BÀI 14. XÂY DỰNG VÀ BẢO VỆ CHÍNH QUYỀN NƯỚC VIỆT NAM DÂN CHỦ CỘNG HOÀ (TỪ THÁNG 9 – 1945 ĐẾN THÁNG 12 – 1946)
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
BÀI 14. XÂY DỰNG VÀ BẢO VỆ CHÍNH QUYỀN NƯỚC VIỆT NAM DÂN CHỦ CỘNG HOÀ (TỪ THÁNG 9 – 1945 ĐẾN THÁNG 12 – 1946)
Mục tiêu bài học
Mục tiêu bài học
Ảnh
Mục tiêu:
Nhận biết được những biện pháp chủ yếu để xây dựng và củng cố chính quyền cách mạng, giải quyết những khó khăn về kinh tế, văn hóa, giáo dục, quân sự,...trong năm đầu sau Cách mạng tháng Tám năm 1945. Trình bày được những nét chính về cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược của nhân dân Nam Bộ.
Mở đầu
Mở đầu
Ảnh
Mở đầu
Bài hát đưa chúng ta trở về những ngày mùa thu năm 1945. Ngay sau khi giành được độc lập, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà đã phải đối mặt với muôn vàn khó khăn, “sơn hà nguy biến”. Trước tình thế đó, Chính phủ đã đề ra những chủ trương, biện pháp gì để xây dựng và cũng cổ chính quyền, giải quyết khó khăn, bảo vệ thành quả cách mạng?
Nghe bài hát: Nam Bộ Kháng Chiến
Kiến thức mới
1. Xây dựng và củng cố chính quyền
Ảnh
+ Tháng 8 - 1945, ngay trong những ngày độc lập đầu tiên của dân tộc Việt Nam, quân đội các nước thuộc phê Đồng minh, lấy danh nghĩa giải pháp quân đội Nhật kéo vào Việt Nam. Phía bức vic tuyết 16, quân Trung Hoa Dân quốc và tay sai âm mưu lật đổ Chính quyền Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Trước tình thế đó, ngay trong phiên họp đàu tiên ngày 3 - 9 - 1945, Chính phủ đã đề ra những công việc cấp bách của nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Để xây dựng và củng cố chính quyền, ngày 6 - 1 - 1946, lần đầu tiên trong lịch sử, hơn 90% cử tri cả nước tham gia Tổng tuyển cử, bầu đại biểu Quốc hội.
1. Xây dựng và củng cố chính quyền:
- Tiếp
Ảnh
+ Tháng 3 - 1946, Quốc hội thông qua danh sách Chính phủ Liên hiệp kháng chiến do Hồ Chí Minh làm Chủ Tịch. + Tháng 11 - 1946, Quốc hội ban hành Hiến pháp đầu tiên của Việt Nam, tạo cơ sở pháp lý vững chắc để xây dựng và bảo vệ đất nước. + Lực lượng vũ trang được xây dựng. Việt Nam Giải phóng quân đổi tên thành Vệ quốc đoàn, đến tháng 5 - 1946, đổi thành Quân đội Quốc gia Việt Nam. Lực lượng dân quân tự vệ được xây dựng trong toàn dân. Cuối năm 1945, khắp nơi từ thôn xã đến thành phố đã có hàng vạn tự vệ quân.
1. Xây dựng và củng cố chính quyền:
Câu hỏi
Ảnh
Câu hỏi: Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà đã có những biện pháp gì để xây dựng và cũng cố chính quyền?
Trả lời: Tiến hành tổng tuyển cử, bầu đại biểu Quốc hội, ban hành Hiến pháp đầu tiên của Việt Nam tạo cơ sở pháp lý vững chắc, xây dựng lực lượng vũ trang, đổi tên Việt Nam giải phóng quân => Vệ quốc đoàn => Quân đội Quốc gia Việt Nam.
Hình 14.1
Ảnh
2. Diệt giặc đói, giặc dốt và giải quyết khó khăn về tài chính
Ảnh
2. Diệt giặc đói, giặc dốt và giải quyết khó khăn về tài chính:
- Để giải quyết nạn đói, trước mắt Chính phủ kêu gọi "nhường cơm sẻ áo", lạp các hũ gạo cứu đói, cứu trợ nhân dân dùng bị đói, nghiêm trị đầu cơ tích trữ,...". - Nhiều biện pháp mang tính lâu dài cũng được thực hiện như tăng gia sản xuất, tiến hành giảm tô, xóa bỏ thuế thân, chia rộng đất công theo nguyên tắc công bằng,... - Để xóa nạn mù chữ và nâng cao trình độ văn hóa cho người dân, ngày 8 - 9 - 1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã kí Sắc lệnh thành lập Nha Bình dân học vụ và kêu gọi toàn dân tham gia diệt "giặc dốt".
Câu hỏi
Ảnh
Câu hỏi: Chính phủ đã đề ra những biện pháp chủ yếu gì để giải quyết những khó khăn về kinh tế, văn hoá, giáo dục? – Đọc tư liệu 14.2, hãy cho biết theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhiệm vụ quan trọng nhất của nhà nước sau Cách mạng tháng Tám năm 1945 là gì?
Trả lời: + Kinh tế: tổ chức “Tuần lễ vàng, bạc, đồng”, xây dựng “Quỹ độc lập" + Văn hoá: Các cuộc vận động chống mê tín dị đoan, xóa bỏ các tập tục lạc hậu được đông đảo nhân dân hưởng ứng. Hoạt động trên lĩnh vực văn hóa - xã hội đã tạo ra những yếu tố ban đầu hình thành nền văn hóa của chế độ dân chủ nhân dân. + Giáo dục: thành lập Nha Bình dân học vụ, hệ thống trường Phổ thông Tiểu học được thành lập thu hút con em nhân dân lao động đến trường với phương châm: người biết chữ dạy người chưa biết chữ, phong trào diệt giặc dốt được phát động rộng rãi thu hút đông đảo nhân dân tham gia. + Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nêu 6 nhiệm vụ cấp bách của Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa: chống giặc đói; chống giặc dốt; tổ chức tổng tuyển cử; giáo dục lại tinh thần của nhân dân bằng cách thực hiện cần, kiệm, liêm, chính; bỏ thuế thân, thuế chợ, thuế đò và cấm thuốc phiện; thực hiện tự do tín ngưỡng.
Ghi chú 1
Ảnh
Hình 14.3
Ảnh
Hình 14.4
Ảnh
Ảnh
Ghi chú 2
Ảnh
Hình 14.6
Ảnh
Nhân vật lịch sử
Ảnh
3. Kháng chiến chống thực dân Pháp trở lại xâm lược Nam Bộ
Ảnh
3. Kháng chiến chống thực dân Pháp trở lại xâm lược Nam Bộ:
- Ngày 2 - 9 - 1945, trong lúc nhân dân Sài Gòn - Chợ Lớn tổ chức mít tinh mừng ngày Độc lập, thực dân Pháp xả súng vào người. Rạng sáng ngày 23 - 9 - 1945, được sự giúp đỡ của quân Anh, quân Pháp nổ súng tấn công trụ sở Ủy ban nhân dân Nam Bộ và cơ quan tự vệ thành phố Sài Gòn, mở đầu cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam lần thứ hai. - Tháng 10 - 1945, Pháp mở rộng đánh chiếm Nam Bộ và Nam Trung Bộ. Phong trào ủng hộ Nam Bộ kháng chiến được Chính phủ phát động trên toàn quốc.
Câu hỏi
Ảnh
Câu hỏi: Hãy trình bày những nét chính về cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp trở lại xâm lược của nhân dân Nam Bộ. Tình thần chống Pháp của nhân dân Nam Bộ được thể hiện như thế nào qua tư liệu 14.7?
Trả lời: - Ngày 23-9-1945: Chúng nổ súng tấn công Sài Gòn, mở đầu cuộc chiến tranh xâm lược nước ta lần thứ hai. Nhưng dưới sự lãnh đạo của Đảng và Bác Hồ, quân và dân Nam Bộ đã nhất tề đứng lên, quyết chiến với thực dân xâm lược. - Ngày 30/9/1945, thực dân Pháp lâm vào thế chân tường phải nhờ vả quân đội Anh để điều đình với UBND Nam Bộ. - Đến tháng 10/1945, cuộc kháng chiến lan rộng khắp đồng bằng Nam Bộ và mở ra đến các tỉnh Nam Trung Bộ. Đâu đâu, giặc Pháp cũng vấp phải sức kháng cự quyết liệt của quân và dân ta. Cũng trong sáng 23/9/1945, Chủ tịch Ủy ban Kháng chiến Nam Bộ, đồng chí Trần Văn Giàu phát lời kêu gọi đồng bào, lời kêu gọi mang tính hùng hồn, đanh thép: “Đồng bào Nam bộ, nhân dân thành phố Sài Gòn. Anh em công nhân, thanh niên, tự vệ, dân quân, binh sĩ!.... Từ giờ phút này, nhiệm vụ hàng đầu của chúng ta là tiêu diệt giặc Pháp, tiêu diệt tay sai của chúng.
Hình 14.7
Ảnh
Hình 14.8
Ảnh
Hình 14.9
Ảnh
Ảnh
4. Đấu tranh chính trị, ngoại giao để bảo vệ độc lập, chủ quyền
Ảnh
4. Đấu tranh chính trị, ngoại giao để bảo vệ độc lập, chủ quyền:
- Trong lúc quân Pháp đánh chiếm lại Nam Bộ, tại phía bắc, quân Trung Hoa Dân quốc và tay sai kéo vào, đòi nhiều quyền lợi kinht ê, chính trị, âm mưu lật đổ chính quyền cách mạng. - Tháng 2 - 1946, Hiệp ước Hoa - Pháp được kí kết, Pháp nhượng cho Trung Hoa một số quyền lợi kinh tế để được kéo quân ra bắc. Chính phủ Việt Nam quyết định "hòa để tiến", chủ động kí với Pháp bản Hiệp định Sơ bộ ( 6- 3 - 1946), đẩy quan Trung Hoa Dân quốc về nước.
Câu hỏi
Ảnh
Câu hỏi: Chính phủ nước Việt Nam đã chủ động đối phó với âm mưu xâm lược của thực dân Pháp và Trung Hoa Dân quốc như thế nào?
Trả lời: - Chính phủ nước Việt Nam đã chủ động nhất trí tán thành chủ trương hòa để tiến, quyết định tạm thời hòa hoãn với thực dân Pháp để có thêm thời gian chuẩn bị lực lượng, đồng thời loại bớt một kẻ thù nguy hiểm là chính quyền Tưởng Giới Thạch. Theo Hiệp định Sơ bộ, Chính phủ Pháp công nhận nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là một quốc gia tự do nằm trong khối liên hiệp Pháp. Nước Việt Nam có Chính phủ, nghị viện, quân đội và tài chính riêng. Việc thống nhất đất nước sẽ được quyết định bằng trưng cầu ý dân. Chính phủ Việt Nam đồng ý để 15.000 quân Pháp vào thay quân Tưởng. Quân Pháp phải rút khỏi Việt Nam sau 5 năm, mỗi năm rút một phần năm. Quân đội hai bên ngừng bắn và ở nguyên vị trí. Hai bên sẽ mở cuộc đàm phán tại một trong ba nơi: Hà Nội, Sài Gòn hoặc Paris.
Hình 14.10
Ảnh
Luyện tập
Luyện tập
Ảnh
Câu hỏi:
1. Hãy lập sơ đồ dòng thời gian về sự kiện chính của thời kì lịch sử từ tháng 9 1945 đến tháng 12 - 1946. 2. Hãy hoàn thành bảng thống kê các khó khăn của nước Việt Nam sau Cách mạng tháng Tám năm 1945, biện pháp giải quyết khó khăn của Chính phủ và kết quả đạt được theo mẫu dưới đây.
Ảnh
Vận dụng
Vận dụng
Ảnh
Vận dụng
Qua câu nói của Bác Hồ: “Một dân tộc dốt là một dân tộc yếu", em có suy nghĩ gì về vai trò của học sinh đối với công cuộc xây dựng đất nước hiện nay.
Cảm ơn
Cảm ơn
Ảnh