BÀI 7: CÁC CUỘC CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP THỜI KÌ CẬN ĐẠI
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
LỊCH SỬ 10
BÀI 7: CÁC CUỘC CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP THỜI KÌ CẬN ĐẠI
Mục tiêu bài học
Học xong bài học này, em sẽ (Mục tiêu bài học)
Hình vẽ
Học xong bài học này, em sẽ:
Trình bày được những nét chính về bối cảnh lịch sử diễn ra các cuộc cách mạng công nghiệp thời kì cận đại. Nêu được những thành tựu cơ bản và ý nghĩa của các cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất và thứ hai. Phân tích được những tác động của các cuộc cách mạng công nghiệp đó với sự phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội. Biết sưu tầm, sử dụng tư liệu lịch sử để tìm hiểu về các cuộc cách mạng công nghiệp thời kì cận đại. Có thái độ trân trọng những thành quả của các cuộc cách mạng công nghiệp đối với sự phát triển của lịch sử.
Khởi động
Khởi động (Khởi động)
Ảnh
Ảnh
Tàu hỏa, ô tô, tàu thủy, máy báy là một số thành tựu tiêu biểu của các cuộc cách mạng công nghiệp thời kì cận đại. Vậy các cuộc cách mạng công nghiệp đó diễn ra trong bối cảnh nào và có những thành tựu gì nổi bật? Những thành tựu ấy có nghĩa và tác động gì đối với thế giới?
1. Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất
a. Cơ sở hình thành
1. Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất
a. Bối cảnh lịch sử
- Quan sát hình:
Ảnh
Hình 2. Lược đồ các tài nguyên khoáng sản chính của nước Anh thế kỉ XVIII
- Hình 3 và hình 4 (- Quan sát hình:)
Hình 3. Tàu buôn nô lệ của thực dân Anh ở Tây Phi (tranh vẽ)
Ảnh
Ảnh
Hình 4. Hiện tượng " rào đất cướp ruộng" để chăn nuôi cừu ở Anh (tranh vẽ)
- Thực hiện yêu cầu
Ảnh
- Thực hiện yêu cầu:
1. Thông qua các hình vừa quan sát và thông tin trong mục a, em hãy trình bày bối cảnh của Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất ở Anh. 2. Theo em, tại sao Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất lại diễn ra đầu tiên ở nước Anh?
- Kết luận
Hình vẽ
- Kết luận:
Cách mạng tư sản nổ ra sớm và thành công. Nguồn tích lũy tư bản (từ buôn bán nô lệ da đen và bóc lột thuộc địa). Giàu tài nguyên thiên nhiên. Những tiến bộ kĩ thuật trong sản xuất nông nghiệp, thủ công nghiệp đã tạo ra nguồn lương thực rồi rào. Hiện tượng " rào đất cướp ruộng" đã bổ sung lực lượng lao động cho các nhà máy xí nghiệp. Sự phát triển ngành dệt ở Anh đã đặt ra nhu cầu cải tiến kĩ thuật và cơ khí hóa ngành này.
b. Những thành tựu cơ bản
Ảnh
- Thực hiện yêu cầu:
1. Em hãy nêu những phát minh và sáng chế cơ bản của nước Anh và một số nước khác ở châu Âu và Bắc Mỹ trong Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất. 2. Theo em, phát minh nào là quan trọng nhất? Vì sao?
b. Những thành tựu cơ bản
- Kết luận
Hình vẽ
- Những tiến bộ về kĩ thuật và máy móc trong ngành dệt.
- Kết luận
Sự xuất hiện của "Con thoi bay" do Côn Cay phát minh năm 1733 đã giúp người thợ dệt không phải lao thoi bằng tay, năng suất lao động tăng gấp đôi. Phát minh ra máy dệt chạy bằng hơi nước năm 1785 bởi Các-rai giúp năng suất của thợ dệt tăng 40 lần. Phát minh ra máy tạo hơi nước tạo nguồn lực mới, làm giảm sức lao động cơ bắp của con người, thúc đẩy sản xuất phát triển vượt bậc, khởi đầu quá trình công nghiệp hóa ở nước Anh.
- Một số thành tựu tiến bộ kĩ thuật và máy móc trong ngành dệt ( - Một số thành tựu tiến bộ kĩ thuật và máy móc trong ngành dệt)
Ảnh
- Ý 2 (- Kết luận)
- Ngành luyện kim và giao thông vận tải đạt được những thành tựu quan trọng.
Đầu máy xe lửa chạy trên đường ray đầu tiên (Ri-chác Tơ-re-vi-thích). Lò luyện quặng theo phương pháp " pút đinh" (Hen-ri-cót).
Ảnh
Ảnh
Hình 11. Đầu máy xe lửa chạy trên đường ray đầu tiên (Ri-chác Tơ-re-vi-thích).
Hình 12. Lò luyện quặng theo phương pháp " pút đinh" (Hen-ri-cót).
2. Cách mạng công nghiệp lần thứ hai
a. Bối cảnh lịch sử
2. Cách mạng công nghiệp lần thứ hai
Ảnh
a. Bối cảnh lịch sử
Em hãy cho biết: Cách mạng công nghiệp lần thứ hai diễn ra trong bối cảnh nào?
- Thực hiện yêu cầu:
- Kết luận
Hình vẽ
- Kết luận
Nước Anh đã đạt được những thành tựu quan trọng trong cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất và tiếp tục đẩy mạnh quá trình công nghiệp hóa. Đầu thế kỉ XIX, nhiều nước tư bản ở châu Âu và Bắc Mĩ tuy vẫn còn là nước nông nghiệp nhưng có điều kiện thuận lợi cho phát triển nông nghiệp. Từ đầu thế kỉ XVIII - giữa thể kỉ XIX, các ngành khoa học Vật lí, Hóa học, Sinh học,... đạt được nhiều thành tựu: Thuyết vạn vật hấp dẫn (Niu-tơn), Định luật bảo toàn vật chất và năng lượng (Lô-mô-nô-xốp),...
b. Những thành tựu cơ bản
Ảnh
b. Những thành tựu cơ bản
1. Trình bày bối cảnh của Cách mạng công nghiệp lần thứ hai. 2. Nêu một số thành tựu cơ bản của Cách mạng công nghiêp lần thứ hai.
- Trả lời câu hỏi:
- Kết luận
Hình vẽ
- Kết luận:
Phát minh ra phương pháp sử dụng lò cao trong luyện kim dẫn đến sự ra đời của các nguyên liệu mới. Khám phá về điện của Mai-cơn Pha-ra-đây, Tô-mát Ê-đi-xơn, Ni-cô Tét-la là cơ sở cho sự ra đời và phát triển của động cơ điện, điện thoại, vô tuyến điện, thúc đẩy việc ứng dụng nguồn năng lượng điện vào cuộc sống. Phát minh ra động cơ đốt trong tạo tiền đề cho sự ra đời và phát triển của ô tô, máy bay, thúc đẩy ngành khai thác dầu mỏ.
- Hình 12. Quá trình luyện thép theo phương pháp lò cao (Hen-ri Bê-sê-mơ, 1856) (- Kết luận)
Hình 12. Quá trình luyện thép theo phương pháp lò cao (Hen-ri Bê-sê-mơ, 1856)
Ảnh
- Hình 13. Điện thoại (A-lếch-xan-đơ Gra-ham Beo, 1876) (- Kết luận)
Hình 13. Điện thoại (A-lếch-xan-đơ Gra-ham Beo, 1876)
Ảnh
- Hình 14. Chân dung Tô-mát Ê-đi-xơn và phát minh của ông (1879) được in trên một con tem bưu chính ở I-ta-li-a (- Kết luận)
Hình 14. Chân dung Tô-mát Ê-đi-xơn và phát minh của ông (1879) được in trên một con tem bưu chính ở I-ta-li-a
Ảnh
- Hình 15. Máy vô tuyến điện (Gu-li-ê-li-nô Mác-cô-ni, 1897) (- Kết luận)
Hình 15. Máy vô tuyến điện (Gu-li-ê-li-nô Mác-cô-ni, 1897)
Ảnh
- Hình 16. Xe hơi Mô-đen T (Công ti Pho Mô-tô, 1908) (- Kết luận)
Hình 16. Xe hơi Mô-đen T (Công ti Pho Mô-tô, 1908)
Ảnh
- Hình 17. Máy bay của anh em nhà Rai thực hiện chuyến bay thử nghiệm (1903) (- Kết luận)
Hình 17. Máy bay của anh em nhà Rai thực hiện chuyến bay thử nghiệm (1903)
Ảnh
3. Ý nghĩa và tác động của Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất và lần thứ hai
a. Ý nghĩa đối với sự phát triển kinh tế
3. Ý nghĩa và tác động của Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất và lần thứ hai
Ảnh
a. Ý nghĩa đối với sự phát triển kinh tế
Đọc thông tin trong SGK, em hãy nêu ý nghĩa đối với sự phát triển kinh tế của Cách mạng công nghiệp lần nhất và lần thứ hai.
- Thực hiện yêu cầu:
- Kết luận
Hình vẽ
- Kết luận:
Làm thay đổi cách tổ chức sản xuất, tạo ra nhiều nguyên liệu mới, thúc đẩy công nghiệp phát triển, nâng cao năng suất lao động,... Góp phần thúc đẩy sự chuyển biến mạnh mẽ trong nhiều ngành kinh tế khác, đặc biệt là nông nghiệp và giao thông vận tải, thông tin liên lạc,... Nhiều phương tiện giao thông, thông tin liên lạc mới xuất hiện, góp phần thúc đẩy sản xuất phát triển và cải thiện cuộc sống con người.
- Hình 18. Đường sắt nối hai thành phố Li-vơ-pun và Man-chét-xto của Anh (1831, tranh vẽ) (- Kết luận)
Hình 18. Đường sắt nối hai thành phố Li-vơ-pun và Man-chét-xto của Anh (1831, tranh vẽ)
Ảnh
b. Tác động về mặt xã hội, văn hóa
Ảnh
b. Tác động về mặt xã hội, văn hóa
Phân tích tác động của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất và lần thứ hai.
- Thực hiện yêu cầu:
- Kết luận
Hình vẽ
- Kết luận:
Hình thành và phát triển của nhiều trung tâm công nghiệp mới cũng như thành thị đông dân, tiêu biểu như: Luân Đôn, Man-chét-xto, Pa-ri,... Hình thành hai giai cấp đối kháng là tư sản công nghiệp nắm tư liệu sản xuất và vô sản làm thuê. Mâu thuẫn hai giai cấp ngày càng gay gắt, dẫn đến các cuộc đấu tranh của vô sản chống lại tự sản.
- Về mặt xã hội:
- Ý 2 (- Kết luận)
Hình vẽ
Tác động mạnh, đưa đến những chuyển biến lớn lao trong đời sống văn hóa. Đời sống văn hóa tinh thần trở nên phong phú và đa dạng với sự xuất hiện của các phương tiện như: điện thoại, ra-đi-ô, sự xuất hiện của điện ảnh,... Sự giao lưu, kết nối văn hóa giữa các quốc gia, châu lục càng được đẩy mạnh,... Cách mạng công nghiệp cũng tạo ra một số tác động tiêu cực như: ô nhiễm môi trường, bóc lột lao động phụ nữ và trẻ em,...
- Về mặt văn hóa:
- Hình 19. Tàu chiến của Anh (1896) (- Kết luận)
Hình 19. Tàu chiến của Anh (1896)
Ảnh
- Hình 20. Phụ nữ làm việc tại nhà máy dệt ở Bô-xton - Mỹ (1910) (- Kết luận)
Ảnh
Hình 20. Phụ nữ làm việc tại nhà máy dệt ở Bô-xton - Mỹ (1910)
Luyện tập và vận dụng
1. Luyện tập
Ảnh
1. Luyện tập
Câu 1: Hãy trình bày một số thành tựu cơ bản của các cuộc cách mạng công nghiệp thời kì cận đại trên trục thời gian.
- Câu 2 (1. Luyện tập)
Ảnh
Câu 2: Lựa chọn và giới thiệu về một số thành tựu mà em cho là tiêu biểu nhất.
- Câu 3 (1. Luyện tập)
Ảnh
Câu 3. Có ý kiến cho rằng: Một số thành tựu của các cuộc cách mạng công nghiệp thời kì cận đại cũng đưa đến tác động tiêu cực, thậm chí gây ra các thảm họa cho nhân loại. Em có đồng ý với ý kiến này không? Vì sao?
2. Vận dụng
Ảnh
2. Vận dụng
Thường ngày, em sử dụng những thiết bị nào dùng đến nguồn điện? Hãy viết một đoạn văn ngắn chia sẻ suy nghĩ của em về giả thiết: Nếu các nhà khoa học, kĩ thuật chưa phát minh ra điện và các thiết bị tiêu thụ điện năng thì cuộc sống chúng ta sẽ ra sao?
Dăn dò
- Dặn dò
Ảnh
DẶN DÒ
Ôn lại bài vừa học. Làm bài tập trong SBT. Chuẩn bị bài sau: " Bài 8: Các cuộc cách mạng công nghiệp thời kì hiện đại".
- Cảm ơn
Ảnh