BÀI 6. HỒ CHÍ MINH - "VĂN HÓA PHẢI SOI ĐƯỜNG CHO QUỐC DÂN ĐI". 3. MỘ (CHIỀU TỐI) VÀ NGUYÊN TIÊU (RẰM THÁNG GIÊNG) (HỒ CHÍ MINH)
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
BÀI 6. HỒ CHÍ MINH - "VĂN HÓA PHẢI SOI ĐƯỜNG CHO QUỐC DÂN ĐI"
NHỮNG TRÒ LỐ HAY LÀ VA-REN VÀ PHAN BỘI CHÂU
Văn bản 4:
Khởi động
Khởi động
- Khởi động:
Qua video, em hãy nêu nhận xét về Phan Bội Châu và sự kính trọng mà nhân dân dành cho ông?
I. Tìm hiểu chung
Tìm hiểu chung
Ảnh
I. Tìm hiểu chung
- Nhiệm vụ
Ảnh
Ảnh
Hình vẽ
- Nhiệm vụ:
Em biết những thông tin gì về Phan Bộ Châu? Tác phẩm ra đời trong hoàn cảnh đặc biệt như thế nào? Thể loại và bố cục của tác phẩm là gì?
1. Vài nét về Phan Bội Châu
1. Vài nét về Phan Bội Châu
Học giỏi, đỗ đầu kì thi hương. Là nhà cách mạng yêu nước đầu thế kỉ XX của Việt Nam. Là lãnh tụ các phong trào Duy tân, Đông Du, Việt Nam quang phục hội. Từng bị thực dân Pháp kết án vắng mắnặt năm 1913. Ông bị bắt cóc tại Trung Quốc năm 1925 và sau đó bị giải về Việt Nam để xử án.
Ảnh
Phan Bội Châu (1867 - 1940)
2. Tác phẩm
Ảnh
Ảnh
2. Tác phẩm
Hình vẽ
Hình vẽ
Được viết ngay sau khi nhà cách mạng Phan Bội Châu bị bắt cóc ngày 18/6/1925 ở Trung Quốc, giải về giam ở nhà tù Hoả Lò - Hà Nội và sắp bị xử án. Còn Va-ren được chính phủ Pháp cử sang làm toàn quyền Đông Dương thay cho Méc-Lanh. Trước ngày nhậm chức hắn tuyên bố sẽ quan tâm đến vụ Phan Bội Châu.
Hình vẽ
Truyện được viết bằng tiếng Pháp, đăng trên báo Người cùng khổ tại Pa-ri số 36-37, tháng 9, 10 năm 1925 với bút danh Nguyễn Ái Quốc.
+ Thể loại và phương thức biểu đạt
2. Tác phẩm
Thể loại: Truyện ngắn viết bằng tiếng Pháp. Phương thức biểu đạt: Tự sự.
Ảnh
3. Bố cục
Ảnh
Ảnh
3. Bố cục
Ảnh
Hình vẽ
Hình vẽ
Từ đầu đến ..." Phan Bội Châu vẫn bị giam trong tù": Va-ren với lời hứa chăm sóc cho Phan Bội Châu.
Hình vẽ
Hình vẽ
Tiếp đến "Không hiểu Phan Bội Châu": Cuộc chạm trán giữa Va-ren và Phan Bội Châu.
Hình vẽ
Hình vẽ
Còn lại: Thái độ của Va-ren với Phan Bội Châu.
II. Tìm hiểu chi tiết
Tìm hiểu chi tiết
Ảnh
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Câu chuyện, điểm nhìn
Ảnh
Hình vẽ
1. Câu chuyện, điểm nhìn
Câu chuyện của truyện ngắn là gì? Em có nhận xét gì về câu chuyện đó? Câu chuyện được kể từ những điểm nhìn nào? Tác dụng của việc sử dụng điểm nhìn đó trong văn bản?
a. Câu chuyện
a. Câu chuyện
Hình vẽ
Hình vẽ
Câu chuyện về cuộc gặp gỡ giữa Va-ren, tên toàn quyền Đông Dương lúc bấy giờ và Phan Bội Châu, hiện là một người tù bị bắt giam vì hoạt động Cách mạng.
Hình vẽ
Trong cuộc gặp gỡ tại nhà tù giam giữ Phan Bội Châu, Va-ren ra sức dùng lời lẽ dụ dỗ người chí sĩ yêu nước Phan Bội Châu phản bội dân tộc, làm tay sai cho Pháp.
Hình vẽ
Nhưng với tinh thần DT, ý chí CM của minh, Phan Bội Châu đã đáp trả Va-ren bằng thái độ dửng dưng, khinh bỉ thâm chí là nhổ vào mặt tên toàn quyền Đông Dương ấy.
Câu chuyện có tình chất hư cấu, được kể bằng đôi cánh của trí tưởng tượng.
Ảnh
Ảnh
Ảnh
b. Điểm nhìn
b. Điểm nhìn
Câu chuyện được kể từ nhiều điểm nhìn khác nhau: điểm nhìn của người kể chuyện, điểm nhìn của nhân vật (Va-ren, dân chúng, anh lính cõng, nhân chứng thứ hai).
Hình vẽ
Từ điểm nhìn của Va-ren, xứ thuộc địa hiện diện toàn những cảnh nhốn nháo, mông muội. Nhưng từ điểm nhìn của người dân Việt Nam thì Va-ren mang tướng mạo bất lương, trang phục kì dị... Qua đó tình trạng xung quanh giữa các lực lượng xã hội hiện ra cụ thể, khách quan hơn là chỉ tường thuật từ điểm nhìn của người kể chuyện.
Ảnh
Ảnh
2. Sự tương phản giữa hai nhân vật Va-ren và Phan Bội Châu
Ảnh
Hình vẽ
2. Sự tương phản giữa hai nhân vật Va-ren và Phan Bội Châu
Tìm những chi tiết làm rõ sự tương phản giữa hai nhân vật Va-ren va Phan Bội Châu qua các bình diện. Nhận xét ý nghĩa của sự tương phản đó.
- Địa vị, tiểu sử, hành vi
2. Sự tương phản giữa hai nhân vật Va-ren và Phan Bội Châu
Ảnh
- Hành vi
2. Sự tương phản giữa hai nhân vật Va-ren và Phan Bội Châu
Ảnh
- Lời nói
2. Sự tương phản giữa hai nhân vật Va-ren và Phan Bội Châu
Ảnh
- Thái độ và kết quả
Ảnh
Ảnh
2. Sự tương phản giữa hai nhân vật Va-ren và Phan Bội Châu
- Nhận xét
- Nhận xét:
Hình vẽ
Hình vẽ
Va-ren: một kẻ đã phản bội giai cấp vô sản Pháp, tên chính khách bị đồng bọn đuổi ra khỏi tập đoàn.
Hình vẽ
Kẻ đã ruồng bỏ quá khứ, niềm tin, một kẻ phản bội nhục nhã.
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Phan Bội Châu: một người anh hùng, vị thiên sứ, đấng xả thân vì độc lập, mặc dù giờ đây đang bị giam trong tù nhưng khí chất quật cường, không chịu khuất phục trước kẻ thù.
Hình vẽ
+ Sự tương phản trong thái độ của tác giả
Ảnh
- Nhận xét:
Hình vẽ
Hình vẽ
Châm biếm, đả kích sự lố bịch, giả tạo, ngạo nghễ và nguỵ biện của toàn quyền Đông Dương đồng thời ngợi ca dũng khí quật cường, sự bình tĩnh, khẳng khái của nhà chí sĩ cách mạng yêu nước Phan Bội Châu.
Ảnh
3. Cảm hứng trào lộng trong tác phẩm
Ảnh
Hình vẽ
3. Cảm hứng trào lộng trong tác phẩm
Tác phẩm mang đậm chất trào lộng. Cảm hứng trào lộng được thể hiện ở những phương diện nào của tác phẩm?
- Cảm hứng trào lộng
3. Cảm hứng trào lộng trong tác phẩm
Hình vẽ
Hình vẽ
Gắn với sự thôi thúc bên trong của người viết muốn bóc trần thực chất của sự vật, sự việc trên một phương diện nào đó bằng tiếng cười nhiều sắc thái.
Hình vẽ
Cho thấy vị thế đứng cao hơn đối tượng của chủ thể tiếng cười.
Hình vẽ
Thể hiện khác nhau tuỳ theo phong cách nghệ thuật của từng nhà văn và tuỳ theo thể loại được sử dụng.
Ảnh
Ảnh
Ảnh
- Cảm hứng trào lộng được thể hiện ở nhiều phương diện
Ảnh
3. Cảm hứng trào lộng trong tác phẩm
Hình vẽ
Hình vẽ
Nhan đề: Những trò lố... chỉ sự việc không phù hợp với lẽ thường, đáng chế nhạo. Đáng lẽ khi nói về sự kiện Va-ren sang nhận chức toàn quyền Đông Dương - một sự kiện quan trọng, long trọng như vậy, tác giả phải sử dụng từ ngữ trang trọng. Nhưng ở đây, Nguyễn Ái Quốc lại gọi đó là những trò lố để thể hiện thái độ hạ bệ, chế nhạo của mình.
Cảm hứng trào lộng được thể hiện ở nhiều phương diện
+ Tình huống, xây dựng nhân vật và ngôn ngữ, giọng điệu
3. Cảm hứng trào lộng trong tác phẩm
Hình vẽ
Hình vẽ
Tình huống: Cảm hứng trào lộng thể hiện qua việc xây dựng tình huống, tưởng tượng về cuộc gặp gỡ giữa hai bên, hai lực lượng đối địch nhau: một chí sĩ cách mạng yêu nước và một kẻ đi xâm lược đất nước.
Hình vẽ
XD nhân vật: Cảm hứng trào lộng thể hiện qua việc xây dựng nhân vật: một chân dung hí hoạ về quan toàn quyền Đông Dương.
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Ngôn ngữ, giọng điệu: châm biếm, giễu nhại.
Hình vẽ
4. Ngôn ngữ, giọng điệu
Ảnh
Hình vẽ
4. Ngôn ngữ, giọng điệu
Ngôn ngữ, giọng điệu của tác phẩm có gì đặc sắc?
- Ngôn ngữ
Hình vẽ
4. Ngôn ngữ, giọng điệu
Hình vẽ
Hai con mắt của ông Va -ren được thấy hiển hiện cái huyền diệu của một thành phố Đông Dương;
Hình vẽ
Đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bóng;
Hình vẽ
Những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm;
Hình vẽ
Những xâu lạp xưởng lủng lẳng dưới mái hiên.
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
- Thủ pháp để tạo sắc thái trào phúng
Hình vẽ
4. Ngôn ngữ, giọng điệu
Hình vẽ
Nhại: sẽ chăm sóc vụ Phan Bội Châu. Nói mỉa: Ông Va-ren đã nửa chính thức hứa. Trùng điệp: vẫn bị giam trong tù, vẫn nằm tù. Nghịch ngữ: Ông hứa thế, giả thử cứ cho rằng một vị toàn quyền Đông Dương mà lại biết giữ lời hứa đi chăng nữa, thì chúng ta vẫn được phép tự hỏi. Chơi chữ: Những vị ấy ngày nay lừng danh cả, đều đã lần lượt đốt cháy những cái mà mình đã tôn thờ và đang tôn thờ những cái mà mình đã đốt cháy...
Thủ pháp để tạo sắc thái trào phúng
5. Kết thúc tác phẩm
Ảnh
Hình vẽ
5. Kết thúc tác phẩm
Phần kết thúc của tác phẩm có điểm gì đáng chú ý? Theo em còn có những phương án kết thúc nào khác có thể nghĩ đến?
- Lạ
Ảnh
Hình vẽ
Hình vẽ
5. Kết thúc tác phẩm
Hiển thị trên văn bản thành một đoạn riêng biệt rồi lại được nối dài thêm bằng một đoạn: T.B - Một nhân chứng thức hai.... => T.B = Tái bút/viết thêm tưởng như không quan trọng, thường chỉ thấy trong thư từ trao đổi cá nhân.
Lạ:
- Mở
Hình vẽ
Hình vẽ
5. Kết thúc tác phẩm
Gia tăng nhân vật trần thuật và điểm nhìn (anh lính dõng dạc và nhân chứng thứ hai). Với cách làm này, người viết có thể tiếp tục gia tăng thêm nhân vật trần thuật (nhân chứ thứ ba, thứ tư,...) để mở thêm những điểm nhìn và những tình huống khác giúp cho việc diễn tả chủ đề được sâu sắc và thú vị hơn. Phần kết thúc có thể mở rộng như vậy là vì ở phần trên, tác giả đã lưu ý về đôi cánh của trí tưởng tượng, chuẩn bị tâm thế cho việc trình bày những chi tiết hư cấu, bất ngờ.
Mở:
- Bất ngờ
Ảnh
Hình vẽ
Hình vẽ
5. Kết thúc tác phẩm
Những chi tiết ở đoạn kết đã tiếp nối với đoạn trên để diễn tả phản ứng của Phan Bội Châu đối với Va-ren thành một chuỗi tăng tiến (im lặng, dửng dưng - nhếch mép, cười ruồi - nhỏ vào mặt) mà đỉnh điểm là một hành động thể hiện sự khinh bỉ, căm phẫn của Phan Bội Châu trước toàn quyền Đông Dương, diễn tả sinh động xung đột quyết liệt giữa những người yêu nước ở xứ thuộc địa và chính quyền thực dân.
Bất ngờ:
III. Tổng kết
Tổng kết
Ảnh
III. Tổng kết
- Nhiệm vụ
- Nhiệm vụ:
Ảnh
Hình vẽ
Nêu những nét đặc sắc về nghệ thuật của tác phẩm? Quan điểm nghệ thuật của Hồ Chí Minh được thể hiện như thế nào trong tác phẩm "Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu"? Cho biết giá trị lịch sử văn hoá của tác phẩm này.
1. Nội dung
Ảnh
Hình vẽ
1. Nội dung
Câu chuyện đã vạch trần sự giả dối nguỵ biện của chế độ thực dân, ủng hộ phong trào đòi thả Phan Bội Châu; thể hiện quan điểm đấu tranh cách mạng là tất yếu để giành lại độc lập, tự do và tiêu diệt những kẻ huênh hoanh hợm hĩnh, đàn áp, bóc lột nhân dân ta. Ca ngợi dũng khí, sự khẳng khái, bình tĩnh của Phan Bội Châu trước Va-ren và chế nhạo sự ngạo nghễ, lố bịch, nguỵ biện của kẻ thù.
2. Nghệ thuật
2. Nghệ thuật
Hình vẽ
Ảnh
Hình vẽ
Sáng tạo tình huống truyện độc đáo
Hình vẽ
Trần thuật từ nhiều điểm nhìn
Hình vẽ
Tạo dựng tình tiết đặc sắc
Hình vẽ
Sử dụng NT đối lập tương phản xây dựng hình tượng người anh hùng dân tộc và kẻ phản bội.
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
Hình vẽ
IV. Luyện tập - Vận dụng
Nhiệm vụ (IV. Luyện tập - Vận dụng)
Ảnh
Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày cảm nhận, suy nghĩ của bạn về một thủ pháp trào lộng đã được tác giả sử dụng hoặc về đoạn kết của tác phẩm Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu.
Tổng kết
Tổng kết
Ảnh
Tổng kết:
Ôn lại kiến thức vừa học. Hoàn thành bài tập phần Vận dụng Chuẩn bị bài sau: "Bài 6. Hồ Chí Minh - "Văn hóa phải soi đường cho quốc dân đi". 5. Một số biện pháp làm tăng tính khẳng định, phủ định trong văn bản nghị luận".
Cảm ơn
Ảnh