BÀI 2 : CÁC CHỦ THỂ KINH TẾ
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
BÀI 2 : CÁC CHỦ THỂ KINH TẾ
Mở đầu
Khái niệm
Nền kinh tế bao gồm nhiều chủ thể khác nhau như: người sản xuất, người tiêu dùng, các chủ thể trung gian, Nhà nước. Bài học này giúp các em hiểu rõ hơn về các chủ thể và vai trò của họ khi tham gia nền kinh tế, xác định được vai trò của bản thân, gia đình với tư cách là chủ thể để thực hiện trách nhiệm bản thân là một công dân khi tham gia hoạt động.
Hãy quan sát các bức tranh sau và làm theo yêu cầu:
Ảnh
Trả lời
Hãy xác định các chủ thể được mô tả trong tranh và chia sẻ hiểu biết của em về các chủ thể kinh tế đó
Trả lời: Tranh 1: người sản xuất là các cá nhân, hộ gia đình, doanh nghiệp... sử dụng các yếu tố đầu vào như nguồn vốn, sức lao động, tài nguyên để tạo ra các hàng hóa cho xã hội. Tranh 2: Nhà nước: có vai trò điều tiết và tạo ra điều kiện thuận lợi cho các ngành kinh tế khác nhau hoạt động sản xuất kinh doanh hiệu quả, tác động để điều chỉnh, khắc phục vấn đề nảy sinh. Tranh 3, 4: Các chủ thể trung gian gồm các tổ chức, cá nhân giữ vai trò kết nối giữa người sản xuất và người tiêu dùng.
Khám phá
Vai trò của các chủ thể
1, Vai trò của các chủ thể khi tham gia sản xuất:
Em hãy đọc thông tin việc làm của anh H dưới đây và thực hiện yêu cầu: (SGK Chân trời sáng tạo, trang 13).
a, Chủ thể sản xuất
Hãy xác định những việc làm của anh H thể hiện trách nhiệm với tư cách là chủ thể sản xuất. Những việc làm của anh H đóng góp gì vào nền kinh tế và đời sống xã hội?
- Những việc làm của anh H thể hiện là: tạo việc làm cho người lao động, đóng thuế, đóng góp sự phát triển kinh tế - xã hội của vùng. - Giúp ổn định cuộc sống của người dân và làm giàu đẹp quê hương.
Chủ thể tiêu dùng
b, Hãy đọc trường hợp chị V và trả lời câu hỏi (sgk Chân trời sáng tạo, trang 13).
- Chị V đã thể hiện vai trò chủ thể tiêu dùng như thế nào trong trường hợp trên? - Việc làm của chị V ý nghĩa như thế nào đối với các hoạt động kinh tế?
- Chị V là một người biết chọn lọc, có ý thức sử dụng các vật dụng thân thiện với môi trường. - Việc làm ấy góp phần vào việc phát triển xu hướng " tiêu dùng xanh" - Là động lực để các nhà sản xuất tạo ra những dòng sản phẩm thân thiện với môi trường.
Chủ thể trung gian
3, Chủ thể trung gian:
Em hãy đọc trường hợp siêu thị A và trả lời câu hỏi (sgk, trang 14)
Chủ thể kinh tế nào được đề cập? Hoạt động của siêu thị A đã giúp ích gì cho người sản xuất và người tiêu dùng?
Chủ thể được đề cập là hệ thống siêu thị A. Lợi ích: + Thành cầu nối giữa người sản xuất và người tiêu dùng. + Mang đến cho người tiêu dùng sản phẩm chất lượng, giới thiệu sản phẩm mới. + Có những chính sách chăm sóc khách hàng chu đáo.
Chủ thể nhà nước
d, Chủ thể nhà nước:
Hãy đọc đoạn trích Báo Điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam (25/11/2021) (sgk Chân trời sáng tạo, trang 14) và trả lời câu hỏi.
- Nhà nước đã làm gì trước khó khăn của doanh nghiệp do tác động của dịch COVID-19? - Theo em, Nhà nước có vai trò như thế nào đối với nền kinh tế?
- Nhà nước đã cắt giảm 30% thuế thu nhập doanh nghiệp của các doanh nghiệp vừa và nhỏ do tác động của dịch COVID-19. - Có vai trò điều tiết nền kinh tế, hỗ trợ, tạo điều kiện để các doanh nghiệp tư nhân phát huy hết hiệu quả lao động. Nhà nước cũng tác động để điều chỉnh, khắc phục những vấn đề nảy sinh trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội.
Trách nhiệm công dân
2, Trách nhiệm của công dân với tư cách là một chủ thể kinh tế
Hãy đọc trường hợp sau và trả lời câu hỏi.
Trường hợp 1: trường hợp của anh H là một kỹ sư nông nghiệp (SGK Chân trời sáng tạo, trang 14).
- Hãy nhận xét việc làm của anh H và gia đình ?
