THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT CHƠI CHỮ, ĐIỆP THANH, ĐIỆP VẦN
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
KHỞI ĐỘNG
Khởi động
Ảnh
Video
Ảnh
HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Hình thành kiến thức
Ảnh
HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
1. Khái niệm
Ảnh
1. Khái niệm
- Chơi chữ là biện pháp tu từ vận dụng các đặc điểm ngữ âm, ngữ nghĩa của từ ngữ một cách khéo léo nhằm đem lại những liên tưởng bất ngờ, thú vị cho người đọc (người nghe)
Ảnh
1. Khái niệm
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Một số cách chơi chữ
Một số cách chơi chữ thường gặp
Ảnh
Khái niệm
* Khái niệm: Chơi chữ là biện pháp tu từ vận dụng các đặc điểm ngữ âm, ngữ nghĩa của từ ngữ một cách khéo léo nhằm đem lại những liên tưởng bất ngờ, thú vị cho người đọc (người nghe)
* Một số cách chơi chữ thường gặp: - Dùng từ đồng âm. - Dùng từ gần âm (trại âm). - Dùng lối điệp âm. - Dùng lối nói lái. - Dùng từ trái nghĩa. - Dùng từ đồng nghĩa, gần nghĩa hoặc cùng trường nghĩa
Ảnh
Có thể sử dụng độc lập hoặc kết hợp với nhau
Nhận biết
Nhận biết BPTT điệp thanh và BPTT điệp vần a. BPTT điệp thanh
- Sử dụng lặp lại một âm tiết có cùng thanh điệu (thanh bằng hoặc thanh trắc)
Ô! Đêm nay trời trong như gương Không làm mây vương không hơi sương. (Hàn Mặc Tử, Tiêu sầu)
+ Hai câu thơ sử dụng toàn thanh bằng -> Tác dụng: đem lại âm hưởng nhẹ nhàng, êm dịu, như tiếng lòng của thi nhân muốn dịu lại, vơi đi những nỗi sầu
Nhận biết
- Sử dụng lặp lại thanh điệu theo từng nhóm âm tiết
Ảnh
+ Có hai nhóm âm tiết giống nhau về thứ tự các thanh điệu: bằng – bằng – trắc -> Tác dụng: tạo nên tính nhạc, giúp người đọc cảm nhận những giọt mưa đang rơi mau ở khắp chốn
Nhận biết
b. BPTT điệp vần
+ Điệp vần chân + Bài thơ gieo vần “e” (hoặc oe) -> Tác dụng: tăng thêm ấn tượng về cái lè nhè của người say rượu
- Có thể xuất hiện ở vị trí các âm tiết gieo vần: vần chân, vần lưng
Ảnh
Nhận biết
- Có thể xuất hiện ở vị trí các âm tiết không đóng vai trò gieo vần
Lá bàng đang đỏ ngọn cây Sếu giang mang lạnh đang bay ngang trời (Tố Hữu, Tiếng hát sang xuân)
+ Điệp vần “ang” (bàng – đang – giang – mang – đang – ngang) -> Tác dụng: tạo ra sự trùng điệp về âm hưởng, tăng tính nhạc để truyền tải cảm xúc cần biểu đạt trong câu thơ.
Các bước phân tích
Các bước phân tích tác dụng của biện pháp điệp thanh / điệp vần:
Ảnh
I. LUYỆN TẬP
I. Luyện tập
Ảnh
I. Luyện tập
Hình vẽ
Bài 1
Bài tập 1: Hoàn thiện phiếu bài tập sau:
Ảnh
Bài 1
Ảnh
Bài 2
Bài tập 2. Năm 1946, bà Hằng Phương biếu Bác Hồ một gói cam, Bác Hồ đã làm một bài thơ cảm ơn như sau:
Trong bài thơ này, Bác Hồ đã dùng từ nào để chơi chữ và dùng lối chơi chữ như thế nào?
Cảm ơn bà biếu gói cam, Nhận thì không đúng, từ làm sao đây? Ăn quả nhớ kẻ trồng cây, Phải chăng khổ tận đến ngày cam lai?
Ảnh
Bác Hồ chơi chữ trong bài thơ “Cảm ơn người tặng cam” cam (1) -> Danh từ chỉ một loại quả (quả cam) cam (2) lai -> Tính từ chỉ sự vui vẻ, hạnh phúc, tốt đẹp. -> Chơi chữ bằng các từ đồng âm
Bài 3
Bài tập 3: Đọc bài thơ dưới đây và cho biết tác giả đã dùng những từ ngữ nào để chơi chữ
Ảnh
Ảnh
Ảnh
-> Sử dụng các từ đồng nghĩa, gần nghĩa -> Chỉ loài rắn
Bài 4
Bài tập 4. Hoàn thiện phiếu bài tập sau:
Ảnh
Bài 4
Ảnh
Bài tập củng cố
Bài tập củng cố: Có con mà chẳng có cha Có lưỡi, không miệng, đó là vật chi?
Ảnh
-> Con dao (Lối chơi chữ trái nghĩa)
Bài tập củng cố
Khi đi cưa ngọn, khi về cũng cưa ngọn (Là con gì?)
Ảnh
-> Cưa ngọn - con ngựa (lối chơi chữ nói lái)
Bài tập củng cố
Trên trời rớt xuống mau co (Là cái gì?)
Ảnh
-> Mo cau (lối chơi chữ nói lái)
Bài tập củng cố
Trùng trục như con bò thui Chín mắt, chín mũi, chín đuôi, chín đầu (Là con gì?)
-> Con bò thui (lối chơi chữ nói lái)
Sơ đồ
Ảnh
TRÒ CHƠI CỦNG CỐ
Trò chơi củng cố
Bài kiểm tra tổng hợp
Câu 1. Biện pháp tu từ là gì? - A. Phương pháp diễn đạt trực tiếp. - false - B. Phương pháp diễn đạt có nghệ thuật. - true - C. Phương pháp diễn đạt thông thường. - false - D. Phương pháp diễn đạt phi nghệ thuật. - false - false - false
Câu 2. Biện pháp chơi chữ là gì? - A. Sử dụng từ ngữ đồng âm khác nghĩa. - true - B. Sử dụng từ ngữ đồng nghĩa. - false - C. Sử dụng từ ngữ trái nghĩa. - false - D. Sử dụng từ ngữ đồng nghĩa khác nghĩa. - false - false - false
Câu 3. Biện pháp điệp thanh là gì? - A. Lặp lại âm tiết. - true - B. Lặp lại từ ngữ. - false - C. Lặp lại câu. - false - D. Lặp lại đoạn văn. - false - false - false
Câu 4. Biện pháp điệp vần là gì? - A. Lặp lại vần. - true - B. Lặp lại âm tiết. - false - C. Lặp lại từ ngữ. - false - D. Lặp lại câu. - false - false - false
DẶN DÒ
Dặn dò
Ảnh
KẾT THÚC
Kết thúc
Ảnh