BÀI 3. SÔNG NÚI LINH THIÊNG. 1. CHUYỆN CHỨC PHÁN SỰ ĐỀN TẢN VIÊN (NGUYỄN DỮ)
Trang bìa
Trang bìa
BÀI 3. SÔNG NÚI LINH THIÊNG
CHUYỆN CHỨC PHÁN SỰ ĐỀN TẢN VIÊN
Văn bản 1:
Ảnh
Khởi động
Khởi động
Khởi động:
Ảnh
Hình vẽ
Trong chương trình THCS em đã học tác phẩm nào trích từ Truyện kì mạn lục? Trình bày một số hiểu biết sơ lược của mình về tác phẩm Truyện kì mạn lục?
Ảnh
I. Tri thức ngữ văn
Tri thức ngữ văn
Ảnh
I. Tri thức ngữ văn
- Nhiệm vụ
Ảnh
Hình vẽ
- Nhiệm vụ:
Trình bày hiểu biết của em về truyền kì và văn tế? Trình bày khái niệm về lỗi câu sai logic.
1. Truyện truyền kì
1. Truyện truyền kì
Hình vẽ
Truyện truyền kì là một thể loại tự sự của văn học trung đại, tiếp thu từ văn học Trung Quốc. Tuy là văn học viết nhưng truyện truyền kì dựa trên truyền thống tự sự dân gian.
Ảnh
a. Khái niệm
b. Đặc điểm
b. Đặc điểm
Hình vẽ
Thường bắt gặp trong truyện truyền kì mô típ người hoá thần, người chết sống lại,... Nhân vật có sự tương giao giữa thần và người, cõi sống và cõi chết. Truyện truyền kì thường dùng cái "kì" để nói cái "thực".
Tác phẩm truyện truyền kì viết về những câu chuyện xảy ra trong quá khứ thường mượn "xưa" để nói "nay". Yếu tố kì ảo trong truyện truyền kì vừa khiến câu chuyện thêm hấp dẫn, thú vị vừa kín đáo phản ánh hiện thực và bộc lộ thái độ của người viết. Truyện thường có lời bình mang hàm ý khuyên răn hoặc nêu lên một bài học cuộc sống.
2. Văn tế
2. Văn tế
Hình vẽ
Là loại văn đọc khi chúng tế người chết. Trong văn học trung đại đây là thể văn kết hợp nhiều loại yếu: tự sự, nghị luận, trữ tình,...
Ảnh
a. Khái niệm
b. Đặc điểm
Ảnh
b. Đặc điểm
Hình vẽ
Bố cục: Một bài văn tế thường có các phần: Lung khởi, Thích thực, Ai vãn và Kết. Về thể thức: Văn tế được viết bằng nhiều thể loại khác nhau nhưng điển hình nhất vẫn là viết bằng thể phú độc vận (một vần). Bài tế thường có những lời biểu cảm trực tiếp của người đứng tế như: "hỡi ôi", "ô", "ôi thôi thôi",...
3. Lỗi câu sai logic và cách sửa
Ảnh
3. Lỗi câu sai logic và cách sửa
Hình vẽ
Câu sai logic là câu có ngữ nghĩa không phù hợp với logic thông thường.
- Các loại câu sai logic thường gặp
Ảnh
3. Lỗi câu sai logic và cách sửa
Hình vẽ
Hình vẽ
Câu có quan hệ ngữ nghĩa giữa các thành phần, các vế không logic do dùng sai từ ngữ liên kết.
Hình vẽ
Hình vẽ
Câu chứa các TP đẳng lập không cùng phạm trù ngữ nghĩa.
Hình vẽ
Câu có các hành động được sắp xếp không theo một trật tự hợp lí.
VD: Hoàng là người hiền lành, chăm chỉ nên rất yêu thương vợ con.
Hình vẽ
VD: Tôi đã gặp anh ấy hai lần: một lần vào năm ngoái, một lần ở Hà Nội.
Hình vẽ
VD: Nó nhắm mắt lại, cố gắng ngủ và nằm xuống giường.
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
II. Tìm hiểu chung
Tìm hiểu chung
Ảnh
II. Tìm hiểu chung
- Nhiệm vụ
Ảnh
Hình vẽ
- Nhiệm vụ:
Trình bày hiểu biết của em về tác giả Nguyễn Dữ và VB Chuyện chức phán sự đề Tản Viên? Xác định bố cục của văn bản? Tóm tắt cốt truyện và xác định chủ đề của tác phẩm Chuyện chức phán sự đề Tản Viên?
1. Tác giả
1. Tác giả
Nguyễn Dữ (Chưa rõ năm sinh - mất)
Hình vẽ
Quê: Hải Dương Ông sống vào nửa đầu thế kỉ XVI từng là học trò của Tuyết Giang Phu Tử Nguyễn Bỉnh Khiêm. Thời kì này chế độ nhà Hậu Lê đã lâm vào khủng hoảng các tập đoàn phong kiến tranh giành quyền lực, loạn lạc triền miên. Ông học rộng, tài cao, làm quan một năm rồi sống ẩn dật ở vùng núi rừng Thanh Hóa.
Ảnh
- Tác phẩm tiêu biểu
- Tác phẩm tiêu biểu:
Hình vẽ
Truyền kì mạn lục là tác phẩm tiêu biểu nhất của Nguyễn Dữ viết bằng chữ Hán được đánh giá là “Thiên cổ kì bút”. Truyện Kì mạn lục ra đời nửa đầu thế kỉ XVI bao gồm có 20 câu chuyện.
Ảnh
- Ý nghĩa
- Ý nghĩa:
Hình vẽ
Là tiếng nói phê phán hiện thực. Cảm thông bênh vực những con người nhỏ bé với số phận bi thảm, đặc biệt là người phụ nữ với khát vọng hạnh phúc lứa đôi. Thể hiện tinh thần dân tộc, niềm tự hào về nhân tài, văn hóa nước Việt đề cao đạo đức nhân hậu thủy chung. Khẳng định quan điểm sống “lánh đục về trong” của tầng lớp tri thức ẩn dật đương thời.
Ảnh
2. Tác phẩm
Ảnh
2. Tác phẩm
Hình vẽ
Chuyện chức phán sự đền Tản Viên là một trong số 20 truyện của tập Truyện kì mạn lục.
a. Xuất xứ
Ảnh
b. Bố cục
b. Bố cục:
Hình vẽ
Hình vẽ
Giới thiệu hành động nhân vật Ngô Tử Văn và hành động dũng cảm đốt đền.
Hình vẽ
Hình vẽ
Cuộc “gặp” giữa Tử Văn và tên tướng giặc họ Thôi và Thổ Công.
Hình vẽ
Hình vẽ
Hành động cứng cỏi, kiên quyết đấu tranh vạch mặt gian tà của Tử Văn đã chiến thắng cái xấu, cái ác.
Hình vẽ
Hình vẽ
Ngô Tử Văn nhận chức phán sự đền Tản Viên và lời bình của tác giả.
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
III. Khám phá văn bản
Khám phá văn bản
Ảnh
III. Khám phá văn bản
1. Cốt truyện và điểm nhìn trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên
1. Cốt truyện và điểm nhìn trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên
Ảnh
Hình vẽ
Cốt truyên Chuyện chức phán sự đền Tản Viên tiếp diễn theo trình tự nào? Điểm nhìn của truyện là ai? Em có nhận xét gì về chức năng của người kể chuyện trong phần chính văn và người bình luận ở cuối truyện?
a. Cốt truyện
a. Cốt truyện
Hình vẽ
Nói về Ngô Tử Văn một người khẳng khái và cương trực thấy sự gian tà thì không chịu khất phục. Chỉ vì bất bình muốn mang đến yên bình cho dân làng mà chàng đã đốt đền của tên tướng giặc. Sau đó là sự kiện Ngô Tử Văn đòi công bằng cho thổ địa, lật mặt tên tướng giặc và được giữ chức phán sự đền Tản Viên. Cốt truyện diễn biến theo tuyến tính tức là thời gian có trước có sau, có nhân và có quả. Từ khi Tử Văn đốt đền, đến khi về nhà trong mơ gặp tên hung thần, rồi gặp đến Thổ Công. Tử Văn xuống Minh Ti gặp Diêm Vương, đối chất với tên tướng giặc giành chiến thắng rồi trở về. Sau đó được giữ chức phán sự đền Tản Viên.
b. Điểm nhìn và chức năng của người kể chuyện trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên.
b. Điểm nhìn và chức năng của người kể chuyện
Hình vẽ
Hình vẽ
Câu chuyện Ngô Tử Văn được kể dưới điểm nhìn của người thứ 3 tức là hoàn toàn khách quan. Tái hiện câu chuyện dưới cái nhìn của ngôi kể thứ ba => câu chuyện trở nên chân thực, sinh động và khái quát hơn bao giờ hết. Điểm nhìn và đánh giá mang tính khách quan, không hề xen lẫn cảm quan cá nhân.
* Chức năng của người kể chuyện trong phần chính văn.
