BÀI 7: HỒN THƠ MUÔN ĐIỆUVĂN BẢN 1: TIẾNG VIỆT
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
BÀI 7: HỒN THƠ MUÔN ĐIỆU VĂN BẢN 1: TIẾNG VIỆT
KHỞI ĐỘNG
Khởi động
Ảnh
Lắng nghe ca khúc Tiếng Việt của ca sĩ Võ Hạ Trâm và chia sẻ cảm nhận của em về vẻ đẹp của tiếng nói dân tộc Việt Nam.
Bài hát
I. GIỚI THIỆU BÀI HỌC
Thực hiện nhiệm vụ
I. GIỚI THIỆU BÀI HỌC
Thực hiện nhiệm vụ Đọc phần Giới thiệu bài học, khái quát chủ đề Hồn thơ muôn điệu. Nêu tên và thể loại các văn bản đọc chính được học trong bài 7.
Ảnh
Tên và thể loại của các văn bản đọc chính
Ảnh
Tên và thể loại của các văn bản đọc chính
Ảnh
Tên văn bản
Tiếng Việt
Mưa xuân
Thể loại
Thơ tám chữ
Thơ bảy chữ
Một kiểu phát biểu luận đề độc đáo của Xuân Diệu ở bài thơ “Vội vàng”
Văn nghị luận
II. TRI THỨC NGỮ VĂN
Tri thức ngữ văn
Ảnh
II. TRI THỨC NGỮ VĂN
Thảo luận nhóm
Em hãy trình bày một số đặc điểm hình thức của thơ sáu chữ, bảy chữ, tám chữ. Hoàn thành vào bảng dưới đây:
Kết cấu là gì? Nêu vai trò của kết cấu. Nêu một số căn cứ để xác định chủ đề của một tác phẩm văn học.
Ảnh
THẢO LUẬN NHÓM ĐÔI
Ảnh
1. Một số đặc điểm hình thức
Ảnh
Cách phân biệt
Số dòng
Số chữ mỗi dòng
Dựa trên số chữ trong mỗi dòng thơ.
Không hạn chế. Có thể chia khổ hoặc không.
Thơ sáu chữ: sáu tiếng. Thơ bảy chữ: bảy tiếng. Thơ tám chữ: tám tiếng.
1. Một số đặc điểm hình thức của thơ sáu chữ, bảy chữ, tám chữ
Một số đặc điểm hình thức
Ảnh
Vần
Nhịp
Vần chân Vần liền Vần cách Vần hỗn hợp
Thơ sáu chữ: 2/2/2, 4/2, 2/4 hoặc 3/3. Thơ bảy chữ: 4/3. Thơ tám chữ: 3/3/2 hoặc 3/2/3. =>Tuỳ vào cảm xúc có thể ngắt nhịp linh hoạt.
2. Kết cấu
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
2. Kết cấu
Kết cấu
2. Kết cấu
Hình vẽ
Ảnh
Hình vẽ
Hình vẽ
Ảnh
Hình vẽ
Ảnh
3. Một số căn cứ để xác định
3. Một số căn cứ để xác định chủ đề của một tác phẩm văn học
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Ảnh
III. TÌM HIỂU CHUNG
Tìm hiểu chung
Ảnh
III. TÌM HIỂU CHUNG
Thực hiện nhiệm vụ
III. TÌM HIỂU CHUNG
Thực hiện nhiệm vụ Đọc và theo dõi chiến lược đọc được nêu ở các thẻ chiến lược đọc bên bên dưới. Trình bày những hiểu biết chung về tác giả Lưu Quang Vũ và bài thơ Tiếng Việt.
Ảnh
1. Đọc
1. Đọc
Ảnh
Ảnh
Chiến lược đọc
Ảnh
Chiến lược đọc
Nội dung
Hình dung: Số tiếng trong mỗi dòng, vần và nhịp thơ.
Hình dung: Những hình ảnh, âm thanh cuộc sống mà tiếng nói của con người đã hòa quyện trong đó.
Hình dung: Những hình ảnh làm nổi bật vẻ đẹp của tiếng Việt.
Hình dung: Sức mạnh trường tồn là lan tỏa của tiếng Việt.
Chú ý: Cách nhà thơ thể hiện tình cảm với tiếng Việt.
Chiến lược đọc
Ảnh
Chiến lược đọc
Hình dung: Số tiếng trong mỗi dòng, vần và nhịp thơ.
Hình dung: Những hình ảnh, âm thanh cuộc sống mà tiếng nói của con người đã hòa quyện trong đó.
Hình dung: Những hình ảnh làm nổi bật vẻ đẹp của tiếng Việt.
Nội dung
Số tiếng mỗi dòng: 8 tiếng. Vần: vần chân, vần cách. Nhịp: 2/2/2/2…
Âm thanh: tiếng mẹ gọi, tiếng gió thổi, tiếng kéo gỗ, tiếng gọi đò, tiếng lụa xé,… Hình ảnh: cánh đồng, cò trắng, cau tre, thoi sợi trắng, chân đê…
Như bùn và như lụa, óng tre ngà và mềm mại như tơ…
Chiến lược đọc
Ảnh
Chiến lược đọc
Hình dung: Sức mạnh trường tồn là lan tỏa của tiếng Việt.
Chú ý: Cách nhà thơ thể hiện tình cảm với tiếng Việt.
Nội dung
Dù phải trải qua những năm tháng bị xâm lược bởi giặc phương Bắc nhưng vẫn giữ được tiếng nói dân tộc.
Bày tỏ trực tiếp tình cảm của mình với tiếng Việt, sau đó sẽ có những người nói tiếp lời yêu.
2. Tác giả, tác phẩm
2. Tác giả, tác phẩm
Năm sinh – năm mất: 1948 – 1988. Quê quán: Đà Nẵng. Là nhà thơ, nhà viết kịch, nhà văn tài năng. Thơ ông bay bổng, tài hoa, giàu cảm xúc, nhiều trăn trở, khát khao.
Ảnh
Lưu Quang Vũ
a. Tác giả
Tác giả, tác phẩm
2. Tác giả, tác phẩm
a. Tác giả
Đóng góp đặc biệt cho ngành sân khấu với những vở kịch mang tính thời sự. Tác phẩm tiêu biểu: Mây trắng của đời tôi (1989); Hồn Trương Ba, da hàng thịt (1981), Mùa hè đang đến (1983), Người kép đóng hổ (1984),...
b. Tác phẩm
Bài thơ Tiếng Việt được in trong tập thơ Mây trắng của đời tôi (1989).
IV. KHÁM PHÁ VĂN BẢN
Khám phá văn bản
Ảnh
IV. KHÁM PHÁ VĂN BẢN
1. Đặc điểm của thể thơ tám chữ
1. Đặc điểm của thể thơ tám chữ, chủ đề và mạch cảm xúc trong bài thơ Tiếng Việt
Ảnh
Ảnh
Hoàn thành bảng dưới đây để xác định những đặc điểm của thể thơ tám chữ trong bài thơ “Tiếng Việt”.
Ảnh
Ảnh
Thảo luận nhóm đôi
Ảnh
Hình vẽ
Ảnh
a. Đặc điểm của thể thơ tám chữ trong bài thơ Tiếng Việt
a. Đặc điểm của thể thơ tám chữ trong bài thơ Tiếng Việt
Ảnh
Vần
Nhịp
Mỗi dòng: 8 chữ Hai dòng cuối khổ 14 và 15: 7 chữ Dòng 3 khổ 10: 9 chữ
Vần chân Vần cách: sẫm – đẫm, về - tre, mờ - tơ,…
Đa số: 3/2/3 Một số: 3/3/2 Hai dòng: 2/2/2/2
Số chữ mỗi dòng
a. Đặc điểm của thể thơ tám chữ trong bài thơ Tiếng Việt
a. Đặc điểm của thể thơ tám chữ trong bài thơ Tiếng Việt
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Ảnh
b. Chủ đề
b. Chủ đề
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Ảnh
Hình vẽ
Ảnh
c. Mạch cảm xúc và kết cấu bài thơ
c. Mạch cảm xúc và kết cấu bài thơ
Hình vẽ
Hình vẽ
Ảnh
Ảnh
c. Mạch cảm xúc và kết cấu bài thơ
c. Mạch cảm xúc và kết cấu bài thơ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Nhận xét
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
2. Vẻ đẹp của tiếng Việt
2. Vẻ đẹp của tiếng Việt
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Thảo luận nhóm
2. Vẻ đẹp của tiếng Việt
Ảnh
Ảnh
Ảnh
a. Tiếng Việt rất gần gũi thân thương
a. Tiếng Việt rất gần gũi thân thương
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Tiếng Việt rất gần gũi thân thương
a. Tiếng Việt rất gần gũi thân thương
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Tiếng Việt rất gần gũi thân thương
a. Tiếng Việt rất gần gũi thân thương
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Nhận xét
Ảnh
Ảnh
Tiếng mẹ gọi
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Góp phần gợi lên cảm giác ấm áp, thân thương
Tiếng Việt gần gữi với cuộc sống
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
=> Khổ 2 và 4 cho thấy sự cảm thông, thấu hiểu sâu sắc của nhà thơ với tâm tư tình cảm và cuộc sống lam lũ của người lao động.
Ý nghĩa của tiếng Việt trong đời sống con người
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
=> Điệp ngữ (lặp từ khi)
Ý nghĩa của tiếng Việt trong đời sống con người
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
b. Vẻ đẹp và sức sống của tiếng Việt
b. Vẻ đẹp và sức sống của tiếng Việt trong liên tưởng của nhà thơ
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Vẻ đẹp và sức sống của tiếng Việt
b. Vẻ đẹp và sức sống của tiếng Việt trong liên tưởng của nhà thơ
Ảnh
Ảnh
Dấu thanh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Dấu thanh trong chữ viết tiếng Việt không chỉ diễn tả âm thanh mà còn gợi nhiều cảm giác:
Các từ ngữ
Ảnh
Ảnh
=> Tiếng Việt có khả năng gợi hình, gợi cảm đặc sắc và đã có sự hoàn thiện từ rất sớm.
Các từ ngữ trong tiếng Việt gợi lên trong tác giả những liên tưởng độc đáo:
3. Sức mạnh trường tồn của tiếng Việt
3. Sức mạnh trường tồn của tiếng Việt và tìm cảm của nhà thơ dành cho tiếng Việt
Thảo luận nhóm
Trong các khổ thơ 8 – 12, nhà thơ đã làm nổi bật sức mạnh trường tồn của tiếng Việt như thế nào (xét trên các mặt như không gian địa lí, thăng trầm lịch sử, trong cuộc sống hàng ngày, trong sự đa dạng của ngôn ngữ, trong hiện tại và tương lai”? Phân tích tình cảm của nhà thơ đối với tiếng Việt được thể hiện qua ba khổ thơ cuối.
a. Sức mạnh trường tồn của tiếng Việt
a. Sức mạnh trường tồn của tiếng Việt
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Nhấn mạnh sức mạnh lan toả của tiếng Việt tới những nơi xa xôi nhất của Tổ quốc.
Sức mạnh trường tồn của tiếng Việt
a. Sức mạnh trường tồn của tiếng Việt
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Gợi vẻ đẹp rạng rỡ của ngôn từ từ lòng nhân hậu của Nguyễn Du trước mảnh đời bất hạnh.
Gợi khả năng vô tận của tiếng Việt trong biểu đạt trạng thái tình cảm của con người.
Sức mạnh trường tồn của tiếng Việt
a. Sức mạnh trường tồn của tiếng Việt
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Tô đậm đặc tính giàu cảm xúc, đậm đà bản sắc, chứa đựng hồn dân tộc của tiếng Việt.
Sức mạnh trường tồn của tiếng Việt
a. Sức mạnh trường tồn của tiếng Việt
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Hình dung được sự rộng lớn của cộng đồng sử dụng tiếng Việt cũng như niềm tin vào sự trường tồn của tiếng Việt.
b. Tình cảm của nhà thơ dành cho tiếng Việt
Hình vẽ
Ảnh
Hình vẽ
Hình vẽ
Ảnh
Hình vẽ
b. Tình cảm của nhà thơ dành cho tiếng Việt
Khổ 13
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Thể hiện nỗi suy tư về tương lai của tiếng Việt.
Diễn tả sự mộc mạc của tiếng Việt thuở ban đầu.
Ảnh
Ảnh
Biểu đạt nỗi thương nhớ tiếng Việt của mỗi người con xa quê.
Khổ 15
Ảnh
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Ảnh
Biểu đạt tình cảm sâu nặng của nhà thơ đối với tiếng Việt.
=> Tiếng Việt thân thiết, hiện hữu như một người thân đã trao cho nhà thơ biết bao ân tình.
V. TỔNG KẾT
Tổng kết
Ảnh
V. TỔNG KẾT
1. Nội dung
Hình vẽ
Ảnh
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
2. Nghệ thuật
Hình vẽ
Ảnh
Hình vẽ
Hình vẽ
Ảnh
Hình vẽ
Dặn dò
Dặn dò
Ảnh
Kết thúc
Kết thúc
Ảnh