Công ty Cổ phần Mạng giáo dục Bạch Kim - 27 Huỳnh Thúc Kháng, Đống Đa, Hà Nội
Trang bìa
Trang bìa:
TIẾT 50 CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM Trang bìa:
KiÓm tra bµi cò Thế nào là văn biểu cảm? - Văn biểu cảm là văn bản viết ra nhằm biểu đạt tình cảm, cảm xúc, sự đánh giá của con ngừi đối với thế giới xung quanh và khêu gợi lòng đồng cảm nơi người đọc. - Văn biểu cảm còn gọi là văn trữ tình; bao gồm các thể loại văn học như thơ trữ tình, ca dao trữ tình, tùy bút... I. Tìm hiểu cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học
Ví dụ:
I. Tìm hiểu cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học: 1. Ví dụ: Trăng – người bạn tâm tình, trăng – nguồn cảm hứng dạt dào, bất tận của thi sĩ muôn đời. Trong thơ văn đông tây kim cổ, đã có biết bao bài thơ hay viết về trăng, để lại ấn tượng không phai mờ trong trái tim người đọc. Một trong những tác giả viết nhiều về trăng là nhà thơ – lãnh tụ Hồ Chí Minh. Suốt cuộc đời cách mạng gian truân và vẻ vang của Bác, Bác luôn coi trăng là tri âm, tri kỉ. Bài thơ “ Ngắm trăng” ra đời trong một hoàn cảnh đặc biệt; giữa chốn lao tù tăm tối của chế độ Tưởng Giới Thạch, thi sĩ – người tù tay bị xích, chân bị cùm, thân thể đọa đầy nơi ngục lạnh mà lòng thanh thản thưởng thức vẻ đẹp của một đêm trăng sáng. Ví dụ:
Bài thơ “ Ngắm trăng” ra đời trong một hoàn cảnh đặc biệt; giữa chốn lao tù tăm tối của chế độ Tưởng Giới Thạch, thi sĩ – người tù tay bị xích, chân bị cùm, thân thể đọa đầy nơi ngục lạnh mà lòng thanh thản thưởng thức vẻ đẹp của một đêm trăng sáng. “Trong tù không rượu cũng không hoa Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ”. Câu thơ mở đầu tả thực cảnh lao tù khắc nghiệt: “không rượu cũng không hoa”. Trong tù làm gì có rượu và hoa là những thứ vốn để tạo thi hứng cho tâm hồn thi sĩ? Xưa nay, uống rượu ngắm trăng, uống rượu thưởng hoa là truyện thường tình. Nhưng ở đây trong cảnh lao tù này, cái “ không rượu” chồng lên cái “không hoa”…Hiện thực xám ngắt và lạnh lẽo phủ định tất cả. Ấy thế nhưng trong huyết mạch Bác, trong trái tim yêu đời bao la của Người cảm hứng vẫn dạt dào, nồng đượm khiến Người phải thốt lên: “Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ”. Ánh trăng thanh khiết vời vợi kia như thúc giục, như mời gọi thi nhân hãy ra giữa chốn tự do mà giao hòa, chia sẻ. Thế nhưng nghiệt nỗi hoàn cảnh trói buộc con người. Con người đang bị giam hãm, cho nên việc thưởng ngoạn chỉ thu gọn trong một cử chỉ âm thầm, lặng lẽ: Ví dụ:
“ Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ, Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ”. Bác lặng lẽ, say mê ngắm ánh trăng sáng ngoài cửa sổ. Bốn bức tường giam chật hẹp không ngăn được cảm xúc mênh mông, Bác thả hồn theo ánh trăng và gửi gắm vào đó khát vọng tự do khôn cùng của mình. Thoảng đâu đây lời thì thầm tâm sự: “ Trăng ơi, trăng có hiểu cho lòng ta yêu trăng đến độ nào?”. Sự thổ lộ giãi bày chân thành tự trong sâu thẳm hồn người đã được trăng cảm động và chia sẻ. Ánh trăng lung linh bỗng chốc sống động, linh hoạt hẳn lên: “ Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ”. Trước sự hiện diện của trăng đẹp, cái hiện thực tối tăm u ám của nhà tù dường như bị xóa tan, nhường chỗ cho mối giao hòa thiêng liêng giữa nhà thơ tự do và thiên nhiên vĩnh cửu. Bác hướng cái nhìn vào ánh trăng sáng trong đêm lao ngục cũng như bao lần khác, trong hoàn cảnh gian nan. Người luôn hướng tới cái đẹp của cuộc đời. Ví dụ:
Suốt bài thơ, không có một âm thanh, một tiếng động nào dù là nhỏ. Sự im lặng tuyệt đối ấy tôn lên cái sâu thẳm của hồn người, hồn tạo vật. Người ngắm trăng, trăng ngắm người trong lặng lẽ. Không nói mà nói bao điều. Giữa bao điều bài thơ trăng, bài “ Ngắm trăng” của nhà thơ – chiến sĩ Hồ Chí Minh mang vẻ đẹp giản dị mà khác lạ. Bốn câu, hai mươi tám chữ, ngắn gọn là vậy mà hàm chứa tuyệt vời sâu sắc về đạo đức, phẩm giá và phong cách của một con người chân chính. ( Nguyễn Lê Tuyết Mai) Nhận xét:
I. Tìm hiểu cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học: 1. Ví dụ: 2. Nhận xét: - Tưởng tượng: - Liên tưởng: - Suy ngẫm: Tưởng tượng:
- Tưởng tượng: Ấy thế nhưng trong huyết mạch Bác, trong trái tim yêu đời bao la của Người cảm hứng vẫn dạt dào, nồng đượm khiến Người phải thốt lên: “Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ”. Ánh trăng thanh khiết vời vợi kia như thúc giục, như mời gọi thi nhân hãy ra giữa chốn tự do mà giao hòa, chia sẻ. Thế nhưng nghiệt nỗi hoàn cảnh trói buộc con người... Bác lặng lẽ, say mê ngắm ánh trăng sáng ngoài cửa sổ. Bốn bức tường giam chật hẹp không ngăn được cảm xúc mênh mông, Bác thả hồn theo ánh trăng và gửi gắm vào đó khát vọng tự do khôn cùng của mình. Thoảng đâu đây lời thì thầm tâm sự: “ Trăng ơi, trăng có hiểu cho lòng ta yêu trăng đến độ nào?”. Sự thổ lộ giãi bày chân thành tự trong sâu thẳm hồn người đã được trăng cảm động và chia sẻ. Ánh trăng lung linh bỗng chốc sống động, linh hoạt hẳn lên: “ Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ”. Trước sự hiện diện của trăng đẹp, cái hiện thực tối tăm u ám của nhà tù dường như bị xóa tan, nhường chỗ cho mối giao hòa thiêng liêng giữa nhà thơ tự do và thiên nhiên vĩnh cửu. Bác hướng cái nhìn vào ánh trăng sáng trong đêm lao ngục cũng như bao lần khác, trong hoàn cảnh gian nan. Người luôn hướng tới cái đẹp của cuộc đời. Liên tưởng:
- Liên tưởng: Trăng – người bạn tâm tình, trăng – nguồn cảm hứng dạt dào, bất tận của thi sĩ muôn đời. Trong thơ văn đông tây kim cổ, đã có biết bao bài thơ hay viết về trăng, để lại ấn tượng không phai mờ trong trái tim người đọc. Một trong những tác giả viết nhiều về trăng là nhà thơ – lãnh tụ Hồ Chí Minh. Suốt cuộc đời cách mạng gian truân và vẻ vang của Bác, Bác luôn coi trăng là tri âm, tri kỉ. Bài thơ “ Ngắm trăng” ra đời trong một hoàn cảnh đặc biệt; giữa chốn lao tù tăm tối của chế độ Tưởng Giới Thạch, thi sĩ – người tù tay bị xích, chân bị cùm, thân thể đọa đầy nơi ngục lạnh mà lòng thanh thản thưởng thức vẻ đẹp của một đêm trăng sáng. Câu thơ mở đầu tả thực cảnh lao tù khắc nghiệt: “ không rượu cũng không hoa”. Trong tù làm gì có rượu và hoa là những thứ vốn để tạo thi hứng cho tâm hồn thi sĩ? Xưa nay, uống rượu ngắm trăng, uống rượu thưởng hoa là truyện thường tình. Nhưng ở đây trong cảnh lao tù này, cái “ không rượu” chồng lên cái “không hoa”…Hiện thực xám ngắt và lạnh lẽo phủ định tất cả. Suy ngẫm:
- Suy ngẫm: Suốt bài thơ, không có một âm thanh, một tiếng động nào dù là nhỏ. Sự im lặng tuyệt đối ấy tôn lên cái sâu thẳm của hồn người, hồn tạo vật. Người ngắm trăng, trăng ngắm người trong lặng lẽ. Không nói mà nói bao điều. Giữa bao điều bài thơ trăng, bài “ Ngắm trăng” của nhà thơ – chiến sĩ Hồ Chí Minh mang vẻ đẹp giản dị mà khác lạ. Bốn câu, hai mươi tám chữ, ngắn gọn là vậy mà hàm chứa tuyệt vời sâu sắc về đạo đức, phẩm giá và phong cách của một con người chân chính. Khái niệm:
I. Tìm hiểu cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học: 1. Ví dụ: 2. Nhận xét: - Khái niệm: - Phát biểu cảm nghĩ về một tác phẩm văn học (bài văn, bài thơ) là trình bày những cảm xúc, tưởng tượng, liên tưởng, suy ngẫm của mình về nội dung và hình thức của tác phẩm đó. Dàn ý bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học:
* Dàn ý bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học: (SGK) a. Mở bài: Giới thiệu về tác giả, tác phẩm và hoàn cảnh dẫn người đọc đến với tác phẩm. b. Thân bài: Trình bày những cảm xúc, suy nghĩ của mình do nội dung và nghệ thuật tác phẩm đó mang đến. Khi trình bày cảm xúc suy nghĩ có phát huy thao tác tưởng tượng, liên tưởng, nhận xét đánh giá của người cảm nhận. c. Kết bài: Ấn tượng chung về tác phẩm, liên tưởng, liên hệ với thực tế. Các yêu cầu :
* Các yêu cầu làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học: - Đọc kĩ tác phẩm để hình thành cảm xúc từ những chi tiết, hình ảnh gây ấn tượng sâu sắc nhất. - Từ cảm xúc ấy, có thể phát huy trí tưởng tượng, liên tưởng, hồi tưởng và rút ra những suy nghĩ về ý nghĩa tác phẩm. II. Luyện tập
Bài 1:
II. Luyện tập: 1. Bài tập 1 Phát biểu cảm nghĩ về bài thơ: Cảnh khuya. Cảnh khuya Tiếng suối trong như tiếng hát xa, Trăng lồng cổ thụ(1) bóng lồng hoa(2). Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ, Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà. (Hồ Chí Minh) Gợi ý: * Cảm xúc của người viết bắt nguồn từ cái gì? - Từ một so sánh mới mẻ hấp dẫn (câu 1) - Từ những hình ảnh quấn quít sinh động (câu 2) - Từ sự hài hòa giữa cảnh và người (câu3) - Từ tâm hồn cao cả của Bác Hồ (câu 4) Dàn ý:
Dàn ý a. Mở bài - Giới thiệu về tác giả Hồ Chí Minh. - Hoàn cảnh sáng tác : - Ấn tượng chung: b. Thân bài * Câu 1 2: Cảnh đêm trăng rừng êm đềm thơ mộng. * Câu 3 4 : Tâm trạng của Bác trong đêm khuya. c) Kết bài. - Khẳng định lại tình cảm của người viết: Đây là bài thơ hay thể hiện tâm hồn tinh tế nhạy cảm, tinh thần yêu nước sâu nặng của Bác. Bài 2:
2. Bài tập 2 Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ là một nhà cách mạng tài ba mà còn một nhà thơ lớn của dân tộc. Người đã để lại rất nhiều bài thơ hay, nhưng bài thơ để lại cho em ấn tượng sâu sắc nhất là bài Cảnh khuya. Tác phẩm được Bác viết trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp tại núi rừng Việt Bắc. Qua bài thơ, ta thấy vẻ đẹp huyền ảo và tâm hồn yêu nước, yêu thiên nhiên tha thiết của Người. Bài 3:
3. Bài tập 3 Lập dàn ý bài Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê. A. Mở bài: - Giới thiệu TP và hoàn cảnh sáng tác bài. B. Thân bài: - Cảm xúc chủ đạo: nỗi ngạc nhiên, buồn, cô đơn của nhà thơ sau bao nhiêu năm xa cách nay trở về quê hương. - Đồng cảm với tình yêu quê hương được biểu hiện trong hoàn cảnh đặc biệt xa lạ ngay giữa quê hương. C. Kết bài: - Ấn tượng chung về tác phẩm. Dặn dò:
DẶN DÒ - Viết hoàn chỉnh bài văn biểu cảm: "Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê". - Ôn tập chuẩn bị bài viết số 3 : Biểu cảm Kết thúc: