BÀI 9. VĂN HỌC VÀ CUỘC ĐỜI. 1. VỘI VÀNG (XUÂN DIỆU)
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
BÀI 9. VĂN HỌC VÀ CUỘC ĐỜI
Ảnh
Văn bản 1:
Khởi động
Khởi động (Khởi động)
Bài tập ô chữ
Trả lời các câu hỏi hàng ngang để tìm được từ khoá. - Vội Vàng
Câu 1: Bài thơ "Ông đồ" của nhà thơ nào? - Vũ Đình Liên
Câu 2: Điền vào dấu ..."... bóng nguyệt trần truồng tắmLộ cái khuôn vàng dưới đáy khe" (Hàn Mặc Tử) - Ô kìa
Câu 3: Nhà thơ trong từ Hán Việt gọi là gì? - Thi sĩ
Câu 4: Điều vào dấu ..."Nhớ cảnh sơn lâm bóng cả cây già.... tiếng gión gào ngàn... giọng cười hét núi" (Thế Lữ) - Với
Câu 5: Câu thơ: "Lớp lớp mây cao đùn núi bạc" được trích trong bài thơ nào? - Tràng Giang
Câu 6 "Dạo hiên vắn thầm gieo từng bước/Ngồi rèm thưa rủ thác đòi phen" được trích từ tác phẩm nào? - Chinh phụ ngâm
Câu 7: Câu thơ "Bỗng nhận ra hương ổi" được trích từ bài thưo nào của nhà thơ Hữu Thỉnh. - Sang thu
I. Tri thức ngữ văn
Tri thức ngữ văn
Ảnh
I. Tri thức ngữ văn
- Nhiệm vụ
Ảnh
Hình vẽ
- Nhiệm vụ:
Tìm hiểu tiểu dẫn SGK và trình bày những nét chính về giá trị của tác phẩm văn học? Thế nào là chủ đề của phẩm văn học? Thế nào là tư tưởng của tác phẩm văn học? Thế nào là cảm hứng của tác phẩm văn học?
1. Giá trị của tác phẩm văn học
1. Giá trị của tác phẩm văn học
Hình vẽ
Văn học mang lại những giá trị tổng hợp về đời sống, mở rộng hiểu biết của người đọc về nhiều lĩnh vực khác nhau. Văn học giúp độc giả hiểu thế giới phức tạp của con người cá nhân, từ đó hiểu chính mình. Văn học có khả năng nhận thức về điều kiện có thể xảy ra hay một số phương diện phi lí, "bất khả tri" của cuộc sống.
a. Giá trị nhận thức
Ảnh
b. Giá trị giáo dục
Ảnh
Hình vẽ
1. Giá trị của tác phẩm văn học
Văn học tác động sâu sắc đến nhân sinh quan của người đọc, giúp con người thể nghiệm, đồng cảm với nhân vật. Bằng cách đánh thực sự tự suy ngẫm, con người sẽ chuyển hoá, tự hoàn thiện bản thân.
b. Giá trị giáo dục
c. Giá trị thẩm mĩ
Ảnh
Hình vẽ
1. Giá trị của tác phẩm văn học
Văn học giúp người dọc biết rung động trước cái đẹp, biết thẩm định cái đẹp, biết phát hiện cái đẹp trong cuộc sống.
c. Giá trị thẩm mĩ
d. Giá trị văn hoá
Ảnh
Hình vẽ
1. Giá trị của tác phẩm văn học
Văn học giúp bảo tồn giá trị văn hoá, sáng tạo ra những giá trị văn hoá mới.
d. Giá trị văn hoá
2. Chủ đề, tư tưởng, cảm hứng của tác phẩm văn học
2. Chủ đề, tư tưởng, cảm hứng của tác phẩm văn học
Hình vẽ
Chủ đề là phương diện chính yếu của đề tài, tư tưởng quán xuyến trong tác phẩm. Tư tưởng là sự nhận thức, lí giải của nhà văn về hiện thực đời sống, được bộc lộ qua cách lựa chọn đề tài, xây dựng hình tượng, tổ chức ngôn từ trong tác phẩm. Cảm hứng là cảm xúc mãnh liệt, được dồn nén cao độ, thúc đẩy hoạt động sáng tạo của nhà văn, nhà thơ. Đồng thời, cảm hứng có khả năng khơi gợi sự đồng cảm, tác động manh mẽ đến cảm xúc của người đọc.
Ảnh
3. Gìn giữ và phát triển sự trong sáng của tiếng Việt
3. Gìn giữ và phát triển sự trong sáng của tiếng Việt
Hình vẽ
Đây là việc cần thiết, là trách nhiệm của mỗi người đối với tiếng nói mà cha ông để lại. Việc gìn giữ sự trong sáng của tiếng Việt đòi hỏi chúng ta phải tuân thủ các quy tắc về ngữ âm, chính tả, từ ngữ, ngữ pháp. Mặt khác, cần sử dụng một cách sáng tạo, bổ sung các yếu tố mới để đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu giao tiếp của cộng đồng.
Ảnh
II. Tìm hiểu chung
Tìm hiểu chung
Ảnh
II. Tìm hiểu chung
- Nhiệm vụ
Ảnh
Hình vẽ
- Nhiệm vụ:
Tìm hiểu tiểu dẫn SGK và trình bày những nét chính về tác gia Xuân Diệu? Nêu xuất xứ và vị trí bài thơ "Vội vàng"?
1. Tác giả
1. Tác giả
Bút danh Trảo Nha. Là một trong những nhà thơ nổi tiếng của phong trào thơ mới với những cách tân táo bạo về NT và một giọng thơ sôi nổi, đắm say, tràn đầy tình yêu cuộc sống. Ông là một nhà văn háo lớn có sức sáng tạo mãnh liệt, bền bỉ và sự nghiệp văn học phong phú. Sự nghiệp thơ ca của Xuân Diệu được chia làm hai thời kì: Trước CM, hồn thơ ông "tha thiết, rạo rực, băn khoăn", sau cách mạng Xuân Diệu gắn bó mật thiết với cách mạng, với nhân dân.
Xuân Diệu (1916 - 1985)
Ảnh
2. Văn bản
Ảnh
Ảnh
2. Văn bản
Hình vẽ
Rút từ tập "Thơ thơ" (1938), tập thơ đầu tay cũng là tập thơ khẳng định vị trí của Xuân Diệu - thi sĩ "mới nhất trong các nhà thơ mới" Hoài Thanh.
III. Tìm hiểu chi tiết
Tìm hiểu chi tiết
Ảnh
III. Tìm hiểu chi tiết
- NV1: Cảm nhận về nhịp điệu của bài thơ
Ảnh
- NV1: Cảm nhận về nhịp điệu của bài thơ
Hình vẽ
Nhịp điệu là gì? Nhịp điệu bài thơ nhanh hay chậm? Dựa vào đâu em có cảm nhận như vậy? Nhịp điệu thay đổi ra sao trong suốt bài thơ? Qua sự thay đổi của nhịp điệu, em cảm nhận được điều gì về tâm trạng, cảm xúc của nhân vật trữ tình, về nhịp điệu cuộc sống được diễn rả trong bài thơ?
1. Cảm nhận về nhịp điệu của bài thơ
Ảnh
Hình vẽ
Nhịp điệu là thuật ngữ chỉ sự phối hợp về trường độ của âm thanh trong âm nhạc. Trong thơ ca, nhịp điệu là yếu tố tạo nên nhạc tính, góp phần bộc lộ cảm xúc cũng như thể hiện nhịp điệu cuộc sống trong cảm nhận của nhà thơ. Nhịp điệu bao trùm trong bài thơ Vội Vàng là nhịp điệu nhanh, mạnh, gấp gáp, thể hiện cảm xúc sôi nổi, rạo rực của nhân vật trữ tình và bức tranh cuộc sống vui tươi, náo nhiệt, tràn đầy thanh sắc.
1. Cảm nhận về nhịp điệu của bài thơ
+ Nhịp điệu
Ảnh
Hình vẽ
SD các điệp từ, điệp ngữ, điệp cấu trúc "Của ong bướm này đây tuần tháng mật;/ Này đây hoa của đồng nội xanh rì;"...
1. Cảm nhận về nhịp điệu của bài thơ
Hình vẽ
Hình vẽ
Cách ngắt nhịp đột ngột "Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng một nửa:"
Hình vẽ
Câu khiến giục giã: "Mau đi thôi! Mùa chừa ngả chiều hôm"...
Hình vẽ
Nhịp điệu dường như chùng lại, chậm hơn ở giữa bài thơ "Chẳng bao giờ, ôi! Chẳng bao giờ nữa..."
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
- NV2: Phân tích đặc điểm ngôn từ trong văn bản
Ảnh
- NV2: Phân tích đặc điểm ngôn từ trong văn bản
Câu 1: Nêu tác dụng của thủ pháp ẩn dụ chuyển đổi cảm giác được thể hiện qua các câu thơ: "Mùi tháng năm đều rớm vị chia phôi", "tháng giêng ngon như một cặp môi gần", "Hỡi xuân hồng ta muốn cắn vào ngươi". Câu 2: Nhà thơ SD thủ pháp tương phản: "Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng một nửa", "Xuân đương tới, nghĩa là xuân đương qua", "Lòng tôi rộng, nhưng trời cứ chật" mang lại hiệu quả gì?
+ Câu 3, 4
Ảnh
- NV2: Phân tích đặc điểm ngôn từ trong văn bản
Câu 3: Cách so sánh độc đáo "Tháng Giêng ngon như một cặp môi gần" thể hiện cảm nhận riêng của Xuân Diệu như thế nào? Câu 4: Cách sử dụng các động từ mạnh mang đến cảm nhận gì cho bạn đọc?
2. Ngôn từ trong văn bản
2. Ngôn từ trong văn bản
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
"mùi tháng năm", "vị chia phôi", ... -> chủ thể trữ tình vô cùng nhạy bén, tinh tế, muốn căng mọi giác quan ra để cảm nhận cuộc sống đồng thời mỗi giác quan của chủ thể đều có sự tương thông.
Hình vẽ
"Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng một nửa",.... -> thể hiện sự đối lập sâu sắc giữa cá nhân và toàn bộ tồn tại, giữa những cảm xúc trái ngược bên trong chủ thể, tạo nên giọng điệu băn khoăn, chất vấn, hoài nghi trong bài thơ.
Hình vẽ
Hình vẽ
+ Cách so sánh độc đáo
2. Ngôn từ trong văn bản
Hình vẽ
Hình vẽ
"Tháng giêng ngon như một cặp môi gần" thế giới hiện lên trong con mắt của một chủ thể say đắm, muốn nếm trải, chiếm lĩnh cả thể giới một cách trọng vẹn. Hình thức câu thơ vắt dòng:"Tôi môi tắt nắng đi/ Cho màu đừng nhạt mất",... phá vỡ khuôn khổ gò bó, trang nghiêm của câu thơ truyền thống, làm nổi bật giọng nói vội vã, hối hả đầy say mê, khiến cho dòng chảy cảm xúc dường như tràn trên trang giấy.
Hình vẽ
+ Cách sử dụng động từ mạnh
2. Ngôn từ trong văn bản
Hình vẽ
Hình vẽ
Thể hiện ham muốn mãnh liệt muốn tận hưởng tất cả thanh sắc của cuộc đời.
Hình vẽ
Hình vẽ
Bằng một loạt cách tân nghệ thuật Xuân Diệu đã làm mới ngôn từ, phá bỏ những công thức ước lệ quen thuộc, những quy tắc ngữ pháp và khuôn khổ gò bó của thơ ca truyền thống, để biệt đạt một cách thành thực, nồng nhiệt dòng cảm xúc của tâm hồn, tạo nên cảm giác mới mẻ cho người đọc.
Ảnh
- NV3: Phân tích bức tranh mùa xuân
Ảnh
Hình vẽ
- NV3: Phân tích bức tranh mùa xuân
Cách so sánh độc đáo "Tháng Giêng ngon như một cặp môi gần" thể hiện cảm nhận riêng của Xuân Diệu về thế giới như thế nào? Tâm trạng tưởng mâu thuẫn nhưng thực ra lại thống nhất trong câu thơ "Tôi sung sướng. Nhưng Vội vàng một nửa" mang đến cảm nhận gì cho bạn đọc? Điệp từ "này đây" có tác dụng gì? Nêu cảm nhận khái quát về bức tranh mùa xuân?
3. Bức tranh mùa xuân
Hình vẽ
Buổi sáng - khởi đầu một ngày mới. Tuần tháng mật - khởi đầu cuộc sống lứa đôi. Tháng giêng - khởi đầu cho một năm mới.
Ảnh
3. Bức tranh mùa xuân
Hình vẽ
-> Thời khắc đẹp đẽ, tinh khôi, tươi mới.
+ Hình ảnh, màu sắc, âm thanh
Hình vẽ
Ảnh
Ong bướm tuần tháng mật Hoa của đồng nội xanh rì Lá của cành tơ phơ phất Khúc tình si của yến anh Ánh sáng chớp hàng mi.
3. Bức tranh mùa xuân
Hình vẽ
Hình vẽ
Ảnh
Cảnh vật quen thuộc, gần gũi, mang nét đặc trưng của mùa xuân. Hấp dẫn, gợi cảm như một người thiếu nữ trẻ trung, đầy sức sống.
+ So sánh
Hình vẽ
So sánh mới mẻ, độc đáo và táo bạo: Lấy con người làm chuẩn mực cho mọi vẻ đẹp trên thế gian - điều mà trong thơ cổ điên chưa có được.
3. Bức tranh mùa xuân
Hình vẽ
Ảnh
Hình vẽ
Thể hiện sự chuyển đổi cảm giác tài tình từ thị giác sang vị giác để ca ngợi vẻ đẹp tình yêu đôi lứa, hạnh phúc tuổi trẻ.
Hình vẽ
Hình vẽ
+ Tâm trạng đầy mâu thuẫn nhưng thống nhất
Ảnh
Hình vẽ
Trên: Hình ảnh tươi nguyên của cuộc sống vui, háo hức.
3. Bức tranh mùa xuân
Hình vẽ
Ảnh
Hình vẽ
Dưới: Nỗi buồn, bâng khuâng, băn khoăn.
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Cảm nhận được sự trôi chảy của thời gian. Muốn sống gấp, sống nhanh, sống vội để chạy đua với thời gian.
+ Điệp từ, nhịp thơ
Hình vẽ
Các câu thơ kéo dài thành 8 chữ để dễ dàng vẽ bức tranh cuộc sống thiên đường chính ngay trên mặt đất, ngay trong tầm tay của mỗi chúng ta. Điệp từ: " Này - đây" -> Tất cả như được bày sẵn, mời gọi người thưởng thức một bữa tiệc trần gian. Nhịp thơ nhanh, gấp biểu hiện hơi thở sống, nhịp điệu sống, nhịp thở phập phồng.
3. Bức tranh mùa xuân
=> Bức tranh thế giới tươi đẹp, căng tràn sức sống, đầy màu sắc, âm thanh, rực rõ ánh sáng như một thiên đường nơi hạ giới. Các hình ảnh được miêu tả ở trạng thái hoà hợp, trong thời điểm viên mãn nhất => Gợi cảm giác vui tươi, rộn ràng, tràn đầy niềm yêu cuộc sống của người quan sát - chủ thể trữ tình.
- NV4: Phân tích nhân vật trữ tình
Ảnh
Hình vẽ
- NV4: Phân tích nhân vật trữ tình
Nhân vật trữ tình trong bài thơ là ai? Nhân vật trữ tình tự bộc lộ mình như thế nào, qua những dấu hiệu nào? Nhân vật trữ tình trong bài có những phẩm chất đặc biệt nào? Nhân vật trữ tình có vai trò gì trong một bài thơ? Vì sao khi phân tích thơ, ta phải quan tâm đến nhân vật trữ tình? Làm thế nào để nhận ra và phân tích nhân vật trữ tình trong một bài thơ?
4. Nhân vật trữ tình
4. Nhân vật trữ tình
Là nhân vật xưng "tôi" trong bài thơ. Là một con người yêu đời, ham sống, muốn tận hưởng từng phút giây cuộc sống, muốn nếm trải trọn vẹn toàn bộ vẻ đẹp của cuộc sống bằng tất cả các giác quan của mình. Là phương tiện gián tiếp để thể hiện cảm xúc của nhà thơ, là nhân tố trung tâm của bài thơ, thể hiện cá tính sáng tạo riêng của nhà thơ. Nhân vật trữ tình thường hiện lên qua các xưng hô, cách tự miêu tả bản thân, cách quann sát và miêu tả thế giới.
=> Sự biến đổi trong mạch cảm xúc của bài thơ. Ở 11 câu thơ đầu, TG bày tỏ tình yêu tha thiết đối với cuộc sống đẹp đẽ nơi trần thế, khát vọng lưu giữ lại mãi mãi thanh sắc của trần gian. Từ câu 12 đến câu 29, mạch cảm xúc có sự thay đổi đột ngột: nhà thơ bộc lộ nỗi âu lo, khắc khoải trước sự hữu hạn của cá nhân và sự trôi chảy của TG.
- NV5: Khái quát về chủ đề, giá trị tư tưởng của tác phẩm
Ảnh
Hình vẽ
- NV5: Khái quát về chủ đề, giá trị tư tưởng của tác phẩm
Chủ đề là gì? Nêu chủ đề của bài thơ "Vội vàng".
Tư tưởng mà nhà thơ Xuân Diệu gửi gắm qua bài thơ "Vội vàng"?
5. Chủ đề, tư tưởng cảu tác phẩm
Ảnh
5. Chủ đề, tư tưởng của tác phẩm
Hình vẽ
Hình vẽ
Vấn đề trọng tâm mà tác giả muốn biểu đạt, là tư tưởng quán xuyến trong tác phẩm. Chủ đề thể hiện sự tìm tòi, phát hiện về cuộc sống và chiều sâu tư tưởng, cá tính sáng tạo của nhà văn. Trong các yếu tố chính tạo nên tầm vóc của tác phẩm, chủ đề có một vị trí đặc biệt quan trọng.
Hình vẽ
+ Tư tưởng
Ảnh
5. Chủ đề, tư tưởng của tác phẩm
Hình vẽ
Hình vẽ
Sống vội vàng, ra sức tận hưởng tuổi trẻ, mùa xuân, tình yêu say đắm, cuồn nhiệt, hết mình. Bộc lộ sự ham hố, say mê, vồ vập, yêu đời, khao khát hoà nhập của tác giả với TN và tình yêu tuổi trẻ.
Hình vẽ
Hình vẽ
Sống vội vàng, cuống quyết không có nghĩa là ích kỉ, tầm thường, thụ động, mà đó là cách sống biết cống hiện, biết hưởng thụ.
Hình vẽ
IV. Tổng kết
Tổng kết
Ảnh
IV. Tổng kết
- Nhiệm vụ
Ảnh
Hình vẽ
- Nhiệm vụ:
Nêu khái quát nội dung và nghệ thuật của văn bản.
1. Nội dung
Ảnh
1. Ý nghĩa văn bản
Hình vẽ
Quan niệm nhân sinh, quan niệm thẩm mĩ mới mẻ của Xuân Diệu - nghệ sĩ của niềm khát khao giao cảm với đời.
2. Nghệ thuật
Ảnh
2. Nghệ thuật
Hình vẽ
Sự kết hợp giữa mạch cảm xúc và mạch lí luận. Cách nhìn, cách cảm nhận mới và những sáng tạo độc đáo về hình ảnh thơ. Cách sử dụng từ ngữ, cấu trúc ngữ pháp, cách ngắt nhịp, cách diễn đạt mới mẻ, độc đáo, cách cảm nhận mùa xuân mới mẻ bằng tình yêu đôi lứa và mọi giác quan.
V. Vận dụng
Nhiệm vụ (Vận dụng)
Ảnh
Bài thơ Vội Vàng của Xuân Diệu đã tác động như thế nào đến nhận thức của bạn về thời gian và tuổi trẻ? Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) để TL câu hỏi này.
Tổng kết
Tổng kết
Ảnh
Tổng kết:
Ôn lại kiến thức vừa học. Hoàn thành bài tập phần Vận dụng Chuẩn bị bài sau: "Bài 9. Văn học và cuộc đời. 2. Trở về (Trích Ông già và biển cả) (Ơ - nít Hê - minh - uê)".
Cảm ơn
Ảnh