Việc làm của anh H và gia đình đã góp phần đẩy mạnh kinh tế địa phương và cung cấp các sản phẩm rau sạch, đáp ứng nhu cầu thị trường.
Trường hợp 2
Trường hợp 2: Chị B với cửa hàng bách hóa (SGK Chân trời sáng tạo, trang 15).
- Nhận xét việc làm của chị B. Trình bày vai trò của bản thân với tư cách là một chủ thể tham gia trong nền kinh tế.
- Nhận xét : + Giúp khách hàng yên tâm về chất lượng hàng hóa. + Việc chủ động tìm hiểu nguồn gốc sản phẩm trước khi nhập vào thể hiện trách nhiệm một người phân phối sản phẩm đến tay người tiêu dùng. + Giá cả, hạn sử dụng niêm yết công khai, rõ ràng giúp người dùng dễ dàng theo dõi và lựa chọn phù hợp. - Vai trò: Đảm bảo chất lượng sản phẩm mình phân phối, đảm bảo quyền lợi người tiêu dùng, không tự ý nâng giá sản phẩm, không đầu cơ, tích trữ, gây bất ổn kinh tế chung.
Trường hợp 3
Trường hợp 3: Chị N phát hiện một sản phẩm đã hết hạn và báo người quản lí (SGK Chân trời sáng tạo, trang 15).
- Hãy nhận xét về việc làm của chị N và cách ứng xử của người quản lí trung tâm thương mại trong trường hợp trên. - Với tư cách là người tiêu dùng, hãy liệt kê những tiêu chí của bản thân khi mua sắm.
+ Việc làm của chị N là cần thiết. + Người quản lí trung tâm thương mại đã có cách xử lí khéo léo để khách hàng tin tưởng và yên tâm, tiếp tục mua hàng tại trung tâm. - Những tiêu chí của bản thân: Chất lượng sản phẩm, giá thành, nguồn gốc xuất xứ, sản phẩm có thân thiện với môi trường.
Tổng kết 1
-Vai trò của các chủ thể trong nền kinh tế: + Chủ thể sản xuất: những cá nhân, tổ chức, hộ gia đình,... sử dụng các yếu tố đầu vào như nguồn vốn, tài nguyên,... tạo ra hàng hóa, sản phẩm, dịch vụ xã hội, phục vụ nhu cầu tiêu dùng, góp phần thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế. Ngoài mục tiêu tìm kiếm lợi nhuận, chủ thể sản xuất cần phải tuân thủ pháp luật, có trách nhiệm cung cấp hàng hóa, không làm tổn hại con người, xã hội, môi trường. + Chủ thể tiêu dùng: người tiêu thụ các sản phẩm, dịch vụ để thỏa mãn nhu cầu của mình, có vai trò quan trọng trong việc định hướng, tạo động lực cho phát triển sản xuất, tạo sự phát triển bền vững. Do đó cần có trách nhiệm đối với sự phát triển bền vững xã hội; lựa chọn, tiêu dùng hàng hóa có nguồn gốc rõ ràng; phê phán hành vi trái pháp luật trong hoạt động kinh tế.
Tổng kết 2
+ Chủ thể trung gian: giữ vai trò kết nối giữa người sản xuất và người tiêu dùng dưới tác động của phân công lao động xã hội, giúp nền kinh tế linh hoạt, hiệu quả. + Chủ thể Nhà nước: điều tiết và tạo điều kiện thuận lợi cho các ngành kinh tế khác nhau hoạt động hiệu quả. Nhà nước cũng điều chỉnh và khắc phục những vấn đề nảy sinh trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội.
Luyện tập
LT1 a, b
1, Em đồng tình hay không đồng tình với ý kiến nào sau đây? Vì sao?
a, Người sản xuất chỉ cần tối đa hóa lợi nhuận, không quan tâm đến quyền lợi của người tiêu dùng.
Không. Vì người sản xuất ngoài việc quan tâm đến lợi nhuận, còn phải đảm bảo quyền lợi người tiêu dùng do mục đích của sản xuất là tiêu dùng nên để đạt lợi nhuận cao cần quan tâm đến quyền lợi người tiêu dùng.
b, Sự đa dạng nhu cầu của người tiêu dùng ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động sản xuất.
Có. Vì nhu cầu của người tiêu dùng sẽ có vai trò quan trọng trong việc định hướng, tạo động lực cho sản xuất phát triển.
LT1 c, d
c, Trong nền kinh tế thị trường, hoạt động của các chủ thể chịu sự điều tiết, can thiệp của Nhà nước.
Có. Vì trong nền kinh tế thị trường, xét theo vai trò kinh tế, nhà nước có vai trò thực hiện quản lí nhà nước về kinh tế, thực hiện những biện pháp để khắc phục những vấn đề nảy sinh của thị trường.
d, Chủ thể trung gian tồn tại độc lập với người sản xuất và người tiêu dùng.
Không. Vì chủ thể trung gian đóng vai trò cầu nối giữa người sản xuất và người tiêu dùng, nếu không người sản xuất khó bán hết sản phẩm còn người tiêu dùng không tiếp cận được những mặt hàng trên.
LT2. TH1
2, Hãy đọc trường hợp sau và trả lời câu hỏi
Trường hợp 1:
Cô N có thói quen lựa chọn những mỹ phẩm có giá thành rẻ, số lượng nhiều mà ít chú ý đến chất lượng, theo cô người tiêu dùng chỉ cần chọn những sản phẩm hợp túi tiền và đảm bảo số lượng, chất lượng không cần quan tâm.
- Em có đồng tình với quan điểm trên không? Vì sao? Với tư cách là người tiêu dùng, em sẽ làm gì để thể hiện trách nhiệm của người tiêu dùng.
Đáp án
Trường hợp 1: Không. Vì lựa chọn sản phẩm như vậy sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe nếu vô tình sử dụng các sản phẩm kém chất lượng, đồng thời sẽ vô cớ tạo động lực cho nhà sản xuất tạo ra các sản phẩm kém chất lượng ra thị trường.
Trách nhiệm: Lựa chọn các sản phẩm có chất lượng, có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng. Phê phán các mặt hàng có hại cho người tiêu dùng.
LT2. TH2, 3
Trường hợp 2: Hộ kinh doanh A đưa ra thị trường các loại ống hút, đũa,... làm từ tre với mong muốn tạo ra các sản phẩm thân thiện với môi trường, ngoài ra còn liên kết với nông dân để thu mua nguyên liệu, tạo việc làm cho người lao động.
- Hộ kinh doanh A đã thể hiện trách nhiệm của chủ thể kinh tế nào? - Hoạt động kinh doanh của A phù hợp hay chưa? Vì sao?
Trường hợp 3: Công ty B quyết định thu hồi sản phẩm đã đưa ra thị trường do lỗi trong dây chuyền sản xuất, gửi lời xin lỗi đến các đối tác và khách hàng bằng sự cầu thị và trách nhiệm.
- Là người tiêu dùng, em đánh giá thế nào về cách xử lí của công ty B? Vì sao?
Đáp án
Trường hợp 2: Có. Hộ kinh doanh A có trách nhiệm đưa ra các sản phẩm thân thiện với môi trường và tạo việc làm cho người lao động. Hành động này phù hợp vì đã có trách nhiệm không cung cấp các sản phẩm kém chất lượng, ngoài ra việc sản xuất đem lại việc làm cho người lao động.
Trường hợp 3: Có. Vì nếu không thu hồi sản phẩm đó, số sản phẩm đó sẽ tung ra thị trường và bán cho người tiêu dùng, gây ảnh hưởng tới sức khỏe người tiêu dùng; trách nhiệm của người sản xuất là sản xuất các mặt hàng không gây tổn hại đến người tiêu dùng, môi trường và xã hội. Do đó, công ti B đã thực hiện đúng trách nhiệm.
LT2. TH4
Trường hợp 4: Chính phủ đã chỉ đạo thực hiện các giải pháp kinh tế là kiểm soát bình ổn giá các mặt hàng thiết yếu và biện pháp điều hành giá các mặt hàng thuộc Nhà nước định giá, để góp phần bình ổn mặt bằng giá bảo đảm cung cấp đủ hàng hóa thiết yếu cho người dân.
- Nhận xét gì về vai trò của Nhà nước trong trường hợp trên?
Trường hợp 4: Điều chỉnh và khắc phục những vấn đề nảy sinh trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội. Trong trường hợp này, Chính phủ đã chỉ đạo thực hiện các giải pháp nhằm bình ổn giá mặt hàng thiết yếu cho người dân.
LT3
3, Đọc trường hợp dưới đây và trả lời câu hỏi:
Xu hướng mua, bán hàng trực tuyến phát triển mạnh. Nghe bạn bè rủ mua quần áo trên mạng, chị H cũng chọn mua và thanh toán bằng ví điện tử. Khi nhận hàng, chị H thấy sản phẩm không như mình chọn và có nhiều lỗi. Chị nhiều lần phản ánh nhưng không có kết quả.
- Chị H cần làm gì để bảo vệ quyền lợi của mình?
- Cần viết đơn phản ánh lên công ti của trang bán hàng điện tử đó để phản ánh và yêu cầu đổi sản phẩm khác đúng mẫu, nếu không thì chị H viết đơn khiếu nại lên các tổ chức xã hội để bảo vệ quyền lợi.
Vận dụng
Bài tập về nhà
1, Hãy thiết kế tuyên truyền về vai trò của người tiêu dùng, người sản xuất khi tham gia kinh tế. 2, Với tư cách là người tiêu dùng có trách nhiệm, em hãy viết bài viết chia sẻ những điều cần lưu ý khi sử dụng sản phẩm cho người thân và gia đình.
Ảnh
Kết thúc
Lời cảm ơn
Ảnh