CHỦ ĐỀ 6: HƯỚNG VỀ NGUỒN CỘI. BÀI 16
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
Hình vẽ
CHỦ ĐỀ 6: HƯỚNG VỀ NGUỒN CỘI. BÀI 16
Dẫn dắt
Mục tiêu bài học
Ảnh
Mục tiêu bài học
- Thường thức âm nhạc: nêu được những nét chính về Hát xoan Phú Thọ, Không gian văn hoá Cồng Chiêng Tây Nguyên, Đờn ca tài tử Nam Bộ. - Nghe nhạc: Nêu được cảm nhận về tính chất âm nhạc của bài "Mó cá" (Hát xoan Phú Thọ).
Khởi động
Hình vẽ
Khởi động
- Hát và gõ đệm cho bài "Lí ngựa ô" (dân ca Nam Bộ):
Thường thức âm nhạc
Video tham khảo 1
Hình vẽ
Xem video
- Một số Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia về ẩm thực:
Video tham khảo 2
Hình vẽ
Xem video
- 15 Di sản văn hóa phi vật thể của Việt Nam:
1. Hát xoan
- Nguồn gốc: Hát xoan là một thể loại dân ca nghi lễ phong tục, phổ biến ở vùng đất tổ Hùng Vương - Phú Thọ. - Đặc điểm: + Diễn xướng tổng hợp bao gồm hát, múa, nhạc và trò diễn. + Được tổ chức vào mùa xuân trong các lễ hội, nghi lễ thờ thần. - Cách thức biểu diễn: Hệ thống bài bản phong phú, được trình diễn theo lề lối quy định gồm 3 chặng: + Chặng hát nghi lễ: hát múa theo nghi thức cầu cúng, tế lễ. + Chặng hát quả cách (quả là bài, cách là hình thức hát): hát các bài văn thơ, nội dung miêu tả về cảnh đẹp thiên nhiên, lao động sản xuất,... + Chặng hát hội là nam nữ hát đối đáp, giao duyên gồm nhiều bài hát, múa kết hợp trò diễn, được kết nối với nhau theo kiểu liên khúc.
1. Hát xoan Phú Thọ
1. Hát xoan (tiếp)
- Hình thức biểu diễn: + Đồng ca, tốp ca, hát đuổi, hát đan xen, hát có lĩnh xướng, hát đối đáp. + Cách hát cũng khá đa dạng theo các chặng hát: hát nói, hát ngâm, hát diễn cảm,... - Tác phẩm tiêu biểu: Giáo trống, Giáo pháo, Bỏ bộ, Đố hoa, Trống quân, Mó cá,... - Ý nghĩa: + Hát xoan không chỉ có giá trị là nghệ thuật với hình thức diễn xướng hát múa tập thể dân gian mà còn chứa đựng nhiều ý nghĩa lịch sử, văn hoá của người Việt trên vùng đất Văn Lang. + Hát xoan Phú Thọ được UNESCO ghi danh là Di sản văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại vào năm 2017.
1. Hát xoan Phú Thọ
2. Cồng Chiêng
- Nguồn gốc: Không gian văn hoá Cồng chiêng Tây Nguyên trải dài trên 5 tỉnh, gồm: Đắk Lắk, Gia Lai, Kon Tum, Đắk Nông, Lâm Đồng và bao gồm nhiều yếu tố: cồng chiêng, chơi cồng chiêng, các bài bản hoà tấu, các nghi thức lễ hội sử dụng cồng chiêng và địa điểm tổ chức lễ hội. - Đặc điểm: + Cồng chiêng có thể được dùng đơn chiếc hoặc theo bộ nhiều chiếc. + Dù diễn tấu Lễ hội Cồng chiêng Tây Nguyên nhiều hay ít trong nghi lễ, lễ hội thì âm nhạc cồng chiêng vẫn là yếu tố chính tạo nên không gian văn hoá. - Hình thức biểu diễn: sân khấu hay trong các lễ hội đương đại.
2. Không gian văn hóa Cồng Chiêng
2. Cồng Chiêng (tiếp)
- Tác phẩm tiêu biểu: + Juan, Vang, Trum (hay còn gọi là Krum),.. của người Gia Rai. + Xa Trăng, Sakapo, Atâu, Tơrơi,... của người Ba Na. + Đón khách, Cúng mừng lúa mới,.. của người Ê Đê. - Ý nghĩa: + Cồng chiêng là hồn thiêng, là biểu tượng của ý chí và sức mạnh. Thanh âm của Cồng chiêng như tiếng vọng của đại ngàn hùng vĩ, lan tỏa khắp buôn làng, như mạch nguồn nuôi dưỡng tâm hồn, nhân cách của đồng bào các dân tộc Tây Nguyên. + Không gian văn hoá Cồng chiêng Tây Nguyên được UNESCO ghi danh là Kiệt tác Di sản truyền khẩu và phi vật thể đại diện của nhân loại vào năm 2005.
2. Không gian văn hóa Cồng Chiêng
3. Đờn ca tài tử
- Nguồn gốc: + Đờn ca tài tử Nam Bộ, còn gọi là âm nhạc tài tử Nam Bộ. + Bắt nguồn từ dân ca, nhạc lễ, nhạc sân khấu hát bội của Nam Bộ và nhạc cung đình, thính phòng Huế. + Đờn ca tài tử hình thành rõ nét vào khoảng cuối thế kỉ XIX, đầu thế kỉ XX. Đây là thể loại âm nhạc kết hợp giữa nhạc đàn và nhạc hát. - Đặc điểm: + Những bài bản chính của nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam Bộ được thống nhất một cách tương đối thành hệ thống 20 bài bản tổ và những bài bản nhỏ. + Các bài ca trong nhạc tài tử Nam Bộ có lối văn chương trau chuốt nhưng gần gũi.
3. Đờn ca tài tử Nam Bộ
3. Đờn ca tài tử (tiếp)
- Tác phẩm tiêu biểu: + Lưu thuỷ trường, Bình bán chấn, Ngũ đối thượng,... + Lưu thuỷ đoản, Kim tiền, Xuân phong, Long hổ hội,... - Ý nghĩa: + Đờn ca tài tử Nam Bộ mang đầy đủ những đặc điểm của nghệ thuật cổ truyền bác học, chuyên nghiệp trong trình diễn và hình thức biểu hiện. + Diễn tả được nhiều cung bậc cảm xúc của con người; thể hiện nội dung và hình tượng âm nhạc đặc trưng Nam Bộ. + Nhiều bài bản của đờn ca tài tử được sử dụng trong âm nhạc sân khấu cải lương. + Năm 2013, Đờn ca tài tử Nam Bộ được UNESCO ghi danh là Di sản văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại.
3. Đờn ca tài tử Nam Bộ
Nghe nhạc
Tìm hiểu tác phẩm
Tìm hiểu tác phẩm
- "Mó cá" là một trong các bài Hát xoan Phú Thọ, là điệu hát thuộc tầng cổ nhất của người Việt, tiêu biểu cho nghệ thuật hát xoan với hình thức diễn xướng hát múa tập thể dân gian. Mó cá thuộc nhóm các bài hát hội, hát giao duyên sôi nổi, tự do và phóng khoáng; có hình thức hát đối đáp linh hoạt giữa các nhóm hát nam (trai làng) và nữ (đào xoan). - Nội dung là cầu mong của những người nông dân tới trời đất, tới các vị thần phù hộ để cho cuộc sống ấm no, thuận lợi trong công việc lao động, đặc biệt trong ngư nghiệp (đánh bắt cá). - Âm nhạc: rộn ràng được kết hợp với trò diễn, nhịp điệu càng về cuối càng dồn dập tạo nên sự sôi nổi, hấp dẫn.
Nghe nhạc
Hình vẽ
Nghe nhạc
- Nghe/ xem bài "Mó cá" (Hát xoan Phú Thọ):
Vận dụng
Hình vẽ
Luyện tập - Vận dụng
- Nghe kết hợp gõ thanh phách hoặc song loan theo nhịp ở các câu xô của nhóm nữ (đào xoan). - Cho biết những dự định của em trong việc góp phần quảng bá các di sản văn hoá dân tộc Việt Nam.
Ảnh
Dặn dò
Dặn dò
Ảnh
Dặn dò
- Ôn tập kiến thức đã học. - Đọc và tìm hiểu trước Bài 17. Hát. Đọc nhạc.
Cảm ơn
Cảm ơn các em đã chú ý lắng nghe!!!
Ảnh