Bài 5: THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT: NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ NGHĨA HÀM ẨN TRONG CÂU
Hình vẽ
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
Mở đầu
Mở đầu
A. MỞ ĐẦU
“Ngày mai tôi đi Hà Nội” Câu trên gợi cho em những nghĩa nào?
Hình thành kiến thức
Hình thành kiến thức
Ảnh
Hình thành kiến thức mới
- Trong giao tiếp bằng ngôn từ, có những ý nghĩa được hiển thị ngay trên từ ngữ (nghĩa tường minh) và có nhứng ý nghĩa ngầm chứa, cần phải suy luận mới biết được (nghĩa hàm ẩn).
- Nghĩa hàm ẩn giúp chuyển tải nhiều diều ý nhị, kín đáo, sâu xa,...; làm cho giao tiếp ngôn từ được uyển chuyển, phong phú, thú vị. Đặc biệt, trong văn học, các nội dung, thông điệp mà tác giả muốn chuyển tải thường được thể hiện dưới hình thức nghĩa hàm ẩn.
*Hình thành kiến thức mới
Luyện tập
Luyện tập
Ảnh
Bài tập 1
Bài tập 1
Đặt trong ngữ cảnh cuộc đối thoại được thể hiện ở bài ca dao số 2, nghĩa hàm ẩn của câu “Chú chuột đi chợ đường xa/ Mua mắm mua muối giỗ cha con mèo" là gì? Theo em, qua câu ca dao “Cưới em ba chum mật ong/ Mười thúng mỡ muỗi ba nong quýt đấy..", anh học trò thực sự muốn nói điều gì?
Bài tập 2
Bài tập 2
Trạm 2: Cho biết nghĩa hàm ẩn của những câu in đậm trong các trường hợp sau: Chập chập rồi lại Cheng Cheng Con gà sống lớn để riêng cho thầy. Ồng Giuốc-đanh: - Thế này là thế nào? Bác may hoa ngược mất rồi. Phó may: - Ngài có bảo là ngài muốn may xuôi hoa đâu. Ông Giuốc-đanh: - Lại còn phải bảo cái đó à? Phó may: - Vâng, phai bảo chứ. Vì tất cả những người quý phái đều mặc như thế này cả.
Bài tập 3
Xác định nghĩa hàm ẩn của các câu tục ngữ dưới đây: Có tật giật mình. Đời người có một gang tay Ai hay ngủ ngày, còn có nửa gang. Cười người chớ vội cười lâu Cười người hôm trước, hôm sau người cười. Lời nói gói vàng. Lưỡi sắc hơn gươm
Bài tập 3:
Luyện tập
Ảnh
Trạm 1
Trạm 1: Bài ca dao số 2: *Mèo là kẻ thù của chuột; Cha của mèo chết chuột lại lo làm đám giỗ. việc kẻ bị ức hiếp làm giỗ cha kẻ thù là một cách nói phi lí, vì làm giỗ là việc trong nội bộ gia đình.-> Vậy có thể hiểu đây là lời nguyên rủa, tiếng chửi, sự vạch mặt của dân gian đối với những kẻ đạo đức giả.  * Ở bài ca dao số 3, cầu ‘‘Cưới em ba chum mật ong/ Mười thúng mỡ muỗi ba nong quýt đẫy...” là lời đáp của anh. học trò nghèo trước việc thách cưới của bên nhà gái. Vể lễ vật, ngoài thứ khó nhưng vẫn có thể kiếm được như mật ong, quýt thì mỡ muỗi là thứ không thể có được. Vì vậy, đây có thể coi là sự vô vọng, là sự đẩu hàng của anh học trò.
Trạm 2
Trạm 2: a. Nghĩa hàm ẩn của cầu này là ông thầy cúng tham ăn. b. Câu này cùa anh thợ may ám chỉ việc ông Giuốc-đanh muốn làm quý tộc. Đồng thời, người nói cũng có ý giễu cợt một cách kín đáo: ông không thể thành quý tộc được khi một quy cách thông thường vẽ lễ phục quý tộc như vậy mà cũng không biết.  
Trạm 3
Trạm 3: a. Nghĩa hàm ẩn của câu tục ngũ là những người có khiếm khuyết, hoặc mắc lỗi lầm khi nghe người khác nhắc đến nhũng khiếm khuyết hoặc lỗi lầm đó (dù không phải nhằm đến mình) cũng chột dạ, sợ hãi nghĩ là họ nói mình. b. Câu tục ngữ so sánh chiểu dài của đời người với chiểu dài của gang tay. Câu tục ngữ chê trách những người lười biếng, lãng phí thời gian.
Kĩ thuật 3 - 2 - 1
KĨ THUẬT 3-2-1
Sau khi học xong tiết thực hành tiếng Việt em hãy nêu 3 điều em tâm đắc nhất, 2 điều còn băn khoăn và 1 điều em muốn đề nghị
Vận dụng
Vận dụng
Ảnh
VẬN DỤNG Đặt câu có sử dụng nghĩa hàm ẩn và chỉ ra nghĩa hàm ẩn trong câu vừa đặt.
Trò chơi củng cố
Trò chơi củng cố
Bài kiểm tra tổng hợp
Câu 1 : Thế nào là nghĩa tường minh ? - A. Nghĩa tường minh là phần nội dung được diễn đạt trực tiếp bằng lời nói trong câu. - false - B. Nghĩa tường minh là phần thông báo được diễn đạt trực tiếp bằng lời nói trong câu. - false - C. Nghĩa tường minh là phần thông báo được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu. - true - D. Nghĩa tường minh là phần nội dung được diễn đạt trực tiếp bởi thái độ của người nói trong câu. - false - false - false
Câu 2: Trả lời hàm ý cho câu hội thoại sau Giáo viên: Tại sao bài tập này em chưa hoàn thành? - A. Tại em không biết làm - false - B. Tại bài tập này khó - false - C. Gia đình em hôm qua có việc bận đột xuất - true - D. Em chưa nghĩ ra cách làm - false - false - false
Câu 3: Thế nào là nghĩa hàm ý trong câu ? - A. Hàm ý là phần nội dung tuy không được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu nhưng có thể hiểu được từ những từ ngữ ấy. - false - B. Hàm ý là phần thông báo tuy không được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu nhưng có thể suy ra từ những từ ngữ ấy. - true - C. Hàm ý là phần lời nói tuy không được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu nhưng có thể hiểu được từ những từ ngữ ấy. - false - D. Hàm ý là phần của nội dung được thông báo không được nói một cách trực tiếp nhưng có thể hiểu để suy ra từ những từ ngữ ấy. - false - false - false
Câu 4: Câu nào không chứa hàm ý ? - A. Ăn quả nhớ kẻ trồng cây - false - B.Chị ngã em nâng - true - C. Lá lành đùm lá rách - false - D. Bầu ơi thương lấy bí cùng - false - false - false
Dặn dò
Dặn dò
Ảnh
Kết thúc
Kết thúc
Ảnh