BÀI 44: LỰC MA SÁT
Trang bìa
Trang bìa
Khoa học tự nhiên 6 CHƯƠNG VIII : LỰC TRONG ĐỜI SỐNG BÀI 44: LỰC MA SÁT
Ảnh
Khởi động
Đặt vấn đề
Bài tập kéo thả chữ
Khi đi trên sàn nhà trơn ướt, ta có thể bị trượt ngã. Em có thể giải thích tại sao không? Giải ||Khi đi trên sàn nhà trơn ướt, ta có thể bị trượt ngã vì khi đó, ||lực ma sát để giúp ta đứng vững rất nhỏ, dẫn đến dễ bị trượt ngã.
I. Lực ma sát là gì?
Lực ma sát là gì?
I. Lực ma sát là gì?
Ảnh
Dùng tay búng nhẹ vào miếng gỗ đặt trên mặt bàn. Miếng gỗ trượt trên mặt bàn chậm dần rồi dừng lại (Hình5.1). Lực do mặt bàn tác dụng lên bề mặt miếng gỗ tiếp xúc với mặt bàn làm miếng gỗ thay đổi chuyển động của nó. Lực này được gọi là lực ma sát.
Hình 5.1 Miếng gỗ trượt chậm dần dưới tác dụng của lực ma sát.
Câu hỏi
1. Lực ma sát là lực tiếp xúc hay lực không tiếp xúc? 2. Xác định phương và chiều của lực ma sát trong các Hình 5.2a.
Ảnh
5.2b
2. Xác định phương và chiều của lực ma sát trong các Hình 5.2b.
Ảnh
Hình 5.3
Ảnh
Hình 5.3
Bề mặt miếng gỗ và mặt bàn nhìn có vẻ rất nhẵn. Tuy nhiên, khi phóng đại lên sẽ thấy chúng rất gồ ghề. Đó là nguyên nhân chính gây ra lực ma sát khi hai mặt tiếp xúc nhau.
II. Lực ma sát nghỉ và lực ma sát trượt
Lực ma sát nghỉ và lực ma sát trượt
II. Lực ma sát nghỉ và lực ma sát trượt
Hai loại lực ma sát thường gặp là lực ma sát nghỉ và lực ma sát trượt. 1. Lực ma sát nghỉ là lực ma sát giữ cho vật đứng yên ngay cả khi nó bị kéo hoặc đẩy (Hình 5.4a).
Ảnh
Hình 5.4a
Lực ma sát trượt
II. Lực ma sát nghỉ và lực ma sát trượt
2. Lực ma sát trượt là lực ma sát xuất hiện khi vật trượt trên bề mặt của vật khác (Hình 5.4b).
Ảnh
Hình 5.4b
Em có biết
Ổ bi lắp ở trục quay (Hình 5.5) có tác dụng gì?
Ảnh
Hình 5.5
Câu hỏi
Bài tập kéo thả chữ
Mỗi em hãy tìm một ví dụ cho mỗi loại lực ma sát. ||- Lực ma sát nghỉ: Trong nhà máy sản xuất xi măng, ||bao xi măng nằm im trên băng truyền nhờ lực ma sát nghỉ. ||- Lực ma sát trượt: Khi các em nhỏ chơi cầu trượt, ||có lực ma sát trượt giữa lưng em bé và mặt cầu.
III. Tác dụng của lực ma sát đối với chuyển động
Hoạt động
III. Tác dụng của lực ma sát đối với chuyển động
Hãy chỉ ra lực ma sát trong các tình huống sau đây và nói rõ nó có tác dụng cản trở hay thúc đẩy chuyển động.
Ảnh
a) Khi phanh gấp, lực ma sát xuất hiện ở những chỗ nào và có tác dụng gì đối với chuyền động cua xe đạp?
a) Khi phanh gấp lực ma sát xuất hiện giữa má phanh với vành xe làm xe dừng lại => Cản trở chuyển động của xe đạp.
Hình 5.6b
III. Tác dụng của lực ma sát đối với chuyển động
Hãy chỉ ra lực ma sát trong các tình huống sau đây và nói rõ nó có tác dụng cản trở hay thúc đẩy chuyển động.
Ảnh
b) Môt người ra sức đẩy, thùng hàng vẫn đứng yên. Lực nào cân bằng với lực đẩy của người và có tác dụng gì?
b) Một người ra sức đẩy, thùng hàng vẫn đứng yên => Xuất hiện lực ma sát nghỉ cân bằng với lực đẩy của người => Cản trở chuyển động của thùng hàng.
Hình 5.6c
Ảnh
c) Phải hai người mới đẩy được thùng hàng đi. Lực đẩy của họ đã thắng lực nào? Lực này có tác dụng gì?
c) Phải hai người mới đẩy được thùng hàng đi. Lực đẩy của họ đã thắng lực ma sát trượt. Lực này làm thúc đẩy chuyển động.
Hình 5.6d
Ảnh
d) Xe ô tô bị sa lầy. Máy vẫn nổ, bánh xe vẫn quay nhưng xe không dịch chuyền được. Tại sao? Phải làm thế nào đế xe có thề thoát khỏi vũng bùn?
d) Xe ô tô bị xa lầy. Máy vẫn nổ, bánh xe vẫn quay nhưng không dịch chuyển được vì lực ma sát trượt giữa lốp xe và mặt đường rất nhỏ, không đủ để xe chuyển động. Để thoát khỏi vũng bùn có thể dùng vật có nhám cao như gỗ chèn vào bánh xe để tăng độ ma sát giúp xe chuyển động được.
Hình 5.6e
Ảnh
Ảnh
e) Khi đi bộ, chân đạp lên mặt đường về phía sau làm xuất hiện lực ma sát giữa mặt đường và chân. Lực này có phương, chiếu như thế nào và có tác dụng gì?
e) Khi đi bộ, chân đạp lên mặt đường về phía sau làm xuất hiện lực ma sát giữa mặt đường và chân. Lực này cùng phương, ngược chiều với lực của chân. Nó giúp ta không bị ngã về phía trước.
IV. Ma sát an toàn giao thông
Ma sát an toàn giao thông
IV. Ma sát an toàn giao thông
1. Tại sao trên mặt lốp xe lại có các khía rãnh (Hình 5.7)? Đi xe mà lốp có các khía rãnh đã bị mòn thì có an toàn không? Tại sao?
Ảnh
Ảnh
Hình 5.7.
a) Lốp ô tô
b) Lốp xe máy
Câu hỏi
2. Tại sao khi phanh gấp, lốp xe ô tô để lại một vệt đen dài trên đường nhựa? 3. Hãy giải thích ý nghĩa của biển báo chỉ dẫn tốc độ giới hạn chạy trên đường cao tốc mô tả trong Hình 5.8.
Ảnh
Hình 5.8
Em đã học
• Khi hai vật tiếp xúc với nhau thì có thể có lực ma sát xuất hiện ở bề mặt tiếp xúc giữa hai vật. • Lực ma sát có tác dụng cản trở hoặc thúc đẩy chuyển động. • Hai loại lực ma sát thường gặp là lực ma sát nghỉ và lực ma sát trượt. • Một số ví dụ về lực ma sát trong đời sống.
Em có thể
1. Thảo luận về sự lợi, hại của việc dùng ô tô bánh lốp cao su chạy trên đường nhựa và tàu hoả bánh sắt chạy trên đường sắt. Tập trung vào khía cạnh an toàn giao thông. 2. Hãy thử tưởng tượng xem cuộc sống của chúng ta sẽ như thế nào nếu không có lực ma sát?
Dặn dò
Dặn dò
Ảnh
- Học hiểu phần trọng tâm của bài. - Chuẩn bị bài học sau: Bài 45: Lực cản của nước
Dặn dò
Lời cảm ơn
Ảnh