BÀI 7. SỰ THẬT TRONG TÁC PHẨM KÍ. 1. NGHỆ THUẬT BĂM THỊT GÀ (TRÍCH VIỆC LÀNG) (NGÔ TẤT TỐ)
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
BÀI 7. SỰ THẬT TRONG TÁC PHẨM KÍ
NGHỆ THUẬT BĂM THỊT GÀ
Văn bản 1:
Khởi động
Khởi động
Ảnh
- Khởi động:
Hình vẽ
Theo bạn, ngoài lĩnh vực nghệ thuật chuyên nghiệp, người ta thường dùng từ "Nghệ thuật" và "Nghệ sĩ" để chỉ hoạt động và con người như thế nào? Hãy phân biệt tập tục (phong tục, tập quán) lành mạn và hủ tục. Nêu ví dụ làm rõ ý kiến của mình.
I. Tri thức ngữ văn
Tri thức ngữ văn
Ảnh
I. Tri thức ngữ văn
- Nhiệm vụ
Ảnh
Hình vẽ
- Nhiệm vụ:
Hoàn thành PHT sau:
Ảnh
Phân biệt sự khác nhau giữa ngôn ngữ thân mật và ngôn ngữ trang trọng trong giao tiếp.
1. Thể loại
Ảnh
1. Thể loại
Thuộc loại hình kí. Cung cấp sự việc, hiện tượng xảy ra có tính thời sự. Tính chiến đấu cao: khẳng định, ca ngợi hoặc lên án, phê phán. Tính chân thực về thời gian, địa điểm, con người. Biện pháp: ghi chép, phỏng vấn, điều tra,... Tính hư cấu dễ hấp dẫn, lôi cuốn.
a. Phóng sự
Phóng sự mang dấu ấn cá nhân, trần thuật; biện pháp tu từ....
b. Hồi kí
Ảnh
b. Hồi kí
Hình vẽ
Thuộc thể loại kí, mang dấu ấn chủ quan. Kể lại sự việc, biến cố xảy ra trong quá khứ mà tác giả là nhân vật trung tâm hoặc người tham gia, chứng kiến. Tính chân thực khách quan cao. Tái hiện được bối cảnh lịch sử, văn hoá mà người kể chứng kiến. Người kể ở ngôi thứ nhất mô tả, trình bày về con người và sự việc.
2. Ngôn ngữ trang trọng và ngôn ngữ thân mật
2. Ngôn ngữ trang trọng và ngôn ngữ thân mật
Hình vẽ
Hình vẽ
Hoàn cảnh giao tiếp: nghi thức. Dạng giao tiếp: viết, nói. Từ ngữ, câu: trang trọng, tôn trọng người nghe. Kiểu câu: đầy đủ thành phần.
Hình vẽ
Hình vẽ
Hoàn cảnh giao tiếp: đời thường. Dạng giao tiếp: viết, nói. Từ ngữ, thái độ: gần gũi, thân mật. Biệt ngữ, tiếng lóng, từ địa phương. Câu rút gọn thành phần.
Hình vẽ
Hình vẽ
II. Tìm hiểu chung
Tìm hiểu chung
Ảnh
II. Tìm hiểu chung
- Nhiệm vụ
Ảnh
Hình vẽ
- Nhiệm vụ:
Dựa vào thông tin SGK, tóm tắt những thông tin chính về nhà văn Ngô Tất Tố. Trình bày xuất xứ của văn bản. Nhan đề tác phẩm: "Từ Nghệ thuật" thường gắn với những đối tượng, hoạt động nào? Cách kết hợp từ ngữ "nghệ thuật" và "băm thịt gà" có thể gợi về một sự việc bình thường hay đặc biệt?
1. Tác giả
1. Tác giả
Quê: Từ Sơn, Bắc Ninh. Ông là nhà Nho tinh thông cổ học, đồng thời là nhà nghiên cứu triết học, văn học cổ và là một dịch giả. Vị trí: Nhà văn hiện thực tiêu biểu của văn học Việt Nam trước Cách mạng tháng tám năm 1945.
Ngô Tất Tố (1893 - 1954)
Ảnh
Ảnh
2. Văn bản
Ảnh
2. Văn bản
Hình vẽ
Hình vẽ
Nghệ thuật băm thịt gà là đoạn trích thuộc chương IV của phóng sự Việc làng. Đoạn trích ghi lại cảnh "chứa hàng xóm" ở làng quê, nổi bật là việc mõ làng chia thịt gà.
Phóng sự Việc làng: Gồm 17 chương; Phản ánh đời sống nôn thôn Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám năm 1945; TP ghi lại, phân tích, phơi bày những hủ tục nhiêu khê ở nông thôn lúc bấy giờ. Hủ tục khiến cho người dân khốn đốn, tạo cơ hội cho bọn cường hào sách nhiễu.
Ảnh
b. Nhan đề văn bản
b. Nhan đề văn bản
Ảnh
Hình vẽ
Từ nghệ thuật thường gắn với hoạt động như hội hoạ, âm nhạc, cắm hoa, kiến trúc... Nghệ thuật băm thịt gà: một sự việc khác thường, đặc biệt không liên quan đến lĩnh vực nghệ thuật. Nhan đề khái quát nội dung văn bản.
III. Tìm hiểu chi tiết
Tìm hiểu chi tiết
Ảnh
III. Tìm hiểu chi tiết
1. Cách trần thuật của nhà văn
1. Cách trần thuật của nhà văn
Xác định người kể chuyện trong văn bản là ai? Do đâu mà người kể có điều kiện quan sát và kể lại các sự việc đó? Tác dụng của ngôi kể chuyện trong văn bản. Hoàn thành PHT sau:
Ảnh
a. Ngôi kể chuyện
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Bài phóng sự là lời kể của nhân vật "tôi". Nhân vật "tôi" về thăm nhà bạn cũ, đúng vào ngày nhà bạn đảm bảo nhiệm vụ "chứa hàng xóm" và chứng kiến "nghệ thuật băm thịt gà" của anh mõ làng.
Người kể chuyện là người dúng chứng kiến tập tục "chứa hàng xóm" của nhà bạn và cảnh băm thịt gà của anh Mới để chia phần cho mọi người.
Tác dụng của ngôi kể: Tạo nên tính chân thực - xác thực và độ tin cậy của thông tin; tái hiện chi tiết toàn bộ chuỗi hành động băm thịt gà của anh Mới.
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Ảnh
b. Không gian, thời gian và các sự việc tiêu biểu được thuật lại
Ảnh
b. Không gian, thời gian và các sự việc tiêu biểu được thuật lại
Ảnh
Ảnh
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Ở nhà Lăng Vân. Vùng nông thôn nghèo khổ trước CM. Cảnh "chứa hàng xóm" đủ các thành phần trong làng.
Hình vẽ
Cảnh "chứa hàng xóm" và cảnh băm thịt gà điêu luyện của anh mõ được thực hiện từ buổi sáng sớm.
+ Các sự việc chính
Ảnh
b. Không gian, thời gian và các sự việc tiêu biểu được thuật lại
Hình vẽ
Hình vẽ
Câu chuyện của tác giả và người bạn Lăng Vân lúc đêm khuya và gần sáng: bối cảnh và tình huống sự kiện "chứa hàng xóm".
Hình vẽ
Cảnh mọi người đến nhà Lăng Vân dự lệ làng khi trời sáng rõ.
Hình vẽ
Cảnh anh mõ chia cỗ và băm thịt gà sau khi "hàng xóm đã đến đông đủ".
Hình vẽ
Các sự việc được sắp xếp theo trình tự thời gian. Cách quan sát, ghi chép của tác giả cụ thể, chi tiết, khách quan về hủ tục làng quê trước cách mạng tháng tám năm 1945.
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
2. Nghệ thuật băm thịt gà của anh mõ làng
Ảnh
Hình vẽ
2. Nghệ thuật băm thịt gà của anh mõ làng
Qua quan sát, ghi chép của tác giả, tục lễ "chứa hàng xóm" diễn ra như thế nào? Từ đó, anh/chị có nhận xét gì về cách quan sát, ghi chép của tác giả? Theo anh chị mục đích của tác giả chỉ ca, khâm phục nghệ thuật băm thịt gà của anh mõ hay còn có mục đích nào khác nữa?
a. Khung cảnh tục lễ "chứa hàng xóm" ở nhà Lăng Vân
Hình vẽ
Hình vẽ
Dân làng đến từ sớm. Người tham dự: già có, trẻ có, đứng tuổi có... Những kẻ quyền thế trong làng quát nạt, ra lệnh chia cỗ. Mâm cỗ xôi gà:Được anh mõ đội lên đầu; Mâm xôi vừa kín lòng mâm đồng; Đặc biệt là hình ảnh con gà nhỏ bé "một người ăn cố mới hết". Con gà thành 23 cỗ.
a. Khung cảnh tục lễ "chứa hàng xóm" ở nhà Lăng Vân
Ảnh
Làng quê nghèo khổ, bị đè nén bởi những hủ tục. Tầng lớp trên trong làng quyền uy, hạch sách dân. Kết hợp giữa tự sự, miêu tả, đối thoại để tường thuật sự việc.
b. Nghệ thuật băm thịt gà của anh mõ
b. Nghệ thuật băm thịt gà của anh mõ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Lời nói: băm thịt gà phải dao sắc, thớt phẳng mới không bong tróc da.
Chia bộ lòng gà vào mười đĩa "không đĩa nào thiếu một thứ nào".
Hình vẽ
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Hình vẽ
Con người giàu kinh nghiệm trong việc băm thịt gà.
Ảnh
+ Quá trình băm thịt gà
b. Nghệ thuật băm thịt gà của anh mõ
Hình vẽ
Hình vẽ
* Động tác, cử chỉ thuần thục chia sỏ gà, phao gà:
Sỏ gà pha năm, phao gà pha bốn. Sỏ gà miếng nào cũng có đủ "năm miếng, miếng nào cũng dính một tý mỏ" và "bốn miếng phao gà, miếng nào cũng dính một tý đầu, bầu nhọn, chẳng khác một cái chũm cau chẻ tư".
Ảnh
* Chia mình con gà
Hình vẽ
Hình vẽ
* Chia mình con gà:
Chia con gà thành 92 miếng, cho 23 cỗ. Động tác chia mình con gà điêu luyện: chỉ một động tác nhanh gọn đã chia mình con gà thành hai phần "mỗi mảnh đều có một nửa xương sống". Âm thanh tiếng dao: dường như tay hắn có cỡ, đưa dao lên không nhát nào cao, không nhát nào thấp, mười nhát như một; tác giả so sánh âm thanh tiếng dao đụng vào mặt thớt như tiếng mõ của phường chèo. Khéo léo, dứt khoát, đẹp mắt khi chặt mình gà: miếng nào như miếng ấy, đứt suốt từ xương đến da, không còn dính nhau mảy may.
* Sau khi băm xong con gà
b. Nghệ thuật băm thịt gà của anh mõ
Hình vẽ
Hình vẽ
* Sau khi băm xong con gà:
Mỗi miếng thịt gà xâu một cái tăm vào giữa. Mỗi tảng xôi là bốn xâu thịt, thịt vừa hết xôi cũng vừa kháp.
Ảnh
c. Thái độ, giọng điệu của tác giả
Ảnh
Hình vẽ
Hình vẽ
"Trông miếng thịt gà của hắn bốc ra gốc mâm mới đẹp làm sao! Không dập, không nát, không bong da, nó giống như tập cánh của con bươm bướm. Nếu để trước môi mà thổi, có thể bay được mười thước". "Tôi chịu lắm. Và tôi muốn dâng cho ông Mới ấy cái chức nghệ sĩ".
c. Thái độ, giọng điệu của tác giả
Giọng điệu giễu cợt, châm biếm, đả kích.
Ảnh
3. Đặc điểm của thể loại phóng sự qua văn bản
Ảnh
Hình vẽ
3. Đặc điểm của thể loại phóng sự qua văn bản
Nêu mục đích của phóng sự qua VB. Khái quát đặc điểm cơ bản của thể loại phóng sự qua văn bản "Nghệ thuật băm thịt gà".
a. Mục đích phóng sự
a. Mục đích phóng sự
Hình vẽ
Không phải chỉ ngợi ca, thán phục tài năng lao động của anh mõ mà chủ yếu đả kích, châm biếm phong tục "chứa hàng xóm" trong đời sống ở nông thôn Việt Nam trước Cách mạng. Phê phán hiện thực chia phần ở nông thôn, quan niệm "một miếng giữa làng" vì miếng ăn, vì sự chia phần nhiêu khê khiến cho dân nghèo khổ sở.
Ảnh
b. Đặc điểm của thể loại phóng sự
b. Đặc điểm của thể loại phóng sự
Hình vẽ
Tái hiện một hiện tượng ở nông thôn, qua đó thể hiện thái độ châm biếm, phê phán, tác động đến nhận thức của con người trong xã hội đương thời.
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Sự chính xác của phóng sự thể hiện qua việc ghi chép chân thực những chi tiết, thời gian, địa điểm, đặc biệt là ghi chép tại chỗ cảnh băm thịt gà.
Hình vẽ
Thể hiện dấu ấn phong cách cá nhân của tác giả qua việc miêu tả nhân vật, sử dụng ngôn ngữ và những lời trữ tình ngoại để giàu hình ảnh, cảm xúc.
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
IV. Tổng kết
Tổng kết
Ảnh
IV. Tổng kết
- Nhiệm vụ
Ảnh
Hình vẽ
- Nhiệm vụ:
Hãy khái quát chủ đề của văn bản Nghệ thuật băm thịt gà. Khái quát đặc điểm cơ bản của thể loại phóng sự qua văn bản Nghệ thuật băm thịt gà.
1. Chủ đề
Ảnh
1. Chủ đề
Hình vẽ
Phản ánh hiện thực chia phần và quan niệm "một miếng giữa làng" ở nông thôn Việt Nam trước cách mạng tháng tám năm 1945. Phê phán, lên án những hủ tục, quan niệm lạc hâu ấy đẩy người dân vào tình cảnh khốn khổ.
2. Nghệ thuật
Ảnh
2. Nghệ thuật
Hình vẽ
Cách quan sát, ghi chép tỉ mỉ, chân thực toàn bộ quá trình và kết quả của việc "băm thịt gà". Xây dựng nhân vật anh mõ làng thuần thục, điêu luyện trong việc băm thịt gà. Ngôn từ miêu tả, kể, trần thuật khách quan. Giọng điệu châm biếm, đả kích.
V. Vận dụng
Nhiệm vụ (Vận dụng)
Ảnh
Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày cảm nhận về một khía cạnh nội dung hoặc nghệ thuật của văn bản Nghệ thuật băm thịt gà mà bạn tâm đắc.
Tổng kết
Tổng kết
Ảnh
Tổng kết:
Ôn lại kiến thức vừa học. Hoàn thành bài tập phần Vận dụng Chuẩn bị bài sau: "Bài 7. Sự thật trong tác phẩm kí. 2. Bước vào đời (trích Nhớ nghĩ chiều hôm) (Đào Duy Anh)".
Cảm ơn
Ảnh