Công ty Cổ phần Mạng giáo dục Bạch Kim - 27 Huỳnh Thúc Kháng, Đống Đa, Hà Nội
Trang bìa
Trang bìa:
TIẾT 68 ÔN TẬP TIẾNG VIỆT I. Ôn tập lý thuyết
Cấu tạo từ:
I. Ôn tập lý thuyết 1. Từ phức Xét về đặc điểm cấu tạo, từ được chia làm mấy loại ? Điền nội dung thích hợp vào chỗ trống trong sơ đồ sau: Từ phức Từ láy Từ láy toàn bộ Từ láy vần Từ ghép chính phụ Từ phức:
I . Ôn tập lý thuyết 1 . Từ phức Thế nào là từ phức? Từ phức được chia làm mấy loại ? Đáp án Từ phức Từ ghép Từ láy Từ láy toàn bộ Từ láy bộ phận Từ ghép đẳng lập Từ láy phụ âm đầu Từ láy vần Cây tre Quần áo Xanh xanh Đẹp đẽ Thiên nhiên Từ ghép chính phụ Đại từ:
2. Đại từ Đại từ là gì? Có mấy loại đại từ? Điền nội dung thích hợp vào chỗ trống trong sơ đồ sau: Đại từ Đại từ để trỏ Trỏ người, sự vật Hỏi về hoạt động tính chất Đại từ:
I . Ôn tập lý thuyết 2 . Đại từ Đáp án Đại từ Đại từ để trỏ Đại từ để hỏi Trỏ người, sự vật Trỏ số lượng Trỏ hoạt động tính chất Hỏi về người sự vật Hỏi về số lượng Hỏi về hoạt động tính chất Tôi, tao... Bấy nhiêu, bấy Vậy, thế Ai, gì, nào… Bao nhiêu, mấy Sao, thế nào Quan hệ từ:
I . Ôn tập lý thuyết 3 . Quan hệ từ Quan hệ từ là gì? Cho ví dụ? - Quan hệ từ dùng để biểu thị các ý nghĩa quan hệ như sở hữu, so sánh, nhân quả, … giữa các bộ phận của câu hay giữa câu với câu trong đoạn văn. - Ví dụ: Và, với, cùng, như, do, dù… Nêu vai trò và tác dụng của quan hệ từ? - Quan hệ từ có số lượng không lớn nhưng tần số sử dụng rất cao. Nó là một trong những từ công cụ quan trọng cho việc diễn đạt. - Nhờ có quan hệ từ mà lời nói, câu văn được diễn đạt chặt chẽ hơn, chính xác hơn, giảm bớt sự hiểu lầm khi giao tiếp. Bảng so sánh:
Lập bảng so sánh quan hệ từ với danh từ, động từ, tính từ về ý nghĩa và chức năng? Đáp án Từ Hán Việt: Giải nghĩa các yếu tố Hán Việt
4 . Từ Hán Việt Giải nghĩa các yếu tố Hán Việt sau: Bạch (bạch cầu) Hữu (hữu ích) Thiên (thiên tử) Dạ(dạ hương) Hậu (hậu vệ) Tiền (tiền đạo) Cư (cư trú) Bạch (bạch cầu): trắng Hữu (hữu ích): có Thiên(thiên tử):trời Dạ(dạ hương): đêm Hậu(hậu vệ) : sau Tiền(tiền đạo):trước Cư(cư trú) : ở . Từ đồng nghĩa:
5. Từ đồng nghĩa Thế nào là từ đồng nghĩa? Cho ví dụ? Đáp án - Từ đồng nghĩa là những từ có nghĩa giống nhau hoặc gần giống nhau. -Ví dụ: Hi sinh, bỏ mạng, chết… * Lưu ý: Một từ nhiều nghĩa có thể thuộc vào nhiều nhóm từ đồng nghĩa khác nhau. Từ đồng nghĩa có mấy loại? Cho ví dụ? Đáp án - Từ đồng nghĩa có 2 loại : Từ đồng nghĩa hoàn toàn(xe lửa, tàu hoả…). Từ đồng nghĩa không hoàn toàn(hi sinh, tạ thế, bỏ mạng…). Từ trái nghĩa:
I . Ôn tập lý thuyết 6. Từ trái nghĩa Thế nào là từ trái nghĩa? Cho ví dụ minh hoạ? Đáp án - Từ trái nghĩa là những từ có nghĩa trái ngược nhau. Ví dụ: Giàu - nghèo, lớn - bé, to - nhỏ… * Lưu ý: Một từ nhiều nghĩa có thể thuộc nhiều cặp từ trái nghĩa khác nhau. Từ đồng âm:
I . Ôn tập lý thuyết 7. Từ đồng âm Thế nào là từ đồng âm? Cho ví dụ? Đáp án Từ đồng âm là những từ giống nhau về âm thanh nhưng nghĩa khác nhau xa nhau, không liên quan gì với nhau. Ví dụ: * Con ngựa đang đứng bỗng lồng(1) lên. * Mua được con chim, Hà nhốt luôn vào lồng(2). Lồng (1) : Có nghĩa là nhảy dựng lên Lồng (2) : Có nghĩa là sự vật bằng tre, gỗ, sắt…dùng để nhốt chim, gà, vịt… Phân biệt từ đồng âm với từ nhiều nghĩa:
I . Ôn tập lý thuyết 7. Từ đồng âm Phân biệt từ đồng âm với từ nhiều nghĩa? Cho ví dụ? Đáp án: - Từ nhiều nghĩa là từ có nghĩa gốc và nghĩa chuyển. - Ví dụ: Chiếc lá (1) cuối cùng vừa rụng xuống. Công viên là lá (2) phổi của thành phố. Lá(1):nghĩa gốc ; Lá(2) : nghĩa chuyển . - Từ đồng âm giống nhau về âm thanh nhưng nghĩa hoàn toàn khác nhau. - Ví dụ: Con đường từ nhà tới trường rất xa. Ngọt như đường. => Hai từ “đường” phát âm giống nhau nhưng nghĩa khác nhau hoàn toàn. Thành ngữ:
I. Ôn tập Tiếng Việt 8. Thành ngữ Thế nào là thành ngữ ? Cho ví dụ minh hoạ ? Đáp án - Thành ngữ là loại cụm từ có cấu tạo cố định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh. Ví dụ : Vắt cổ chày ra nước, lên thác xuống ghềnh, một nắng hai sương… Thành ngữ có thể giữ những chức vụ gì ở trong câu ? Đáp án : - Thành ngữ có thể làm chủ ngữ, vị ngữ trong câu hay làm phụ ngữ trong cụm danh từ, cụm động từ … Điệp ngữ:
I. Ôn tập Tiếng Việt 9. Điệp ngữ Thế nào là điệp ngữ ? Cho ví dụ minh hoạ ? Đáp án : - Điệp ngữ là biện pháp lặp lại từ, cụm từ (hoặc cả một câu) để làm nổi bật ý hoặc gây cảm xúc mạnh. Ví dụ : Cháu chiến đấu hôm nay Vì lòng yêu Tổ quốc Vì xóm làng thân thuộc Bà ơi, cũng vì bà Vì tiếng gà cục tác ổ trứng hồng tuổi thơ. Các dạng điệp ngữ:
9. Điệp ngữ Có mấy dạng điệp ngữ? Đáp án - Có 3 dạng điệp ngữ: Điệp ngữ cách quãng. Điệp ngữ nối tiếp. Điệp ngữ chuyển tiếp (điệp ngữ vòng) Chơi chữ:
I. Ôn tập lý thuyết 10. Chơi chữ Thế nào là chơi chữ? Đáp án: Chơi chữ là lợi dụng đặc sắc về âm, về nghĩa của từ ngữ để tạo sắc thái dí dỏm, hài hước,… làm cho câu văn hấp dẫn và thú vị. Em hãy kể tên các lối chơi chữ thường gặp? Đáp án: Các lối chơi chữ thường gặp là: - Dùng từ ngữ đồng âm. - Dùng lối nói trại âm (gần âm). - Dùng cách điệp âm. - Dùng lối nói lái. - Dùng từ ngữ trái nghĩa, đồng nghĩa, gần nghĩa. II. Luyện tập
Bài tập 1:
II. Luyện tập Bài tập 1. Trong những từ sau, từ nào là từ ghép, từ nào là từ láy? Ngặt nghèo, nho nhỏ, giam giữ, gật gù, bó buộc, lạnh lùng, bọt bèo, xa xôi, cỏ cây, đưa đón, nhường nhịn, rơi rụng, mong muốn, lấp lánh. §¸p ¸n - Tõ ghÐp: NgÆt nghÌo, giam gi÷, bät bÌo, cá c©y, ®­a ®ãn, nh­êng nhÞn, r¬i rông, mong muèn, bã buéc. - Tõ l¸y: Nho nhá, gËt gï, l¹nh lïng, xa x«i, lÊp l¸nh. Bài tập 2:
II. Luyện tập Bài tập 2 Tìm thành ngữ Thuần Việt đồng nghĩa với mỗi thành ngữ Hán Việt sau: - Bách chiến bách thắng. - Bán tín bán nghi. - Kim chi ngọc diệp. - Khẩu phật tâm xà. §¸p ¸n - B¸ch chiÕn b¸ch th¾ng => Tr¨m trËn tr¨m th¾ng. - B¸n tÝn b¸n nghi => Nöa tin nöa ngê. - Kim chi ngäc diÖp => Cµnh vµng l¸ ngäc. - KhÈu phËt t©m xµ => MiÖng nam m« bông bå giao g¨m. Bài tập 3:
II. Luyện tập Bài tập 3: Tìm một số từ đồng nghĩa và một số từ trái nghĩa với mỗi từ: Bé(về mặt kích thước, khối lượng), thắng, chăm chỉ. §¸p ¸n: Tõ ®ång nghÜa: Nhá - BÐ(vÒ mÆt kÝch th­íc,khèi l­îng) Tõ tr¸i nghÜa:Lín, to. -Th¾ng: Tõ ®ång nghÜa: Thµnh c«ng. Tõ tr¸i nghÜa: Thua, thÊt b¹i. -Ch¨m chØ: Tõ ®ång nghÜa: CÇn cï. Tõ tr¸i nghÜa: L­êi biÕng. Bài tập 4:
Bài tập 4 Hãy thay thế những từ ngữ in đậm trong các câu sau đây bằng những thành ngữ có ý nghĩa tương đương? - B©y giê l·o ph¶i thÈn th¬ gi÷a n¬i ®ång ruéng mªnh m«ng vµ v¾ng lÆng ng¾m tr¨ng su«ng, nh×n s­¬ng to¶, nghe giun kªu dÕ khãc. - B¸c sÜ b¶o bÖnh t×nh cña anh Êy nÆng l¾m. Nh­ng ph¶i cè g¾ng ®Õn cïng, may cã chót hy väng. -Th«i th× lµm cha lµm mÑ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ hµnh ®éng sai tr¸i cña con c¸i, t«i xin nhËn lçi víi c¸c b¸c v× ®· kh«ng d¹y b¶o ch¸u ®Õn n¬i ®Õn chèn. - ¤ng ta giµu cã, nhiÒu tiÒn b¹c, trong nhµ kh«ng thiÕu thø g× mµ rÊt keo kiÖt, ch¼ng gióp ®ì ai. Bài tập 4:
Bài tập 4 - Bây giờ lão phải thẩn thơ giữa nơi đồng không mông quạnh ngắm trăng suông, nhìn sương toả, nghe giun kêu dế khóc. - Bác sĩ bảo bệnh tình của anh ấy nặng lắm. Nhưng còn nước còn tát, may có chút hy vọng. -Thôi thì con dại cái mang, tôi xin nhận lỗi với các bác vì đã không dạy bảo cháu đến nơi đến chốn. - Ông ta giàu nứt đố đổ vách mà rất keo kiệt, chẳng giúp đỡ ai. Dặn dò:
* Hướng dẫn học ở nhà 1. ViÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n vÒ chñ ®Ò “ häc tËp” trong ®ã cã sö dông thµnh ng÷, tõ ghÐp, tõ l¸y, ®¹i tõ, quan hÖ tõ, ®iÖp ng÷… 2. ¤n tËp hÖ thèng l¹i c¸c kiÕn thøc ®· häc chuÈn bÞ cho giê kiÓm tra häc k× I theo néi dung sau: - V¨n häc : N¾m ®­îc ®Æc ®iÎm thÓ lo¹i, néi dung, nghÖ thu©t cña t¸c phÈm tr÷ t×nh… - TiÕng ViÖt: NhËn diÖn ®­îc tõ ghÐp,tõ l¸y,tõ ®ång nghÜa, tõ tr¸i nghÜa, ®iÖp ng÷… - TËp lµm v¨n : ¤n tËp l¹i nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ v¨n biÓu c¶m; C¸ch lµm v¨n b¶n biÓu c¶m… Kết thúc: