Công ty Cổ phần Mạng giáo dục Bạch Kim - 27 Huỳnh Thúc Kháng, Đống Đa, Hà Nội
Trang bìa
Trang bìa:
TIẾT 40. MIÊU TẢ NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ Trang bìa:
I. TÌM HIỂU YẾU TỐ MIÊU TẢ NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
1. Đọc lại đoạn trích:
1. Đọc lại đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích.” Kiều ở lầu Ngưng Bích Trước lầu Ngưng Bích khóa xuân, Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung. Bốn bề bát ngát xa trông, Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia. Bẽ bàng mây sớm đèn khuya Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng. Tưởng người dưới nguyệt chén đồng Tin sương luống những rày trông mai chờ Bên trời góc bể bơ vơ Tấm son gột rửa bao giờ cho phai Xót người tựa cửa hôm mai Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ Sân Lai cách mấy nắng mưa Có khi gốc tử đã vừa người ôm Buồn trông cửa bể chiều hôm Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa? Buồn trông ngọn nước mới sa, Hoa trôi man mác biết là về đâu? Buồn trông nội cỏ rầu rầu, Chân mây mặt đất một màu xanh xanh Buồn trông gió cuốn mặt duềnh, Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi. (Trích Truyện Kiều – Nguyễn Du) * Những câu thơ tả cảnh Vì sao em biết đó là những câu thơ tả cảnh? Tả cảnh sắc thiên nhiên ở lầu Ngưng Bích : núi trăng, con thuyền cánh hoa, đồng cỏ… =>Những cảnh ấy có thể quan sát được trực tiếp qua các giác quan. Tìm những câu thơ tả tâm trạng Kiều? Những câu thơ miêu tả nội tâm (Tâm trạng): Vì sao em biết đó là những câu thơ tả tâm trạng Kiều? I. TÌM HIỂU YẾU TỐ MIÊU TẢ NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ Miêu tả những suy nghĩ của Kiều về nỗi nhớ cha mẹ, về Kim Trọng, về thân phận buồn tủi của chính mình => Không quan sát được trực tiếp. Đọc lại đoạn trích:
* Những câu thơ tả cảnh Những câu thơ miêu tả nội tâm (Tâm trạng): Kiều ở lầu Ngưng Bích Trước lầu Ngưng Bích khóa xuân, Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung. Bốn bề bát ngát xa trông, Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia. Buồn trông cửa bể chiều hôm Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa? Buồn trông ngọn nước mới sa, Hoa trôi man mác biết là về đâu? Buồn trông nội cỏ rầu rầu, Chân mây mặt đất một màu xanh xanh Buồn trông gió cuốn mặt duềnh, Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi. (Trích Truyện Kiều – Nguyễn Du) Miêu tả những suy nghĩ của Kiều về nỗi nhớ cha mẹ, về Kim Trọng, về thân phận buồn tủi của chính mình => Không quan sát được trực tiếp. Tả cảnh sắc thiên nhiên ở lầu Ngưng Bích : núi trăng, con thuyền cánh hoa, đồng cỏ…Những cảnh ấy có thể quan sát được trực tiếp qua các giác quan. I. TÌM HIỂU YẾU TỐ MIÊU TẢ NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ 1. Đọc lại đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích.” Những câu thơ tả cảnh trên có phải chỉ để tả nguyên cảnh không ? Hay qua đó ta có thể hiểu được tâm trạng của Kiều ? Từ những câu thơ tả cảnh=> thấy được tâm trạng bên trong của Kiều. Miêu tả nội tâm trong văv bản tự sự:
Vậy miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự là gì? Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự là tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật. Đó là biện pháp quan trọng để xây dựngnhân vật, làm cho nhân vật sinh động. 2. Đoạn văn: (Trích Lão Hạc – Nam Cao):
2. Đoạn văn: (Trích Lão Hạc – Nam Cao)

Đoạn văn: Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão nghẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít.

(Trích: Lão Hạc – Nam Cao)

Qua các từ ngữ miêu tả đó, em nhận thấy tâm trạng của Lão Hạc như thế nào ? Dằn vặt, đau khổ, ân hận, day dứt khi bán con Vàng Từ những ví dụ trên em thấy người ta có những cách nào để miêu tả nội tâm nhân vật ? Có hai cách miêu tả nội tâm nhân vật - Trực tiếp bằng cách diễn tả ý nghĩa cảm xúc, tình cảm của nhân vật. - Gián tiếp bằng cách miêu tả cảnh vật, nét mặt cử chỉ, trang phục của nhân vật. II. GHI NHỚ
Ghi nhớ:
- Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự là tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật. Đó là biện pháp quan trọng để xây dựng nhân vật, làm cho nhân vật sinh động. - Người ta có thể miêu tả nội tâm trực tiếp bằng cách diễn tả những ý nghĩ, cảm xúc, tình cảm của nhân vật; cũng có thể miêu tả nội tâm gián tiếp bằng cách miêu tả cảnh vật, nét mặt, cử chỉ, trang phục,…của nhân vật. II. GHI NHỚ. III. LUYỆN TẬP
1. Bài tập 1:
III. LUYỆN TẬP. 1. Bài 1 : Tìm đoạn văn miêu tả nội tâm nhân vật ? Tôi giật sững người. Chẳng hiểu sao tôi phải bám chặt lấy tay mẹ. Thoạt tiên là sự ngỡ ngàng, rồi đến hãnh diện, sau đó là xấu hổ.Trước mắt em tôi , tôi hoàn hảo đến thế kia ư ? Tôi nhìn như thôi miên vào vào dòng chữ đề trên bức tranh “Anh trai tôi” . (Bức tranh của em gái tôi – Tạ Duy Anh) Tâm trạng người anh: ngạc nhiên, sững sờ,bất ngờ, xấu hổ, ân hận và cảm phục trước tài năng và tình cảm của em gái dành cho mình. 2. Bài tập 2:
III. LUYỆN TẬP. 2. Bài 2 : Tìm trong đoạn trích “ Mã Giám Sinh mua Kiều” những câu thơ miêu tả nội tâm của Thuý Kiều.

* Những câu thơ miêu tả nội tâm của Kiều :

Nỗi mình thêm tức nỗi nhà,

Thềm hoa một bước lệ hoa mấy hàng!

Ngại ngùng dợn gió e sương,

Ngừng hoa bóng thẹn trông gương mặt dày.

Mối càng vén tóc bắt tay

Nét buồn như cúc điệu gầy như mai.

=> Tâm trạng đau đớn, tủi nhục, xót xa.

Đoạn văn có yếu tố miêu tả nội tâm của Kiều ?:
Sau khi kiều quyết định bán mình chuộc cha, mai mối dẫn Mã Giám sinh đến mua Kiều, Gã ngoài 40 mươi, ăn mặc chải chuốt, bảnh bao. Nhìn gã người ta thật khó có thiện cảm với một kẻ trai lơ trau chuốt đến thế. Vào nhà Kiều hắn ngồi tót lên ghế trên một cách sỗ sàng, ngạo mạn .Khi nói chuyện hắn đã lộ rõ là một kẻ vô học với những câu nói cộc lốc, trống không Hắn và mai mối ra sức cân sức cân tài để định giá mua Kiều. Trong khi đó Kiều chết lặng đi trong nỗi đớn đau, xót xa, tủi nhục. Kiều thương cho cha, cho em và cho thân phân mình. Cuối cùng cuộc mua bán cũng đến hồi kết thúc. Một người con gái tài sắc như Kiều cũng trở thành món hàng cho người đời mua bán kiếm lời mà thôi. Dựa vào đoạn thơ trên, em hãy chuyển thành đoạn văn có yếu tố miêu tả nội tâm của Kiều ? IV. HƯỚNG DẪN HỌC
Hướng dẫn học:
IV. HƯỚNG DẪN HỌC - Học thuộc ghi nhớ - Hoàn thành bài tập 3 - Chuẩn bị bài: Lục Vân Tiên gặp nạn  Nêu vị trí đoạn trích Tóm tắt ngắn gọn Trả lời câu hỏi: Đọc - hiểu văn bản (sgk – 121) Kết thúc: