BÀI 20. VIỆT NAM THỜI LÊ SƠ (1428-1527)
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
BÀI 20. VIỆT NAM THỜI LÊ SƠ (1428-1527)
LỊCH SỬ 7
Ảnh
Mục tiêu bài học
Học xong bài này, em sẽ
Ảnh
Hình vẽ
Học xong bài này em sẽ:
Mô tả được sự thành lập nhà Lê sơ. Nhận biết được tình hình kinh tế-xã hội thời Lê sơ. Giới thiệu sự phát triển văn hóa, giáo dục và một số danh nhân văn hóa tiêu biểu thời Lê sơ.
Khởi động
Khởi động (Khởi động)
Hình vẽ
Về nhà Lê sơ, trong dân gian lưu truyền câu ca:
"Đời vua Thái Tổ, Thái Tông, Thóc lúa đầy đồng, trâu chẳng buồn ăn".
Ảnh
Vậy nhà Lê sơ được thành lập như thế nào? Tình hình kinh tế - xã hội, sự phát triển văn hóa, giáo dục ra sao? Một số danh nhân văn hóa tiêu biểu là những ai?
Hình thành kiến thức
1. Sự thành lập nhà Lê sơ
1. Sự thành lập nhà Lê sơ
a. Tìm hiểu
Hình vẽ
Ảnh
Đọc thông tin, tư liệu và quan sát hình 20.1 hãy mô tả sự thành lập triều Lê sơ.
Ảnh
- Hình 20.1 (1. Sự thành lập nhà Lê sơ)
Ảnh
Hình 20.1. Bia Vĩnh Lăng tại khu di tích Lam Kinh (Thanh Hóa)
Hình vẽ
Sử sách ghi chéo về vua Lê Thái Tổ: "Kịp khi lên ngôi, quy định thuế khóa, chia ruộng đất, ban hành luật lệnh, mở khoa thi, tổ chức quân cấm vệ, cất đặt quan chức, tướng lục công thần, dựng trường học,... Quy mô sáng nghiệp có thể gọi là rộng lớn".
b. Kết luận
Ảnh
Ảnh
b. Kết luận
Tháng 4/1428, sau thắng lợi của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, Lê Lợi lên ngôi hoàng đế, khôi phục quốc hiệu Đại Việt, đóng đô tại Đông Kinh. Các chức quan cao cấp của triều đình Lê sơ trong giai đoạn đầu là những tướng lĩnh từng có công lớn trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn. Hoàn thiện bộ máy chính quyền, phong chức tước và ban cấp ruộng đất cho các công thần, tiến hành nhiều chính sách nhằm khắc phục hậu quả chiến tranh, khôi phục kinh tế - xã hội, ổn định đời sống nhân dân.
2. Tình hình chính trị
2. Tình hình chính trị
a. Tìm hiểu
Hình vẽ
Ảnh
Đọc thông tin và tư liệu, hãy nêu những nét chính về tổ chức bộ máy nhà nước, quân đội, luật pháp của Đại Việt thời Lê sơ.
Ảnh
b. Kết luận
Ảnh
Ảnh
b. Kết luận
Tổ chức bộ máy nhà nước quân chủ thời Lê sơ từng bước được hoàn thiện, quyền lực của triều đình trung ương và nhà vua được tăng cường. Nhà Lê sơ thực hiện chế độ" Ngụ binh ư nông" ban hành nhiều chính sách nhằm xây dựng đội quân tinh nhuệ, kỉ luật cao, đặt dưới sự thống lĩnh tối cao của nhà vua. Vua Lê Thánh Tông ban hành bộ luật Quốc triều hình luật. Trong quan hệ với các nước láng giềng, nhà Lê sơ thực hiện chính sách hòa hiếu nhưng luôn kiên quyết bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ.
3. Tình hình kinh tế
2. Tình hình chính trị
a. Tìm hiểu
Hình vẽ
Ảnh
Đọc thông tin, tư liệu và kết hợp quan sát các hình 20.2, 20.3, hãy nêu nhận xét về tình hình kinh tế thời Lê sơ.
Ảnh
- Hình 20.2 và hình 20.3 (3. Tình hình kinh tế)
Ảnh
Ảnh
Hình 20.2. Tượng nữ quý tộc bằng gốm men nhiều màu thời Lê sơ từ lò gốm Chu Đâu (Hải Dương)
Hình 20.3. Tiền cổ thời Lê sơ (phát hiện năm 2018 tại Vĩnh Lộc, Can Lộc, Hà Tĩnh)
b. Kết luận
Ảnh
Ảnh
Nông nghiệp: ban hành chế độ "quân điền" định kì phân chia lại ruộng đất cho thành viên cày cấy, ban hành chính sách khuyến khích phát triển sản xuất nông nghiệp như khai hoang, đắp đê,... Thủ công nghiệp: Có nhiều làng thủ công nổi tiếng như Huê Cầu (Hưng Yên) nhuộm vải; làng Chu Đậu (Hải Dương);... Thương nghiệp: Buôn bán trong và ngoài nước đều phát triển, khuyến khích các xã lập thêm chợ mới. Các sản phẩm được thương nhân nước ngoài ưa chuộng là đồ sứ, vải, lụa , lâm sản quý.
b. Kết luận
4. Tình hình xã hội
4. Tình hình xã hội
a. Tìm hiểu
Hình vẽ
Ảnh
Đọc thông tin, hãy trình bày về cơ cấu xã hội Đại Việt thời Lê sơ.
Ảnh
b. Kết luận
Ảnh
Ảnh
b. Kết luận
Xã hội Đại Việt thời Lê sơ phân hóa thành nhiều tầng lớp khác nhau, quan hệ xã hội chưa mâu thuẫn gay gắt. Tầng lớp trên của xã hội là quý tộc, quan lại, địa chủ. Vai trò của tầng lớp quan lại xuất thân từ khoa cử ngày càng quan trọng. Tầng lớp bình dân chủ yếu là nho sĩ, nông dân, thợ thủ công, thương nhân. Nô tì là tầng lớp thấp kém nhất trong xã hội, số lượng nô tì giảm dần do pháp luật thời Lê sơ hạn chế việc cưỡng bức dân tự do thành nô tì.
5. Phát triển văn hóa, giáo dục
5. Phát triển văn hóa, giáo dục
a. Tìm hiểu
Hình vẽ
Ảnh
Đọc thông tin, tư liệu và quan sát các hình từ 20.4 đến 20.6, hãy giới thiệu sự phát triển văn hóa, giáo dục của Đại Việt thời Lê Sơ.
Ảnh
- Hình 20.4 (5. Phát triển văn hóa, giáo dục)
Ảnh
Hình 20.4. Đôi rồng đá ở bậc thềm điện Kính Thiên (khu di tích Hoàng Thành Thăng Long, Hà Nội)
- Hình 20.5 (5. Phát triển văn hóa, giáo dục)
Hình 20.5. Khu di tích Lam Kinh (Thanh Hóa)
Ảnh
- Hình 20.6 (5. Phát triển văn hóa, giáo dục)
Ảnh
Hình 20.6. Bia đá Tiến sĩ tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám (Hà Nội)
b. Kết luận
Ảnh
Ảnh
b. Kết luận
Văn học chữ Hán chiếm ưu thế với các tác phẩm tiêu biểu như Quân trung từ mệnh tập, Bình Ngô Đại Cáo. Văn học chữ Nôm ghi dấu ấn với Quốc âm thi tập, Hồng Đức quốc âm thi tập,... Lĩnh vực khoa học có tác phẩm nổi tiếng như Đại Việt sử kí toàn thư (sử học), Hồng Đức bản bản đồ (địa lí học),... Nghệ thuật sân khấu đa dạng với nhã nhạc, hát chèo,... Nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc tiêu biểu với các công trình như Hoàng Thành Thăng Long, cung điện Lam Kinh.
- Văn hóa:
- Ý 2 (b. Kết luận)
Ảnh
Ảnh
Nhà Lê sơ đặc biệt chú trọng chế độ khoa cử để tuyển chọn quan lại. Năm 1428, vua Lê Thái Tổ cho mở lại Quốc Tử Giám và mở trường học tại các lộ, phủ. Năm 1442, triều đình mở khoa thi Hội đầu tiên lấy đỗ tiến sĩ, có 3 kì thi chính là thi Hương, thi Hội và thi Đình. Năm 1442 - 1526, nhà Lê sơ tổ chức 26 khoa thi, lấy đỗ 989 tiến sĩ.
- Giáo dục:
6. Một số danh nhân văn hóa tiêu biểu thời Lê sơ
6. Một số danh nhân văn hóa tiêu biểu thời Lê sơ
a. Tìm hiểu
Hình vẽ
Ảnh
Đọc thông tin, tư liệu và quan sát các hình từ 20.7 đến 20.9, hãy giới thiệu một số danh nhân văn hóa tiêu biểu dưới thời Lê sơ.
Ảnh
- Hình 20.7 (6. Một số danh nhân văn hóa tiêu biểu thời Lê sơ)
Ảnh
Hình 20.7. Đền thờ Nguyễn Trãi (Hà Nội)
- Hình 20.8 (6. Một số danh nhân văn hóa tiêu biểu thời Lê sơ)
Ảnh
Hình 20.8. Đền thờ Ngô Sĩ Liên (Hà Nội)
- Hình 20.9 (6. Một số danh nhân văn hóa tiêu biểu thời Lê sơ)
Ảnh
Hình 20.9. Đền thờ Lương Thế Vinh (Nam Định)
b. Kết luận
Ảnh
Ảnh
b. Kết luận
Một số danh nhân văn hóa tiêu biểu thời Lê sơ như Nguyễn Trãi, Lê Thánh Tông, Ngô Sĩ Liên, Lương Thế Vinh.
Luyện tập
Luyện tập
Ảnh
Hình vẽ
Luyện tập
Hãy liệt kê các thành tựu tiêu biểu về văn hóa, giáo dục của Đại Việt thời Lê sơ.
Vận dụng
Vận dụng
Ảnh
Vận dụng
Câu 1: Sưu tầm tư liệu và giới thiệu về di tích Lam Kinh hoặc Văn Miếu - Quốc Tử Giám. Câu 2: Theo em, lời của Thân Nhân Trung trong bài văn khắc trên bia tiến sĩ tại Văn Miếu năm 1442 có ý nghĩa như thế nào đối với vấn đề trọng dụng nhân tài hiện nay.
Dặn dò
Dặn dò
Ảnh
Dặn dò
Học hiểu trọng tâm bài học. Làm bài tập trong SBT. Chuẩn bị bài sau: Bài 21. Vùng đất phía nam.
Cảm ơn
Ảnh