Ảnh
- Chức năng của người kể chuyện trong phần chính văn.
b. Điểm nhìn và chức năng của người kể chuyện
Hình vẽ
Hình vẽ
Cách dẫn dắt chuyện cũng vô cùng khéo léo mở ra bằng một sự việc bất ngờ rồi dần dần đến đỉnh điểm của kịch tính và giải quyết một cách hợp lí thỏa đáng. Người đọc hồi hộp theo dõi diễn biến của sự việc rồi cuối cùng thở phào nhẹ nhõm. Chủ đề tư tưởng của chuyện vì thế cũng được nổi bật lên.
* Chức năng của người kể chuyện trong phần chính văn.
Ảnh
- Lời bình cuối truyện
b. Điểm nhìn và chức năng của người kể chuyện
Hình vẽ
Hình vẽ
Mang tính khách quan thể hiện suy nghĩ cũng như quan điểm của người viết trong việc thể hiện chủ đề TP. =>Lời bình cuối bài góp phần thể hiện chủ đề của tác phẩm. Thông qua hình tượng Ngô Tử Văn - một trí thức yêu chính nghĩa, dũng cảm, cương trực. Tác giả thể hiện khát vọng công lí, niềm tin công lí, chính nghĩa nhất định sẽ chiến thắng.
* Lời bình cuối truyện:
Ảnh
2. Tìm hiểu nhân vật Ngô Tử Văn và mối quan hệ tương quan với các nhân vật
2. Tìm hiểu nhân vật Ngô Tử Văn và mối quan hệ tương quan với các nhân vật
Ảnh
Hình vẽ
Qua lời giới thiệu về Tử Văn và nguyên nhân đốt đền của chàng, em hiểu gì về tính cách của Ngô Tử Văn? Em hãy phân tích mói quan hệ tương quan giữa nhân vật Tử Văn với các nhân vật khác? Qua tương quan này em thấy Tử Văn hiện lên với phẩm chất gì? Việc Ngô Tử Văn trở thành Phán sự đền Tản Viên nhằm thể hiện điều gì?
a. Ngô Tử Văn và hành động đốt đền
a. Ngô Tử Văn và hành động đốt đền
Hình vẽ
Hình vẽ
Tên họ: Ngô Tử Văn tên là Soạn. Quê quán: Huyện Yên Dũng, đất Lạng Giang. Tính tình: khảng khái, nóng nảy, thấy sự gian tà không chịu được.
* Giới thiệu về Ngô Tử Văn:
Ảnh
=> Cách mở đầu trực tiếp ngắn gọn theo mô tuýp truyền thống của văn học trung đại.
+ Ngô Tử Văn và hành động đốt đền.
a. Ngô Tử Văn và hành động đốt đền
Hình vẽ
Hình vẽ
Nguyên nhân: Tức giận trước sự tác oai tác quái của hồn ma tên tướng giặc, Ngô Tử Văn muốn trừ hại cho dân mang đến cho con người một cuộc sống bình yên. Hành động: Tắm rửa sạch sẽ, khấn trời trước khi đốt đền.
* Ngô Tử Văn và hành động đốt đền:
Ảnh
=> Thể hiện muốn lấy lòng trong sạch bảo vệ bình yên cho người dân. Mong muốn sự chân thành của mình được trời thấu hiểu đồng thời thể hiện HĐ chính nghĩa của bản thân.
+ Nhận xét
a. Ngô Tử Văn và hành động đốt đền
Hình vẽ
Hình vẽ
Ngô Tử Văn hiện lên là người cương trực, dũng cảm vì dân mà trừ bạo. Đồng thời cũng ngời lên tinh thần dân tộc cũng như bảo vệ thổ thần nước Việt.
* Nhận xét:
Ảnh
b. Cuộc gặp gỡ giữa Ngô Tử Văn và hồn ma tên tướng giặc.
b. Cuộc gặp gỡ giữa Ngô Tử Văn và hồn ma tên tướng giặc.
Hình vẽ
Tên tướng giặc: Trách mắng, đòi trả đền và đe dọa “biết điều thì dựng trả ngôi đền như cũ. Nếu không thì, vô cớ hủy đền Lư Sơn, Cố Thiệu sẽ khó lòng tránh khỏi tai vạ”; “Không nghe lời ta rồi sẽ biết”. Tử Văn: Mặc kệ, ngồi ngất ngưởng tự nhiên.
Ảnh
=> Điềm nhiên không sợ hãi nao núng trước lời đe dọa của hung thần.
c. Cuộc gặp gỡ của Tử Văn và Thổ Công bị hại.
c. Cuộc gặp gỡ của Tử Văn và Thổ Công bị hại.
