BÀI 4. THỰC HÀNH TIẾNG VIỆTNGHĨA TƯỜNG MINH VÀ NGHĨA HÀM ẨN
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ NGHĨA HÀM ẨN
Khởi động
Câu hỏi
Ảnh
Câu hỏi
Ảnh
I. Kiến thức cơ bản
Kiến thức cơ bản
Ảnh
I. Kiến thức cơ bản
Kiến thức cơ bản
1. Nghĩa tường minh của câu là nội dung thông báo được diễn đạt trực tiếp bằng các từ ngữ trong câu. 2. Nghĩa hàm ẩn của câu là nội dung thông báo được suy ra từ nghĩa tường minh và từ ngữ cảnh.
Kiến thức cơ bản
3. Phân biệt Giống nhau: Đều sử dụng lời nói để diễn đạt thông tin Khác nhau: - Tường minh: Diễn đạt trực tiếp điều muốn nói - Hàm ẩn: Điều muốn nói không trực tiếp diễn đạt bằng từ ngữ trong câu mà phải suy ra từ những từ ngữ ấy -> Diễn đạt gián tiếp điều muốn nói
Kiến thức cơ bản
Ảnh
II. Luyện tập
Luyện tập
Ảnh
II. Luyện tập
Bài tập 1
Bài tập 1: Xác định nghĩa hàm ẩn của những câu dưới đây: a) Nói thật với ông: chú em rể tôi vừa trúng Chủ tịch huyện, chú ấy nể tôi lắm. (Lưu Quang Vũ) b) Thằng cha lang băm nào cho anh đơn mua cái kính này thế? (Nê-xin) c) Cậu phải đi khám bệnh viện nhà nước xem sao! (Nê-xin)
Chia nhóm
Ảnh
Nhóm 1 - câu a
Nhóm 2 - câu b
Nhóm 3 - câu c
Trả lời
Bài tập 1: a) Câu: "Nói thật với ông: Chú em rể tôi vừa trúng Chủ tịch huyện, chú ấy nể tôi lắm." là lời khoe khoang của ông Nha với Văn Sửu và ông Thình về mối quan hệ của mình với lãnh đạo cấp trên (thuộc văn bản Đổi tên cho xã).  b) Câu: "Thằng cha lang băm nào cho anh cái đơn kính này thế?" là lời chê bai của ông bác sĩ xem mắt cho nhân vật "tôi" trong văn bản Cái kính, tỏ ý chê bai về việc nhân vật "tôi" không bị cận nhưng lại được chỉ định đeo kính.  c) Câu: "Cậu phải đi khám bệnh viện nhà nước xem sao!" là lời của người bạn thân với nhân vật "tôi" trong văn bản Cái kính, khi thấy bạn thân mình gặp vấn đề về mắt khi đeo kính, người bạn thân gợi ý việc đi khám ở bệnh viện nhà nước vì "bệnh viện nhà nước khám cẩn thận" và ngầm chê bai bác sĩ tư. 
Bài tập 2
Bài tập 2: Đọc đoạn văn dưới đây (trích tác phẩm “Tắt đèn” của Ngô Tất Tố) và thực hiện các yêu cầu nêu sau đó: Chị Dậu vừa nói vừa mếu:     - Thôi u không ăn, để phần cho con. Con chỉ được ăn ở nhà bữa này nữa thôi. U không muốn ăn tranh của con. Con cứ ăn thật no, không phải nhường nhịn cho u. Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng luống cuống:     - Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu?     Điểm thêm một giây nức nở, chị Dậu ngỏ con bằng cách xót xa:     - Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
Thảo luận nhóm đôi
Ảnh
Thảo luận nhóm đôi
Ảnh
a1) Nêu nghĩa hàm ẩn của những câu in đậm.
Ảnh
a2) Vì sao chị Dậu lại không dám nói thẳng với con mà phải dùng câu có nghĩa hàm ẩn
Ảnh
b) Nghĩa hàm ẩn trong câu nói nào của chị Dậu rõ hơn? Vì sao chị Dậu phải nói rõ hơn như vậy?
Trả lời
Ảnh
Con chỉ được ăn ở nhà bữa này nữa thôi.
= Sau bữa ăn này con không còn được ở nhà với thầy mẹ và các em nữa. Mẹ đã bán con.
Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
= Mẹ đã bán con cho nhà cụ Nghị thôn Đoài.
-> Chị Dậu không dám nói thẳng với con mà phải dùng câu có nghĩa hàm ẩn vì chị sợ làm tổn thương cái Tí, sợ nó tủi lòng và nghĩ rằng gia đình không yêu thương nó nữa. 
Trả lời
Ảnh
Nghĩa hàm ẩn trong câu nói nào của chị Dậu rõ hơn? Vì sao chị Dậu phải nói rõ hơn như vậy?
"Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài."
Câu văn thể hiện rõ thông tin, nhờ đó cái Tí biết rõ nơi mà nó sắp phải đến ở.
Lưu ý
Lưu ý: - Trong giao tiếp: + Nói: Thận trọng, rành mạch… + Nghe: rõ ràng, tinh tường… - Khi tạo lập văn bản khoa học hoặc văn bản hành chính công vụ không sử dụng nghĩa hàm ẩn. - Trong đọc - hiểu tác phẩm nghệ thuật: cần suy ngẫm để tìm ra được nghĩa hàm ẩn trong đó.. - Phát hiện, suy diễn nghĩa hàm ẩn cần hợp lý dựa trên nghĩa tường minh, trên tình huống giao tiếp
Bài tập 3
Bài tập trắc nghiệm
Bài tập 3:Ghép câu tục ngữ ờ cột bên trái với nghĩa hàm ân ở cột bên phải
a) Cái nết đánh chết cái đẹp.
b) Một hạt thóc vàng chín giọt mồ hôi.
c) Một điều nhịn chín điều lành.
d) Một nghề cho chín còn hơn chín nghề.
e) Tốt danh hơn lành áo
Bài tập 4
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Bài tập 4. Yêu cầu viết đoạn văn (khoảng 5 – 7 dòng) nêu cách hiểu về một câu tục ngữ mà em thích và bài học em rút ra được từ câu tục ngữ đó
Hình thức và nội dung
* Về hình thức, bài làm dưới dạng đoạn văn (khoảng 5 - 7 dòng). * Về nội dung, bài làm trả lời những câu hỏi sau: - Câu tục ngữ mà em định nói tới là câu nào?  - Nghĩa tường minh của câu tục ngữ ấy là gì? - Nghĩa hàm ẩn của câu tục ngữ ấy là gì? - Bài học em rút ra được từ câu tục ngữ ấy là gì?
Trò chơi củng cố
Trò chơi củng cố
Bài kiểm tra tổng hợp
Câu 1: Nghĩa tường minh của câu là: - A. Nội dung thông báo được diễn đạt gián tiếp từ các từ ngữ trong câu - false - B. Nội dung thông báo được diễn đạt trực tiếp bằng các từ ngữ trong câu - true - C. Nội dung thể hiện ý nghĩa tích cực của câu - false - D. Nội dung cho thấy giá trị thật sự của vấn đề được đề cập trong câu - false - false - false
Câu 2: Nghĩa hàm ẩn của câu là: - A. Những điều hài hước, gây cười mà người viết (nói) ngầm thể hiển - false - B. Nội dung cho thấy giá trị thật sự của vấn đề được đề cập trong câu - false - C. Nội dung thông báo được suy ra từ nghĩa tường minh và từ ngữ cảnh - true - D. Tất cả các đáp án trên. - false - false - false
Câu 3: Nghĩa tường minh của câu tục ngữ “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây” là gì? - A. Khi ăn quả, ta phải nhớ đến người trồng cây. - true - B. Khi ăn quả thì phải nhớ kẻ một đường thẳng để trồng cây. - false - C. Ăn quả xong nhớ đem hột đi trồng cây. - false - D. Tất cả các đáp án trên. - false - false - false
Câu 4: Nghĩa hàm ẩn của câu tục ngữ “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây” là gì? - A. Khi hưởng thụ thành quả nhất định, cần biết ơn người tạo ra thành quả đó - true - B. Muốn hưởng thụ thành quả thì phải tự thân vận động, không thể trông chờ vào người khác. - false - C. Nếu một người đưa bạn đến với thành công thì bạn phải có trách nhiệm chia tiền cho họ. - false - D. Tất cả các đáp án trên. - false - false - false
Bài tập
Bài tập
Bài tập
Viết đoạn văn (6-8 câu) nêu suy nghĩ của em về tình yêu quê hương đất nước của người Việt Nam. (Trong đoạn văn có sử dụng tục ngữ hoặc thành ngữ có nghĩa hàm ẩn)
Ảnh
Dặn dò
Dặn dò
Ảnh
Kết thúc
Kết thúc
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Ảnh
Hình vẽ
Ảnh
Ảnh
Ảnh