Công ty Cổ phần Mạng giáo dục Bạch Kim - 27 Huỳnh Thúc Kháng, Đống Đa, Hà Nội
Trang bìa
Trang bìa:
TIẾT 39 TỪ TRÁI NGHĨA Kiểm tra bài cũ:
2. Nối cột A với cột B để tạo thành các cặp từ đồng nghĩa ? 1. Thế nào là từ đồng nghĩa ? Có mấy loại từ đồng nghĩa ? Cách sử dụng từ đồng nghĩa ? Kiểm tra bài cũ:
Nối cột A với cột B để tạo thành các cặp từ đồng nghĩa
Đất nước
To lớn
Trẻ em
Giữ gìn
Sung sướng
Hình ảnh:
Em có nhận xét gì về mối liên hệ giữa những hình ảnh dưới đây? Cười Khóc Già Trẻ I. Thế nào là từ trái nghĩa
1. Ví dụ:
I- Thế nào là từ trái nghĩa? 1. Ví dụ. a. Ví dụ 1. * Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh Đầu giường ánh trăng rọi, Ngỡ mặt đất phủ sương. Ngẩng đầu nhìn trăng sáng, Cúi đầu nhớ cố hương * Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê Trẻ đi, già trở lại nhà, Giọng quê không đổi, sương pha mái đầu. Gặp nhau mà chẳng biết nhau, Trẻ cười hỏi: “Khách từ đâu tới làng” Các cặp từ trái nghĩa: - Ngẩng >< cúi - Trẻ >< già - Đi >< trở lại 2. Nhận xét:
2. Nhận xét Các cặp từ trái nghĩa: - NgÈng > < cói - TrÎ > < giµ - §i > < trë l¹i -> C¬ së vÒ ho¹t ®éng cña ®Çu theo h­íng lªn xuèng -> C¬ së vÒ tuæi t¸c -> C¬ së vÒ sù tù di chuyÓn rêi khái n¬i xuÊt ph¸t hay quay trë l¹i n¬i xuÊt ph¸t => Từ trái nghĩa là những từ có nghĩa trái ngược nhau, dựa trên một cơ sở chung nào đó. - Rau giµ > < rau non - Cau giµ > < cau non => Dựa trên cơ sở chung là nêu lên tính chất của sự vật. => Một từ nhiều nghĩa có thể thuộc nhiều cặp từ trái nghĩa khác nhau Lưu ý:
Quần áo lành Món ăn lành Tính lành Bát lành Quần áo rách Món ăn độc Tính ác độc Bát vỡ Hãy tìm các từ trái nghĩa với từ “lành” trong các trường hợp sau: * L­u ý: Khi xem xÐt tõ tr¸i nghÜa ph¶i dùa trªn mét c¬ së, mét tiªu chÝ nµo ®ã hoÆc ph¶i ®Æt chóng trong mét v¨n c¶nh cô thÓ. II. Sử dụng từ trái nghĩa
1. Ví dụ:
I- ThÕ nµo lµ tõ tr¸i nghÜa? II- Sö dông tõ tr¸i nghÜa? 1. Ví dụ. THẢO LUẬN NHÓM ( 2’) 1/- Việc sử dụng từ trái nghĩa trong bài thơ “Hồi hương ngẫu thư” có tác dụng gì ? (nhóm 1) 2/- Việc sử dụng từ trái nghĩa trong bài thơ “Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh" có tác dụng gì ? (nhóm 2) 3/- Tìm một số thành ngữ có sử dụng từ trái nghĩa . Nêu tác dụng của việc sử dụng từ trái nghĩa trong các thành ngữ đó ? ( nhóm 3 nhóm 4 ) 2. Nhận xét:
T¸c dông * Håi h­¬ng ngÉu th­ TrÎ ®i, giµ trë l¹i nhµ, Giäng quª kh«ng ®æi, s­¬ng pha m¸i ®Çu. GÆp nhau mµ ch¼ng biÕt nhau, TrÎ c­êi hái : “Kh¸ch tõ ®©u ®Õn lµng ?” * C¶m nghÜ trong ®ªm thanh tÜnh 2. Nhận xét: §Çu gi­êng ¸nh tr¨ng räi, Ngì mÆt ®Êt phñ s­¬ng . NgÈng ®Çu nh×n tr¨ng s¸ng, Cói ®Çu nhí cè h­¬ng. => T¹o ra phÐp ®èi , kh¸i qu¸t qu·ng ®êi xa quª, nªu c¶nh ngé biÖt li cña t¸c gi¶. Gióp cho c©u th¬ nhÞp nhµng, c©n xøng. => T¹o ra phÐp ®èi, lµm næi bËt t×nh yªu quª h­¬ng tha thiÕt cña nhµ th¬. 3/-Lên voi xuống chó. - Chạy sấp chạy ngửa. - Đổi trắng thay đen. - Lên thác xuống ghềnh. - Có mới nới cũ. Điều nặng tiếng nhẹ. - Gần nhà xa ngõ… => Lµm cho lêi nãi thªm sinh ®éng vµ g©y Ên t­îng Một số thành ngữ có từ trái nghĩa:
*Một số thành ngữ có từ trái nghĩa: Sáng nắng chiều mưa. Lên voi xuống chó. Chạy sấp chạy ngửa. Đổi trắng thay đen. Lên thác xuống ghềnh. Có mới nới cũ. Điều nặng tiếng nhẹ. Năm nóng năm lạnh… Tác dụng : Với các hình ảnh tương phản, làm cho từng thành ngữ trở nên sinh động và gây ấn tượng mạnh cho người đọc . Bài tập nhanh:
Bài tập nhanh: Tìm và nêu tác dụng của việc sử dụng cặp từ trái nghĩa trong bài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương. Th©n em võa tr¾ng l¹i võa trßn B¶y næi ba ch×m víi n­íc non R¾n n¸t mÆc dÇu tay kÎ nÆn Mµ em v½n gi÷ tÊm lßng son. - Các cặp từ trái nghĩa: nổi >< chìm; rắn >< nát => Thân phận chìm nổi và phụ thuộc vào người khác của người phụ nữ trong xã hội phong kiến. III. Luyện tập
Bài tập 1:
Bµi tËp 1: T×m nh÷ng tõ tr¸i nghÜa trong c¸c c©u ca dao, tôc ng÷ sau ®©y: - ChÞ em nh­ chuèi nhiÒu tµu, TÊm lµnh che tÊm r¸ch, ®õng nãi nhau nÆng lêi. - Sè c« ch¼ng giµu th× nghÌo, Ngµy ba m­¬i tÕt thÞt treo trong nhµ. - Ba n¨m ®­îc mét chuyÕn sai, ¸o ng¾n ®i m­în, quÇn dµi ®i thuª. - §ªm th¸ng n¨m ch­a n»m ®· s¸ng, Ngµy th¸ng m­êi ch­a c­êi ®· tèi. * Các cặp từ trái nghĩa: lành >< rách; giàu >< nghèo; ngắn >< dài; đêm>< ngày; sáng >< tối. Bài tập 2:
Bµi 2: T×m c¸c tõ tr¸i nghÜa víi nh÷ng tõ in ®Ëm trong c¸c côm rõ sau ®©y: tươi c¸ t­¬i > < c¸ ­¬n hoa t­¬i > < hoa hÐo XÊu ch÷ xÊu > < ch÷ ®Ñp ®Êt xÊu > < ®Êt tèt YÕu ¨n yÕu > < ¨n kháe häc lùc yÕu > < häc lùc giái Bài tập 3:
Bài 3: Điền các từ trái nghĩa thích hợp vào các thành ngữ sau:
Hình ảnh:
CAO THẤP Hình ảnh:
NHỎ BÉ TO LỚN Hình ảnh:
XEM HÌNH VÀ TÌM TỪ THÍCH HỢP ? GIÀ TRẺ Hình ảnh:
Hình ảnh:
Hình ảnh:
Bài 4:
T×m hiÓu truyÖn cæ tÝch “ Th¹nh Sanh” em cµng yªu quý nh©n vËt Th¹ch Sanh bao nhiªu, em cµng c¨m ghÐt nh©n vËt LÝ Th«ng bÊy nhiªu. Th¹ch Sanh vèn lµ ng­êi lao ®éng hiÒn lµnh, thËt thµ. Cßn LÝ Th«ng lµ kÎ x¶o tr¸, ®éc ¸c. NÕu nh­ Th¹ch Sanh lµ ng­êi cã tÊm lßng nh©n hËu, vÞ tha th× LÝ Th«ng lµ kÎ ®éc ¸c, tµn nhÉn. Th¹ch Sanh lµ ng­êi sèng ©n nghÜa, thuû chung th× LÝ Th«ng lµ kÎ béi b¹c. Th¹ch Sanh lµ ng­êi ®¹i diÖn cho c¸i thiÖn. LÝ Th«ng lµ sù hiÖn th©n cña c¸i ¸c. Yªu mÕn vµ c¨m ghÐt, tr©n träng vµ coi th­êng, ngîi ca vµ lªn ¸n… Nh÷ng s¾c th¸i t×nh c¶m ®èi lËp Êy lµ suy nghÜ cña em còng nh­ cña mäi ng­êi khi ®¸nh gi¸ vÒ hai nh©n vËt nµy. Bài 4: Hãy tìm và phân tích tác dụng của việc sử dụng từ trái nghĩa trong đoạn văn sau: Nhận xét:
Bµi 4: T×m hiÓu truyÖn cæ tÝch “Th¹nh Sanh” em cµng yªu quý nh©n vËt Th¹ch Sanh bao nhiªu, em cµng c¨m ghÐt nh©n vËt LÝ Th«ng bÊy nhiªu. Th¹ch Sanh vèn lµ ng­êi lao ®éng hiÒn lµnh, thËt thµ. Cßn LÝ Th«ng lµ kÎ x¶o tr¸, ®éc ¸c. NÕu nh­ Th¹ch Sanh lµ ng­êi cã tÊm lßng nh©n hËu, vÞ tha th× LÝ Th«ng lµ kÎ ®éc ¸c, tµn nhÉn. Th¹ch Sanh lµ ng­êi sèng ©n nghÜa, thuû chung th× LÝ Th«ng lµ kÎ béi b¹c. Th¹ch Sanh lµ ng­êi ®¹i diÖn cho c¸i thiÖn. LÝ Th«ng lµ sù hiÖn th©n cña c¸i ¸c. Yªu mÕn vµ c¨m ghÐt, tr©n träng vµ coi th­êng, ngîi ca vµ lªn ¸n… Nh÷ng s¾c th¸i t×nh c¶m ®èi lËp Êy lµ suy nghÜ cña em còng nh­ cña mäi ng­êi khi ®¸nh gi¸ vÒ hai nh©n vËt nµy. §o¹n v¨n ®· sö dông hµng lo¹t nh÷ng cÆp tõ tr¸i nghÜa vÒ phÈm chÊt ®¹o ®øc, tÝnh c¸ch cña hai nh©n vËt Th¹ch Sanh, LÝ th«ng . ViÖc sö dông nh÷ng cÆp tõ tr¸i nghÜa trªn t¹o cho ®o¹n v¨n cã ©m h­ëng vµ nhÞp ®iÖu hµi hoµ, c©n ®èi; t¹o sù t­¬ng ph¶n gi÷a hai nh©n v©t, lµm næi bËt Ên t­îng, t×nh c¶m, th¸i ®é cña ng­êi viÕt ®èi víi hai nh©n vËt nµy. Đuổi hình bắt chữ:
§Çu voi ®u«i chuét §Çu - ®u«i Đuổi hình bắt chữ:
N­íc m¾t ng¾n n­íc m¾t dµi Ng¾n - dµi Đuổi hình bắt chữ:
NHẮM-MỞ M¾t nh¾m m¾t më Đuổi hình bắt chữ:
KÎ khãc ng­êi c­êi Kết thúc: