Công ty Cổ phần Mạng giáo dục Bạch Kim - 27 Huỳnh Thúc Kháng, Đống Đa, Hà Nội
Trang bìa
Trang bìa:
TIẾT 119 DẤU CHẤM LỬNG VÀ DẤU CHẤM PHẨY Trang bìa:
KIỂM TRA BÀI CŨ - Tóm tắt ngắn gọn truyện Sống chết mặc bay. - Chỉ ra hai hình ảnh tương phản trong truyện. - Chỉ ra tác dụng của phép tăng cấp được sử dụng trong bài. Trang bìa:
I. Dấu chấm lửng
Ví dụ 1:
I. DÊu chÊm löng - VÝ dô 1: Chóng ta cã quyÒn tù hµo v× nh÷ng trang lÞch sö vÎ vang thêi ®¹i Bµ Tr­ng, Bµ TriÖu, TrÇn H­ng §¹o, Lª Lîi, Quang Trung, … ( Hå ChÝ Minh) Trong tr­êng hîp nµy dÊu chÊm löng ®­îc dïng ®Ó lµm g×? - Nhận xét: ... Tỏ ý còn nhiều sự vật hiện tượng chưa liệt kê hết. Ví dụ 2:
I. DÊu chÊm löng VÝ dô 1: VÝ dô 2: Em t«i b­íc vµo líp: - Th­a c«, em ®Õn chµo c« … - Thuû nøc në. (Kh¸nh Hoµi) Trong tr­êng hîp nµy dÊu chÊm löng dïng ®Ó thÓ hiÖn ®iÒu g×? - Nhận xét: Thể hiện chỗ lời nói bỏ dở. Ví dụ 3:
I. DÊu chÊm löng VÝ dô 1: VÝ dô 2: VÝ dô 3: Thèt nhiªn mét ng­êi nhµ quª, m×nh mÈy lÊm l¸p, quÇn ¸o ­ít ®Çm, tÊt t¶ ch¹y x«ng vµo thë kh«ng ra lêi : - BÈm… quan lín… ®ª vì mÊt råi ! ( Ph¹m Duy Tèn) Trong tr­êng hîp nµy dÊu chÊm löng dïng ®Ó lµm g×? NX: ThÓ hiÖn c©u nãi ngËp ngõng ng¾t qu·ng. Ví dụ 4:
I. DÊu chÊm löng VÝ dô 1: VÝ dô 2: VÝ dô 3: VÝ dô 4: Cuèn tiÓu thuyÕt ®­îc viÕt trªn …b­u thiÕp. ( B¸o Hµ Néi míi) Nã nãi nã kh«ng ®Õn ®­îc. Nã bËn l¾m, bËn … ngñ. Trong tr­êng hîp nµy dÊu chÊm löng dïng ®Ó lµm g×? NX: Gi·n nhÞp ®iÖu c©u v¨n, chuÈn bÞ cho mét th«ng tin bÊt ngê hay hµi h­íc ch©m biÕm. Ghi nhớ:
I - DÊu chÊm löng: ? Tõ bµi tËp trªn rót ra kÕt luËn vÒ c«ng dông cña dÊu chÊm löng? * Ghi nhí (sgk-122 ) DÊu chÊm löng ®­îc dïng ®Ó: - Tá ý cßn nhiÒu sù vËt, hiÖn t­îng ch­a liÖt kª hÕt. - ThÓ hiÖn chç lêi nãi bá dë, hay ngËp ngõng ng¾t qu·ng. - Lµm gi·n nhÞp ®iÖu c©u v¨n, chuÈn bÞ cho sù xuÊt hiÖn cña mét tõ ng÷ biÓu thÞ néi dung bÊt ngê hay hµi h­íc, ch©m biÕm. II. Dấu chấm phẩy
Ví dụ 1:
II. DÊu chÊm phÈy: - VÝ dô 1: a, Cèm kh«ng ph¶i thøc quµ cña ng­êi véi; ¨n cèm ph¶i ¨n tõng chót Ýt, thong th¶ vµ ngÉm nghÜ. Trong ví dụ trên, dấu chấm phẩy dùng để làm gì? - Nhận xét: Dấu chấm phẩy dùng để ngăn cách các vế của một câu ghép phức tạp. Thảo luận nhóm:
Thảo luận nhóm Nh÷ng tiªu chuÈn ®¹o ®øc cña con ng­êi míi ph¶i ch¨ng cã thÓ nªu lªn nh­ sau: yªu n­íc, yªu nh©n d©n; trung thµnh víi sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi vµ ®Êu tranh thùc hiÖn x©y dùng thèng nhÊt n­íc nhµ; ghÐt bãc lét, ¨n b¸m vµ l­êi biÕng; yªu lao ®éng, coi lao ®éng lµ nghÜa vô thiªng liªng cña m×nh; cã tinh thÇn lµm chñ tËp thÓ, cã ý thøc hîp t¸c, gióp nhau; ch©n thµnh vµ khiªm tèn; quÝ träng cña c«ng vµ cã ý thøc b¶o vÖ cña c«ng; yªu v¨n ho¸, khoa häc vµ nghÖ thuËt; cã tinh thÇn quèc tÕ v« s¶n. Đoạn văn trên có mấy bộ phận liệt kê? Căn cứ vào đâu mà em biết? Nêu tác dụng của dấu chấm phẩy trong đoạn văn? Có thể thay nó bằng dấu phẩy được không? Vì sao? Ví dụ 2:
II. DÊu chÊm phÈy VÝ dô 2 : Nh÷ng tiªu chuÈn ®¹o ®øc cña con ng­êi míi ph¶i ch¨ng cã thÓ nªu lªn nh­ sau: yªu n­íc, yªu nh©n d©n; trung thµnh víi sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi vµ ®Êu tranh thùc hiÖn thèng nhÊt n­íc nhµ; ghÐt bãc lét, ¨n b¸m vµ l­êi biÕng; yªu lao ®éng, coi lao ®éng lµ nghÜa vô thiªng liªng cña m×nh; cã tinh thÇn lµm chñ tËp thÓ, cã ý thøc hîp t¸c, gióp nhau; ch©n thµnh vµ khiªm tèn; quý träng cña c«ng vµ cã ý thøc b¶o vÖ cña c«ng; yªu v¨n hãa, khoa häc vµ nghÖ thuËt; cã tinh thÇn quèc tÕ v« s¶n. (Theo Tr­êng Chinh) * NX: DÊu chÊm phÈy dïng ®Ó ®¸nh dÊu ranh giíi c¸c bé phËn cña phÐp liÖt kª phøc t¹p. Ghi nhớ:
II. DÊu chÊm phÈy Tõ 2 vÝ dô trªn, em rót ra ®­îc kÕt luËn g× vÒ c«ng dônh cña dÊu chÊm phÈy? * Ghi nhí (Sgk-122) DÊu chÊm phÈy ®­îc dïng ®Ó : - §¸nh dÊu ranh giíi gi÷a c¸c vÕ cña mét c©u ghÐp cã cÊu t¹o phøc t¹p. - §¸nh dÊu ranh giíi gi÷a c¸c bé phËn trong mét phÐp liÖt kª phøc t¹p. III. Luyện tập
Bài tập 1:
III/- Luyện tập Bµi tËp 1: Trong mçi c©u cã dÊu chÊm löng d­íi ®©y, dÊu chÊm löng ®­îc dïng ®Ó lµm g×? a, - LÝnh ®©u? Sao bay d¸m ®Ó cho nã ch¹y xång xéc vµo ®©y nh­ vËy ? Kh«ng cßn phÐp t¾c g× n÷a µ? - D¹, bÈm … - §uæi cæ nã ra ! ( Ph¹m Duy Tèn) b, ¤ hay, cã ®iÒu g× bè con trong b¶o nhau chø sao l¹i … (§µo Vò) c, C¬m, ¸o, vî, con, gia ®×nh… bã buéc y. (Nam Cao) §¸p ¸n: ThÓ hiÖn c©u nãi ngËp ngõng. §¸p ¸n: ThÓ hiÖn c©u nãi cßn bá dë. §¸p ¸n: ThÓ hiÖn sù viÖc ch­a liÖt kª hÕt. Bài tập 2:
Bµi tËp 2: ChØ ra c«ng dông cña dÊu chÊm phÈy trong mçi c©u d­íi ®©y: a, D­íi ¸nh tr¨ng nµy, dßng th¸c n­íc sÏ ®æ xuèng lµm ch¹y m¸y ph¸t ®iÖn; ë gi÷a biÓn réng, cê ®á sao vµng phÊp phíi bay trªn nh÷ng con tµu lín. (ThÐp Míi ) b, Con s«ng Th¸i B×nh quanh n¨m vç sãng ßm äp vµo s­ên b·i vµ ngµy ngµy vÉn mang phï sa båi cho b·i thªm réng; nh­ng mçi n¨m vµo mïa n­íc, còng con s«ng Th¸i B×nh mang n­íc lò vÒ lµm ngËp hÕt c¶ b·i Soi. (§µo Vò) c, Cã kÎ nãi tõ khi c¸c thi sÜ ca tông c¶nh nói non, hoa cá, nói non, hoa cá tr«ng míi ®Ñp; tõ khi cã ng­êi lÊy tiÕng chim kªu, tiÕng suèi ch¶y lµm ®Ò ng©m vÞnh, tiÕng chim, tiÕng suèi nghe míi hay. (Hoµi Thanh) Đáp án bài tập 2:
Bài tập 2 C©u a, C©u b: - Ng¨n c¸ch hai vÕ cña c©u ghÐp cã cÊu t¹o phøc t¹p. C©u c: Ng¨n c¸ch gi÷a c¸c bé phËn cña phÐp liÖt kª phøc t¹p. Bài tập 3:
Bµi tËp 3: §o¹n trÝch cßn thiÕu dÊu chÊm phÈy vµ dÊu chÊm löng. Em h·y ®iÒn nh÷ng dÊu ®ã vµo ®o¹n trÝch sao cho hîp lÝ. … Nh­ng con giun xÐo l¾m còng qu»n, chuét ta lÊy thÕ lµm giËn. Mét h«m míi héi nhau l¹i lµm mét lµng chuét ®Ó chèng l¹i mÌo. Th«i th× ®ñ mÆt: nµo anh chï, mïi h«i ®Õn nçi thµnh c©u ca nµo chó nh¾t, cã tÝnh nhÝ nh¾t ®· nªn c©u vÝ nµo «ng cèng rung rinh bÐo tèt, quan tr­êng l¹i chÊm cho ë trªn «ng §å ; ; ... Bài tập 4:
III. LuyÖn tËp Bµi tËp 4: ViÕt ®o¹n v¨n cã ®é dµi tõ ba ®Õn n¨m c©u nãi vÒ c¶m nghÜ cña em vÒ ca HuÕ trªn s«ng H­¬ng trong ®ã cã sö dông dÊu chÊm löng vµ dÊu chÊm phÈy. Dặn dò:
- Học thuộc ghi nhớ để nắm được công dụng của dấu chấm lửng và dấu chấm phẩy. - Vận dụng để viết đoạn, đặt câu : Viết một đoạn văn nói về cảm nghĩ của em về những làn điệu dân ca Huế, đặt câu có sử dụng dấu chấm lửng. - Đọc và tìm hiểu trước những văn bản trong bài: Văn bản đề nghị. Kết thúc: