiến, tuy nhiên nhà nước vẫn trao nhiều quyền lực cho Hoàng đế và Thủ tướng, hạn chế vai trò của Quốc hội. + Thi hành chính sách nhằm bảo vệ quyền lợi cho giai cấp tư sản, đàn áp sự nổi dậy của phong trào công nhân. - Ở Mỹ: + Thể chế: cộng hòa Tổng thống. Hai đảng Cộng hòa và Dân chủ thay nhau cầm quyền. + Chính sách đối nội tập trung chủ yếu vào: hàn gắn vết thương chiến tranh, hoà hợp quốc gia, tái thiết đất nước. Tuy nhiên, chính sách đối với người Mỹ gốc Phi và phụ nữ vẫn còn nhiều hạn chế.
Chính sách đối ngoại
* Chính sách đối ngoại - Từ cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX, các đế quốc Anh, Pháp, Đức, Mỹ tăng cường xâm lược, mở rộng hệ thống thuộc địa. + Anh có hệ thống thuộc địa rộng lớn nhất thế giới, được gọi là “đế quốc Mặt Trời không bao giờ lặn". + Đến năm 1914, hệ thống thuộc địa của Pháp đứng thứ hai trên thế giới. + Cuối thế kỉ XIX, Mỹ đã thiết lập ảnh hưởng và quyền kiểm soát trên vùng biển Ca-ri-bê, Phi-líp-pin và cạnh tranh ảnh hưởng thương mại với các đế quốc khác ở thị trường Trung Quốc. + Do có ít thuộc địa, nên Đức tăng cường chạy đua vũ trang, công khai đòi dùng vũ lực chia lại thuộc địa trên thế giới.
Hoạt động nhóm (Câu hỏi)
9.5 Lược đồ các đế quốc và thuộc địa đầu TK XX
Ảnh
Từ lược đồ 9.5, em hãy xác định vị trí thuộc địa của các nước đế quốc Anh, Pháp, Đức, Mỹ.
Hoạt động nhóm (Đáp án)
Trả lời: - Thuộc địa của đế quốc Anh: + Ở châu Á, gồm: Ấn Độ; Miến Điện; Mã Lai… + Ở châu Phi, gồm: Ai Cập; Đông Xuđăng; Tây Nigiêria; Bờ biển vàng; Xômali; Nam Rôđêdia,… + Ở châu Mĩ có: Ca-na-đa. + Ở châu Đại Dương có: Ô-xtrây-li-a,… - Thị trường, thuộc địa của đế quốc Pháp: + Ở châu Á, gồm: Việt Nam; Lào; Cam-pu-chia,… + Ở châu Phi, gồm: Angiêri; Tuynidi; Tây Xuđăng; Mađagaxca,… - Thuộc địa của đế quốc Đức: chủ yếu ở châu Phi, bao gồm: Namibia; Camơrun; Tazania,… - Đế quốc Mĩ: thiết lập ảnh hưởng và quyền kiểm soát trên vùng biển Caribê, Philíppin và cạnh tranh ảnh hưởng thương mại với các đế quốc khác ở thị trường Trung Quốc.
BÀI TẬP
BT1
Bài tập trắc nghiệm
Đâu là thuộc địa của đế quốc Đức?
Vùng biển Caribê, Philíppin
Namibia; Camơrun; Tazania,…
Việt Nam; Lào; Cam-pu-chia,…
Ấn Độ; Miến Điện; Mã Lai…
BT2
Bài tập trắc nghiệm
Đâu là thuộc địa của đế quốc Anh?
Vùng biển Caribê, Philíppin
Namibia; Camơrun; Tazania,…
Việt Nam; Lào; Cam-pu-chia,…
Ấn Độ; Miến Điện; Mã Lai…
BT3
Bài tập trắc nghiệm
Cuối thế kỉ XIX, Mỹ đã cạnh tranh ảnh hưởng thương mại với các đế quốc khác ở thị trường?
Châu Á
Bắc Phi
Trung Quốc
BT4
Bài tập trắc nghiệm
Cuối thế kỉ XIX, Mỹ đã thiết lập ảnh hưởng và quyền kiểm soát trên vùng?
Biển Ca-ri-bê, Phi-líp-pin
Đông Nam Á
Châu Phi
BT5
Bài tập trắc nghiệm
Sự kiện nào đã mở đầu quá trình xâm chiếm, áp đặt sự thống trị, biến các nước Đông Nam Á thành thuộc địa của thực dân phương Tây?
Hà Lan cai trị In-đô-nê-xi-a (Indonesia)
Anh chiếm toàn bộ bán đảo Ma-lay-a (Malaya)
Pháp đặt ách đô hộ lên ba nước Đông Dương
Năm 1511, Bồ Đào Nha đánh chiếm vương quốc Ma-lắc-ca