Hình vẽ
Hình vẽ
Tỏ lời mừng với Ngô Tử Văn. Kể lại sự việc mình bị tên tướng giặc cướp đi đền. Căn dặn Tử Văn những điều cần làm khi đối phó với tên hung thần và cuộc đối chất với Diêm Vương dưới âm phủ.
* Thổ Công:
Ảnh
+ Ngô Tử Văn
c. Cuộc gặp gỡ của Tử Văn và Thổ Công bị hại.
Hình vẽ
Hình vẽ
Kinh ngạc. Căn vặn Thổ Công xem “Hắn có thực sự là tên hung thần, có thể gieo vạ cho tôi không?”.
* Ngô Tử Văn:
Ảnh
+ Nhận xét
c. Cuộc gặp gỡ của Tử Văn và Thổ Công bị hại.
Hình vẽ
Hình vẽ
Thể hiện rõ sự tàn ác ngông cuồng của tên tướng giặc. Đồng thời thể hiện rõ phong độ của kẻ sĩ chỉ sẵn lòng “hạ” cái tôi trước người thiện không biết cúi đầu trước kẻ ác.
* Nhận xét:
Ảnh
d. Ngô Tử Văn và cuộc đối chất ở Minh Ti.
d. Ngô Tử Văn và cuộc đối chất ở Minh Ti.
Hình vẽ
Ngô Tử Văn xuống âm phủ đối diện với khung cảnh đầy sự rùng rợn nhưng quyết không nao núng. Thậm chí còn quyết liệt kêu oan.
Ảnh
+ Diễn biến
d. Ngô Tử Văn và cuộc đối chất ở Minh Ti.
Hình vẽ
Ở chặng 1 hồn ma tên tướng giặc liên tiếp tố cáo Tử Văn với Diêm Vương. Diêm Vương nghe lời tố cáo mà trách mắng Tử Văn. Nhưng thái độ Ngô Tử Văn vẫn vô cùng cứng cỏi, không hề tỏ ra nhụt chí trước một Diêm Vương đầy quyền uy. Bình tĩnh để vạch mặt tên tướng giặc. Ở chặng tiếp theo Tên tướng giặc tranh cãi với Ngô Tử Văn sau đó lại lo sợ và đạo đức giả xin giảm án cho chàng. Song Ngô Tử Văn xin đem tư giấy đến đền Tản Viên chứng thực. Diêm Vương cho người đi đến đền Tản Viên chứng thực và Tử Văn thắng kiện.
* Diễn biến:
+ Kết luận
d. Ngô Tử Văn và cuộc đối chất ở Minh Ti.
Hình vẽ
Có thể nói khi phải đối diện với Diêm Vương uy nghiêm thái độ của Tử Văn vẫn một mực cứng cỏi không hề nhụt chí hay tỏ ra lo sợ trước cảnh địa ngực, ma quỷ. Chàng quyết đấu tranh cho lẽ phải cho công lý. Việc Tử Văn thắng kiện và trở thành phán sự đền Tản Viên chứng tỏ một điều đó chính là chính nghĩa bao giờ cũng sẽ thắng gian tà như một quy luật hiển nhiên của cuộc sống. Tên tướng giặc họ Thôi bị trừng trị, Thổ Công được trả lại đền, muôn dân bình an đây cũng là mong ước của con người luôn hướng đến sự tốt đẹp, người tốt sẽ được hưởng nhiều kết quả viên mãn.
3. Ý nghĩa nghệ thuật yếu tố kì ảo trong truyện Chuyện chức phán sự đền Tản Viên.
3. Ý nghĩa nghệ thuật yếu tố kì ảo trong truyện Chuyện chức phán sự đền Tản Viên.
Ảnh
Hình vẽ
Hãy liệt kê những yếu tố kì ảo trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên? Ý nghĩa của các yếu tố kì ảo trong việc thể hiện chủ đề tư tưởng của truyện?
+ Không gian và nhân vật
3. Ý nghĩa nghệ thuật yếu tố kì ảo trong truyện Chuyện chức phán sự đền Tản Viên.
Hình vẽ
Không gian: kì ảo giấc mơ của Tử Văn cũng như không gian dưới Minh Ti. Nhân vật có sự xuất hiện của nhiều lớp nhân vật trong nhiều chiều không gian khác nhau: Thần tiên( Diêm Vương, Thổ Công), Ma (Hồn tên tướng giặc).
Ảnh
+ Các chi tiết kì ảo:
3. Ý nghĩa nghệ thuật yếu tố kì ảo trong truyện Chuyện chức phán sự đền Tản Viên.
Hình vẽ
Hình vẽ
Sau khi đốt đền về nhà Ngô Tử Văn thấy trong mình khó chịu, đầu lảo đảo và bụng run run rồi nổi lên cơn nóng sốt rét. Tử Văn và cuộc đối thoại với tên tướng giặc. Tử Văn gặp Thổ Công trong giấc mơ. Tử Văn và cuộc tranh luận với tên tướng giặc họ Thôi dưới âm ti.
* Các chi tiết kì ảo:
Ảnh
* tiếp
3. Ý nghĩa nghệ thuật yếu tố kì ảo trong truyện Chuyện chức phán sự đền Tản Viên.
Hình vẽ
Hình vẽ
Tử Văn kêu oan với Diêm Vương dưới Minh Ti. Ngôi mộ của tên tướng giặc kia tự dưng bị lật tung lên hài cốt tan tành như cám. Tử Văn trở thành phán sự đền Tản Viên.
* Các chi tiết kì ảo:
Ảnh
+ Nhận xét
3. Ý nghĩa nghệ thuật yếu tố kì ảo trong truyện Chuyện chức phán sự đền Tản Viên.
Hình vẽ
Hình vẽ
Sự xuất hiện của các yếu tố kì ảo trong tác phẩm giúp cho câu chuyện trở nên li kì và hấp dẫn. Đồng thời cũng góp phần thể hiện chủ đề của tác phẩm đó là niềm tin vào công lý, chính nghĩa sẽ thắng gian tà.
* Nhận xét:
Ảnh
4. Mối quan hệ giữa phần chính văn và lời bình cuối truyện.
4. Mối quan hệ giữa phần chính văn và lời bình cuối truyện
Ảnh
Hình vẽ
Nêu nhận xét của em về mối quan hệ giữa phần chính văn và lời bình ở cuối truyện?
+ Mối quan hệ
4. Mối quan hệ giữa phần chính văn và lời bình cuối truyện
Hình vẽ
Hình vẽ
Lời bình cuối truyện như một cách tổng kết lại ý nghĩa của toàn văn bản ở phần chính văn. Đồng thời thể hiện quan điểm cũng như cách nhìn nhận khách quan nhất của người viết về nhân vật cũng như cuộc đời.
* Mối quan hệ:
Ảnh
+ Lời bình cuối truyện
4. Mối quan hệ giữa phần chính văn và lời bình cuối truyện
Hình vẽ
Hình vẽ
Là lời vạch trần bản chất xảo quyệt hung ác của hồn ma tướng giặc họ Thôi, phơi bày hiện thực đầy rẫy bất công thối nát của xã hội đương thời. Những hiện tượng tiêu cực của xã hội: mê tín dị đoan, tham ô hối lộ. Là kẻ sĩ biết đấu tranh đến cùng để chống lại cái xấu cũng như cái ác. Chỉ có đấu tranh dũng cảm mới mang đến phần thắng cho chính nghĩa.
* Lời bình cuối truyện:
Ảnh
IV. Tổng kết
Tổng kết
Ảnh
IV. Tổng kết
1. Nội dung
1. Nội dung
Hình vẽ
Đề cao tinh thần khảng khái, cương trực, dám đấu tranh chống lại cái ác, trừ hại cho dân của Ngô Tử Văn, một người trí thức nước Việt. Niềm tin vào công lí, vào chính nghĩa cũng vì thế mà vẫn được thắp lên trong tâm hồn của mỗi con người.
Ảnh
2. Nghệ thuật
Ảnh
2. Nghệ thuật
Hình vẽ
Sử dụng nhiều chi tiết truyền kì. Xây dựng cốt truyện đầy kịch tính, kết cấu chặt chẽ. Dẫn dắt khéo léo nhiều chi tiết giàu kịch tính. Cách kể chuyện và miêu tả sinh động hấp dẫn.
V. Luyện tập vận dụng
- Luyện tập vận dụng
Ảnh
- Luyện tập vận dụng:
Viết đoạn văn ngắn khoảng 200 chữ phát biểu cảm nhận của em về nhân vật Tử Văn? Và liên hệ nhân vật Tử Văn có cần trong cuộc sống ngày nay không?
Tổng kết
Tổng kết
Ảnh
Tổng kết:
Ôn lại kiến thức đã học. Hoàn chỉnh bài tập phần Luyện tập vận dụng. Chuẩn bị bài sau: "Bài 3. Sông núi linh thiêng. 2. Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc (Nguyễn Đình Chiểu)".
Cảm ơn
Ảnh