BÀI 17. VIỆT NAM ĐẦU THẾ KỈ XX
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
LỊCH SỬ 8
BÀI 17. VIỆT NAM ĐẦU THẾ KỈ XX
Mục tiêu bài học
Mục tiêu
Học xong bài này, em sẽ:
Ảnh
- Nêu được những tác động của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp đối với xã hội Việt Nam. - Giới thiệu được những nét chính về hoạt động yêu nước của Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh và Nguyễn Tất Thành.
Hình vẽ
Khởi động
Khởi động
Từ cuối thế kỉ XIX, đầu thế kỉ XX, cảng Sài Gòn là một trong những công trình phục vụ đắc lực cho cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất (1897 – 1914) của thực dân Pháp. Cũng tại nơi đây, vào năm 1911, người thanh niên yêu nước Nguyễn Tất Thành đã ra đi tìm đường cứu nước.
Ảnh
Vậy cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp đã có tác động như thế nào đối với xã hội Việt Nam? Những nhà yêu nước Việt Nam thời bấy giờ như Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh và Nguyễn Tất Thành đã có những hoạt động gì nổi bật?
Ảnh
I. TÁC ĐỘNG CỦA CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP ĐỐI VỚI XÃ HỘI VIỆT NAM
1. Hoạt động
I. TÁC ĐỘNG CỦA CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP ĐỐI VỚI XÃ HỘI VIỆT NAM
1. Hoạt động
Khai thác thông tin và các hình thứ 17.1 đến 17.4: - Nêu những tác động của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp đối với xã hội Việt Nam. - Theo em, tác động nào về xã hội có ảnh hưởng tích cực đến phong trào yêu nước Việt Nam đầu thế kỉ XX? Hãy giải thích
Ảnh
Hình vẽ
Hình 17.2 (Cầu Long Biên (Hà Nội) thời thuộc Pháp (trước năm 1945 mang tên Pôn Đu-me))
Ảnh
Hình 17.3 (Nông dân Việt Nam thời thuộc Pháp đầu thế kỉ XX)
Ảnh
Hình 17.4 (Công nhân Việt Nam làm việc trong hầm mỏ của người Pháp đầu thế kỉ XX)
Ảnh
2. Kết luận
Ảnh
2. Kết luận
Khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp đổi với xã hội Việt Nam. Chính trị Người Pháp nắm trong tay mọi quyền lực. Một bộ phận địa chủ phong kiến trở thành tay sai, cùng với thực dân Pháp bóc lột nhân dân.
Ý 2
Ảnh
2. Kết luận
Kinh tế - Phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa được du nhập vào Việt Nam. - Hệ thống cơ sở hạ tầng, nhất là ở các đô thị có sự cải thiện. Nhiều bến cảng, nhà ga cùng các tuyển giao thông, các cơ sở công nghiệp, thương nghiệp được xây dựng. - Các đồn điền trồng lúa, cao su, cà phê cũng dần xuất hiện, đặc biệt là ở Nam Kì. => Chuyển biến đáng kể nhưng mất cân đối, bị lệ thuộc vào kinh tế Pháp, trở thành nơi cung cấp nguyên liệu và thị trường của Pháp.
2. Kết luận 1.1
Ảnh
2. Kết luận
Văn hóa- xã hội - Văn hóa phương Tây được du nhập. - Trí thức Nho học có sự chuyển biến nhận thức. - Cơ cấu xã hội thay đổi, phân hóa, xuất hiện tầng lớp mới. + Địa chủ: Lớn, vừa và nhỏ + Nông dân: Đa số + Giai cấp công nhân: ra đời, tăng số lượng + Tầng lớp tiểu tư sản, học sinh, sinh viên: mới xuất hiện => Mâu thuẫn cơ bản: Toàn thể dân tộc Việt Nam với thực dân.
Ý 2
Ảnh
2. Kết luận
Tác động về xã hội có ảnh hưởng tích cực đến phong trào yêu nước Việt Nam đầu thế kỉ XX đó là trước sự du nhâp của văn hóa phương Tây, những nhà tri thức Nho học có sự chuyển biến về nhận thức. Vì họ nhạy cảm với thời cuộc, tiếp xúc với văn hóa phương Tây, biết rõ về tình cảnh của nước nhà,…sẽ làm xuất hiện những khuynh hướng đấu tranh mới.
II. HOẠT ĐỘNG YÊU NƯỚC CỦA PHAN BỘI CHÂU, PHAN CHÂU TRINH
a) Hoạt động
II. HOẠT ĐỘNG YÊU NƯỚC CỦA PHAN BỘI CHÂU, PHAN CHÂU TRINH
1. Phan Bội Châu
Giới thiệu những nét chính về hoạt động yêu nước của Phan Bội Châu. Những hoạt động đó có ý nghĩa gì đối với phong trào yêu nước Việt Nam?
Ảnh
Hình vẽ
a) Hoạt động
Hình 17.5 (Phan Bội Châu (1867 - 1940))
Ảnh
Phan Bội Châu sinh ra trong một gia đình nhà nho ở xã Xuân Hòa, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An. Ông nổi tiếng là người thông minh, học giỏi, từng đỗ Giải nguyên (đỗ đầu) trong kì thi Hương ở trường thi Nghệ An năm 1900. Không chỉ là nhà hoạt động yêu nước, Phan Bội Châu còn là nhà văn, nhà thơ và nhà sử học lớn của Việt Nam ở nửa đầu thế kỉ XX.
Hình 17.6 (Sơ đồ một số hoạt động yêu nước tiêu biểu của Phan Bội Châu (1883 - 1913))
Ảnh
b) Kết luận
Ảnh
2. Kết luận
Những nét chính về hoạt động yêu nước của Phan Bội Châu - Chủ trương cứu nước theo khuynh hướng dân chủ tư sản, chủ trương dùng bạo lực đánh Pháp để giành lại độc lập cho dân tộc.
Ý 2
Ảnh
2. Kết luận
- Hoạt động: + 1883, Viết bài hịch Bình Tây thu Bắc để cổ vũ nhân dântiến hành khởi nghĩa vũ trang chống thực dân Pháp. + 1904, Sáng lập hội Duy Tân với mục đích đánh đuổi Pháp, giành lại độc lập và thành lập nền quân chủ lập hiến Việt Nam. + 1905-1908, Sang Nhật Bản nhờ người Nhật giúp đỡ để đánh đuổi Pháp, sau đó phát động phong trào Đông du đưa thanh niên sang Nhật Bản học tập và rèn luyện. + 1912-1913, Thành lập Việt Nam Quang phục hội với mục đích đánh đuổi Pháp, thành lập nước Cộng hoà Dân quốc Việt Nam; cử người về nước trừ khử những quan chức thực dân và tay sai đầu sỏ.
b) Kết luận 2.1
Ảnh
2. Kết luận
Ý nghĩa của những hoạt động đối với phong trào yêu nước Việt Nam - Những hoạt động yêu nước, cách mạng của Phan Bội Châu đầu thế kỉ XX đã khảo nghiệm một con đường cứu nước mới cho dân tộc, chuyển phong trào yêu nước từ lập trường phong kiến sang lập trường dân chủ tư sản. - Phê phán tư tưởng Nho giáo lỗi thời, tạo điều kiện để tư tưởng dân chủ tư sản được truyền bá sâu rộng ở Việt Nam. 
a) Hoạt động
II. HOẠT ĐỘNG YÊU NƯỚC CỦA PHAN BỘI CHÂU, PHAN CHÂU TRINH
2. Phan Châu Trinh
Giới thiệu những nét chính về hoạt động yêu nước của Phan Châu Trinh. Những hoạt động đó có ý nghĩa gì đối với phong trào yêu nước Việt Nam?
Ảnh
Hình vẽ
a) Hoạt động
Hình 17.5 (Phan Bội Châu (1867 - 1940))
Phan Châu Trinh sinh ra trong một gia đình trí thức ở làng Tây Lộc, huyện Tiên Phước, phủ Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam (nay thuộc xã Tam Lộc, huyện Phú Ninh, tỉnh Quảng Nam). Lớn lên ở vùng đất có hoạt động ngoại thương, phát triển, ông có tư tưởng tiến bộ, ủng hộ cái mới. Sau khi thi đỗ Cử nhân (1900) và đỗ Phó bảng (1901), Phan Châu Trinh làm quan trong triều đình Huế. Đầu năm 1905, ông từ bỏ quan trường để tập trung vào hoạt động cứu nước.
Ảnh
b) Kết luận
Ảnh
2. Kết luận
Những nét chính về hoạt động yêu nước của Phan Châu Trinh - Xu hướng cải cách, canh tân đất nước bằng con đường ôn hoà. - Hoạt động: + Từ năm 1905, Phan Châu Trinh nhiều lần vào Nam, ra Bắc tìm hiểu dân tình, tìm người có cùng chí hướng để hoạt động cứu nước. + Năm 1906, Phan Châu Trinh gửi thư cho Chính phủ thuộc địa vạch trần chế độ phong kiến thối nát, yêu cầu họ sửa đổi chính sách cai trị để giúp người Việt Nam văn minh lên.
Ý 2
Ảnh
2. Kết luận
+ Khởi xướng cuộc vận động duy tân với khẩu hiệu “Khai dân trí, chấn dân khí, hậu dân sinh”, đi nhiều nơi để vận động nhân dân thay đổi. + Cuộc vận động Duy tân do Phan Châu Trinh phát động diễn ra dưới nhiều hình thức khác nhau như mở trường học, kêu gọi mở mang công nghiệp, thương nghiệp,... + Năm 1908, phong trào chống sưu thuế nổ ra ở Trung Kì, thực dân Pháp thẳng tay đàn áp, bắt bớ, giam cầm và tuyên án tử hình nhiều người yêu nước. Phan Châu Trinh lúc bấy giờ đang ở Hà Nội cũng bị bắt và bị đày ra Côn Đảo. Phong trào tan rã.
b) Kết luận 2.2
Ảnh
2. Kết luận
Ý nghĩa của những hoạt động đối với phong trào yêu nước Việt Nam - Là nhà cách mạng tiêu biểu cho khuynh hướng cải cách ở Việt Nam đầu thế kỉ XX. - Cuộc vận động Duy tân là một cuộc vận động yêu nước có nội dung chủ yếu là cải cách về văn hóa - xã hội, gắn liền với giáo dục lòng yêu nước, đấu tranh cho dân tộc thoát khỏi ách thống trị ngoại xâm.
III. BUỔI ĐẦU HOẠT ĐỘNG YÊU NƯỚC CỦA NGUYỄN TẤT THÀNH
1. Hoạt động
III. BUỔI ĐẦU HOẠT ĐỘNG YÊU NƯỚC CỦA NGUYỄN TẤT THÀNH
1. Hoạt động
- Giới thiệu những nét chính về hoạt động yêu nước của Nguyễn Tất Thành. - Cho biết sự khác biệt về mục đích và hướng đi tìm đường cứu nước của Nguyễn Tất Thành so với những người đi trước.
Ảnh
Hình 17.8 (Tàu Đô đốc La-tu-sơ Tơ-rê-vin - tàu buôn của Pháp từng đưa Nguyễn Tất Thành trên chuyến hành trình sang Pháp 5-6-1911)
Ảnh
Hình 17.9 (Nguyễn Tất Thành làm phụ bếp trên tàu buôn của Pháp)
Ảnh
2. Kết luận
Ảnh
2. Kết luận
Những nét chính về hoạt động yêu nước của Nguyễn Tất Thành. - Hoàn cảnh: Trước những thất bại của các bậc tiền bối như Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh, Hoàng Hoa Thám,... Nguyễn Tất Thành quyết định sang phương Tây tìm đường cứu nước.
Ý 2
Ảnh
2. Kết luận
- Hoạt động: + 1908-1911, Tham gia biểu tình chống thuế ở Trung Kì (1908),vào Phan Thiết và dạy học ở Trường Dục Thanh, sau đó vào Sài Gòn. + 5-6-1911, Làm phụ bếp cho một tàu buôn của Pháp, rời Bến cảng Nhà Rồng (Sài Gòn) sang phương Tây tìm đường cứu nước. + 1911-1917, Đến nhiều nước ở châu Phi, châu Mỹ, châu Âu; làm nhiều công việc để vừa kiếm sống vừa tìm hiểu thực tiễn ở các nước; đúc kết được nhiều bài học kinh nghiệm quý báu. + 12-1917, Trở lại Pháp, hoạt động trong phong trào công nhân Pháp; trở thành người lãnh đạo chủ chốt của tổ chức Hội người Việt Nam yêu nước ở Pa-ri,...
2. Kết luận 2.3
Ảnh
2. Kết luận
Sự khác biệt về mục đích và hướng đi tìm đường cứu nước của Nguyễn Tất Thành so với những người đi trước - Phan Bội Châu chọn con đường đi sang Nhật Bản để xin họ giúp Việt Nam đánh Pháp, chủ trương đấu tranh bạo động. - Phan Châu Trinh chủ trương cứu nước bằng biện pháp cải cách, dựa vào Pháp để đánh đổ ngôi vua và bọn phong kiến hủ bại, giành độc lập dân tộc.
Ý 2
Ảnh
2. Kết luận
- Con đường của Nguyễn Ái Quốc quyết định sang phương Tây - nước Pháp, quê hương của tư tưởng “Tự do - Bình đẳng - Bác ái” và cũng là nước đang thực hiện chế độ thực dân đối với dân tộc Việt Nam để tìm hiểu, nghiên cứu, học hỏi. Quyết định sang nước Pháp của Nguyễn Tất Thành là sự lựa chọn đúng đắn đầu tiên, thể hiện một tư duy độc lập và tầm nhìn mới mẻ về hướng đi và con đường cứu nước cho dân tộc Việt Nam đang trong vòng nô lệ, lầm than. 
Luyện tập
Luyện tập
Ảnh
LUYỆN TẬP
Lập bảng tóm tắt về những tác động của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất (1897 – 1914) của thực dân Pháp đối với xã hội Việt Nam.
Vận dụng
Vận dụng
Ảnh
VẬN DỤNG
Sưu tầm một số hình ảnh và bài viết về hoạt động yêu nước của Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh, và Nguyễn Tất Thành đầu thế kỉ XX. Giới thiệu những hình ảnh, bài viết đó với thầy cô và bạn học.
Củng cố
Củng cố
Ảnh
CỦNG CỐ
Đọc lại bài đã học. Làm bài trong SBT. Chuẩn bị bài có tiết sau.
Cảm ơn
Ảnh