BÀI 1: CÁCH MẠNG TƯ SẢN Ở CHÂU ÂU VÀ BẮC MỸ
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
LỊCH SỬ 7
BÀI 1: CÁCH MẠNG TƯ SẢN Ở CHÂU ÂU VÀ BẮC MỸ
Mục tiêu bài học
Mục tiêu
Ảnh
Học xong bài này, em sẽ:
Hình vẽ
Xác định được trên bản đồ thế giới địa điểm diễn ra các cuộc cách mạng tư sản tiêu biểu từ XVI đến thế kỉ XVIII. Trình bày được những nét chung về nguyên nhân, kết quả, ý nghĩa, tính chất của cách mạng tư sản. Nêu được một số đặc điểm chính của các cuộc cách mạng tư sản tiêu biểu ở Anh, Mỹ, Pháp.
Khởi đầu
khởi động
Sáng sớm ngày 14-7-1789, tiếng chuông báo động khẩn cấp đánh thức cả Pa-ri, đường phố đông nghịt người. Đến trưa, hàng nghìn người đồng loạt tấn công pháo đài Ba-xti – biểu tượng của nền quân chủ chuyên chế Pháp, mở đầu cuộc Cách mạng tư sản Pháp.
Ảnh
Ảnh
Vậy ngoài cuộc Cách mạng tư sản Pháp, trong các thế kỉ XVI - XVIII, trên thế giới còn có những cuộc cách mạng tư sản tiêu biểu nào? Nguyên nhân, kết quả, tính chất, đặc điểm chính và ý nghĩa của cách mạng tư sản là gì?
I. KHÁI QUÁT VỀ CÁCH MẠNG TƯ SẢN (THẾ KỈ XVI – XVIII)
Tìm hiểu
I. KHÁI QUÁT VỀ CÁCH MẠNG TƯ SẢN (THẾ KỈ XVI – XVIII)
Tìm hiểu
Sau các cuộc phát kiến địa lí (thế kỉ XV – XVI), phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa ở châu Âu ra đời và phát triển cùng với lực lượng xã hội mới – giai cấp tư sản. Bị chế độ phong kiến cản trở, giai cấp tư sản đấu tranh nhằm gạt bỏ rào cản của chế độ phong kiến, đòi quyền tự do, dân chủ dưới nhiều hình thức, nhưng không thành công. Từ giữa thế kỉ XVI, cách mạng tư sản bùng nổ và từng bước giành được thắng lợi ở nhiều nước châu Âu và Bắc Mỹ.
Kết luận
Kết luận
Cách mạng tư sản do giai cấp tư sản hoặc tầng lớp đại diện cho phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa (quý tộc mới, chủ nô,...) lãnh đạo, nhằm xóa bỏ những rào cản trong quá trình phát triển của chủ nghĩa tư sản. Sử kiện nhân dân Nê-đéc-lan nổi dậy lật đổ ách cai trị của thực dân Tây Ban Nha, thành lập nước Cộng hòa Hà Lan (thế kỉ XVI) đã mở đầu cho thời kì bùng nổ của các cuộc cách mạng tư sản trên thế giới.
Hình vẽ
Hình 1.2 (Hình 1.2. Lược đồ địa điểm diễn ra các cuộc cách mạng tư sản tiêu biểu trên thế giới (thế kỉ XVI-XVIII))
Ảnh
Câu hỏi
Đọc thông tin và quan sát hình 1.2, xác định những địa điểm diễn ra các cuộc cách mạng tư sản tiêu biểu trên thế giới từ thế kỉ XVI đến thế kỉ XVIII.
Ảnh
II. MỘT SỐ CUỘC CÁCH MẠNG TƯ SẢN TIÊU BIỂU
1a (a) Nguyên nhân bùng nổ)
II. MỘT SỐ CUỘC CÁCH MẠNG TƯ SẢN TIÊU BIỂU
1. Cách mạng tư sản Anh
a) Nguyên nhân bùng nổ
- Đầu thế kỉ XVIII, Anh là nước có nền kinh tế phát triển nhất châu Âu. Tư sản Anh giàu lên nhanh chóng nhờ hoạt động ngoại thương (bán len, dạ và buôn bán nô lệ da đen). Nhiều quý tộc phong kiến Anh cũng chuyển hướng kinh doanh theo phương thức tư bản chủ nghĩa (chăn nuôi cừu lấy lông bán ra thị trường), trở thành quý tộc mới.
- Giai cấp tư sản và tầng lớp quý tộc mới có thế lực về kinh tế nhưng không có thực quyền về chính trị, bị phong kiến chèn ép. Nền thống trị của vua Sác-lơ I dựa vào các địa chủ lớn và Giáo hội đã cản trở kinh tế tư bản chủ nghĩa ở Anh phát triển.
1a (a) Nguyên nhân bùng nổ)
II. MỘT SỐ CUỘC CÁCH MẠNG TƯ SẢN TIÊU BIỂU
1. Cách mạng tư sản Anh
a) Nguyên nhân bùng nổ
Năm 1640, vua Sác-lơ I triệu tập Quốc hội để tăng thuế, phục vụ cho việc đàn áp cuộc nổi dậy của người Xcốt-len ở miền Bắc. Quốc hội Anh gồm đa số đậi biểu là quý tộc mới và tư sản đã kịch liệt phản đối. Mâu thuẫn giũa tư sản và quý tộc mới chế độ phong kiến ngày càng sâu sắc. Đầu năm 1642, nhà vua chạy lên phía bắc Luân Đôn, tập hợp lực lượng chống lại Quốc hội. Tháng 8-1642, cách mạng bùng nổ.
1b hình 1.3 (b) Kết quả, tính chất, đặc điểm và ý nghĩa)
Hình 1.3. Sơ đồ những sự kiện chính của Cách mạng tư sản Anh
Ảnh
b) Kết quả, tính chất, đặc điểm và ý nghĩa
1b tìm hiểu (b) Kết quả, tính chất, đặc điểm và ý nghĩa)
Cách mạng tư sản Anh kết thúc thắng lợi: chế độ phong kiến chuyên chế bị lật đổ, chế độ quân chủ lập hiến được thiết lập đã hạn chế quyền lực của nhà vua.
Ảnh
Cách mạng tư sản Anh là cuộc cách mạng tư sản không triệt để vì không xóa bỏ hoàn toàn chế độ phong kiến, không giải quyết được vấn đề ruộng đất cho nông dân,...
Tìm hiểu
1b tìm hiểu (b) Kết quả, tính chất, đặc điểm và ý nghĩa)
Cách mạng tư sản Anh là cuộc cách mạng diễn ra dưới hình thức một cuộc nội chiến, do giai cấp tư sản liên minh với quý tộc mới lãnh đạo. Sự liên minh này đãn đến tính không triệt để của cách mạng.
Tìm hiểu
Thắng lợi của Cách mạng tư sản Anh là thắng lợi của chế độ xã hội mới – chế độ tư bản chủ nghĩa đối với chế độ phong kiến. Cuộc cách mạng đã mở đường cho chủ nghĩa tư bản ở Anh phát triển mạnh mẽ, đồng thời cổ vũ nhân dân các nước Âu – Mỹ đứng lên làm cách mạng.
Câu hỏi
Ảnh
Dựa vào thông tin và các hình trong mục 1, trình bày nguyên nhân, kết quả, tính chất, đặc điểm chính và ý nghĩa của Cách mạng tư sản Anh.
2. Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ (a) Nguyên nhân bùng nổ)
2. Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ
a) Nguyên nhân bùng nổ
Từ năm 1603 đến năm 1732, thực dân Anh đã xâm luộc và lập 13 thuộc địa ở Bắc Mỹ. Đến giữa thế kỉ XVIII, kinh tế tư bản chủ nghĩa của 13 thuộc địa phát triển mạnh, cạnh tranh gay gắt với chính quốc. Vì vậy, thực dân Anh tìm mọi cách ngăn cản sự phát triển của kinh tế thương nghiệp ở 13 thuộc địa như độc quyền buôn bán, dặt ra nhiều loại thuế nặng nề,...
Hình 1.5 (Hình 1.5 Lược đồ 13 thuộc địa ở Bắc Mỹ nửa cuối thế kỉ XVIII)
Ảnh
Em có biết?
Em có biết?
Năm 1764, Chính phủ Anh ban hành Luật Đường, cấm các thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ buôn bán đường và rượu với quần đảo Ăng-ti (không phải là thuộc địa của Anh); năm 1970, Chính phủ Anh lại ra quy định đánh thuế vào chè (trà) khi vận chuyển đến các cảng thuộc địa của Anh ở Băc Mỹ...
a) Nguyên nhân bùng nổ
- Sự cai trị hà khắc của thực dân Anh đã làm tăng thêm mâu thuẫn giữa nhân dân 13 thuộc địa với chính quốc. Người dân mong muốn lật đổ ách cai trị của thực dân Anh, đòi tự do phát triển về kinh tế, văn hóa,...
a) Nguyên nhân bùng nổ
- Tháng 12-1773, để phản đối chế độ thuế vô lí của thực dân Anh, nhân dân địa phương tấn công ba tàu chở chè của Anh ở càng Bô-xtơn. Thực dân Anh liền ra lệnh phong tỏa cảng này. Năm 1774, đại biểu các thuộc đại nổi loạn, đồng thời chuẩn bị lực lượng đẻ đàn áp. Tháng 4-1775, cuộc chiến tranh bùng nổ.
b) Kết quả, tính chất, đặc điểm và ý nghĩa
b) Kết quả, tính chất, đặc điểm và ý nghĩa
Ảnh
Hình 1.6. Sơ đồ những sự kiện chính trong chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ
Hình 1.7 (b) Kết quả, tính chất, đặc điểm và ý nghĩa)
Ảnh
Ảnh
- Với Hòa ước Pa-ri (1783), Chính phủ Anh đã công nhận nền độc lập của 13 thuộc địa ở Bắc Mỹ. Hợp chúng quốc Mỹ (ra đời năm 1776) đã được thừa nhận.
Hình 1.8 (b) Kết quả, tính chất, đặc điểm và ý nghĩa)
Ảnh
- Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ thắng lợi không chỉ bảo đảm cho sự tồn tại và phát triển của quốc gia mới mà còn tạo điều kiện cho kinh tế tư bản Mỹ phát triển mạnh mẽ. Do đó, cuộc chiến tranh này mang tính chất là cuộc cách mạng tư sản.
- Cách mạng Mỹ diễn ra dưới hình thức chiến tranh giải phóng dân tộc, do giai cấp tư sản và chủ nô lãnh đạo, có sựu tham gia đông đảo của nô lệ và phụ nữ.
Hình 1.9 (b) Nguyên nhân, tính chất, đặc điểm và ý nghĩa)
Ảnh
- Cuộc cách mạng Mỹ đã ảnh hưởng lớn đến châu Âu, châu Mỹ và cả thế giới: thúc đẩy phong trào đấu tranh chống phong kiến ở châu Âu, trước hết là Cách mạng Pháp (1789); cổ vũ các phong trào đấu tranh giành độc lập ở khu vực Mỹ La-tinh (cuối thế kỉ XVIII, đầu thế kỉ XIX),...
Câu hỏi
Trình bày nguyên nhân, kết quả, tính chất, đặc điểm chính là ý nghĩa của cuộc chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ.
Ảnh
3. Cách mạng tư sản Pháp (a) Nguyên nhân bùng nổ)
3. Cách mạng tư sản Pháp
a) Nguyên nhân bùng nổ
- Về kinh tế, cuối thế kỉ XVIII, Pháp vẫn là nước nông nghiệp lạc hậu nhưng kinh tế công thương nghiệp đã phát triển khá mạnh, xuất hiện nhiều thành thị lớn như Boóc-đô, Năng-tơ, Ha-vrơ,... Nhiều công ty thương mại của Pháp đang hoạt động buôn bán với các châu Âu và phương Đông nhưng lại gặp phải rào cản của chế độ phong kiến (thuế má nặng nề, đơn vị đo lường và tiền tệ không thống nhất,...). Đời sống nhân dân lao động Pháp, nhất là nông dân, gặp nhiều khó khăn.
ý 2 (a) Nguyên nhân bùng nổ)
a) Nguyên nhân bùng nổ
- Về tư tưởng, nước Pháp xuất hiện trào lưu Triết học Ánh sáng đại diện cho giai cấp tư sản đang lên với các đại diện tiêu biểu là S. Mông-te-xki-ơ, Vôn-te, G.G. Rút-xô. Các nhà tư tưởng đã kịch liệt phê phán chế độ quân chủ chuyên chế và Giáo hội, đề cao quyền tự do của con người. Hoạt động của họ đã góp phần chuẩn bị về tư tưởng để cách mạng bùng nổ.
- Tháng 5-1789, do số nợ Nhà nước vây không thể trả nổi, vua Lu-i XVI pahir triệu tập hội nghị ba đẳng cấp để tăng thuế. Đại biểu của Đẳng cấp thứ ba kịch liệt phản đối và tự tuyên bố là Quốc hội. Nhà vua và quý tộc phong kiến đã dùng quân đội để uy hiếp Quốc hội. Trong bối cảnh đó, giai cấp tư sản lãnh đạo quần chúng đứng lên làm cách mạng.
Em có biết?
Em là biết?
Đẳng cấp thứ nhất (tăng lữ) và đẳng cấp thứ hai (quý tộc phong kiến) chỉ chiếm 3% dân số nhưng nắm giữ các chức vụ quan trọng trong Giáo hội, bộ máy chính quyền, quân đội. Họ không phải đóng thuế và được hưởng nhiều quyền lợi.
Đẳng cấp thứ ba (bao gồm giai cấp tư sản, nông dân, bình dân thành thị,...) chiếm 97% dân số, phải thực hiện nghĩa vụ đóng thuế và không được hưởng quyền lợi gì.
Ảnh
Hình 1.10. Tình cảnh người nông dân Pháp trước cách mạng (tranh biếm họa)
b) Kết quả (Hình 1.11. Sơ đồ những sự kiện chính của Cách mạng tư sản Pháp)
b) Kết quả
Cách mạng tư sản Pháp nổ ra vào cuối thế kỉ XVIII, trải qua nhiều giai đoạn và phát triển theo hướng đi lên, sau đó thoái trào.
Ảnh
Hình 1.12
Ảnh
Cách mạng tư sản Pháp đã lật đổ chế độ phong kiến và đưa giai cấp tư sản lên cầm quyền, thiết lập chế độ cộng hòa xóa bỏ những rào cản trong quá trình phát triển của chủ nghĩa tư bản. Tuy vậy, cuộc cách mạng này vẫn còn một số hạn chế như chưa đáp ứng được những quyền lợi của nhân dân lao động, chưa giải phóng được con người thoát khỏi chế độ áp bức, bóc lột.
Hình 1.12. Quang cảnh phiên tòa xét xử vua Lu-i XVI ngày 26-12-1792 (tranh vẽ năm 1793, Bảo tàng Quốc gia Pháp)
Ảnh
c) Tính chất, đặc điểm và ý nghĩa
c) Tính chất, đặc điểm và ý nghĩa
Cách mạng Pháp (1789-1799) là một cuộc cách mạng dân chủ tư sản điển hình. Giai cấp tư sản đã thực hiện một số quyền tự do, dân chủ, được nước Pháp phát triển theo con đường tư bản chủ nghĩa.
- Cách mạng tư sản Pháp do giai cấp tư sản lãnh đạo (không có sự liên minh với các tầng lớp khác), diễn ra dưới hình thức nội chiến và chống xâm lược, được sự ủng hộ rộng rãi của các giai cấp, tầng lớp trong xã hội. Cuộc đấu tranh giai cấp quyết liệt đã đưa cách mạng phát triển đi lên, đỉnh cao là giai đoạn cầm quyền của phái Gia-cô-banh. Những đặc điểm này đã dẫn đến Cách mạng tư sản Pháp được đánh giá là cuộc cách mạng tư sản triệt để nhất.
ý 2
c) Tính chất, đặc điểm và ý nghĩa
- Cách mạng tư sản Pháp là sự kiện lịch sử trọng đại, có ý nghĩa lớn đối với nước Pháp và thế giới. Đối với nước Pháp, cuộc cách mạng đã tấn công và xóa bỏ chế độ phong kiến từng tồn tại trong nhiều thế kỉ, hoàn thành nhiệt vụ của một cuộc cách mạng tư sản. Đối với thế giới, tư tưởng “Tự do – Bình đẳng – Bác ái” của Cách mạng tư sản Pháp được truyền bá rộng rãi, được nhiều nước đón nhận.
- Cách mạng tư sản Pháp đã mở ra thời đại mới – thời đại thắng lợi và củng cố quyền lực, địa vị của chủ nghĩa tư bản, đặt cơ sở cho việc tiến hành cách mạng công nghiệp.
Hình 1.13
Ảnh
Ảnh
Hình 1.13. Rô-be-xpi-e (1758-1794) (tranh vẽ)
Kết luận
Kết luận
Ngày 14-7-1791 được lấy làm ngày Đoàn kết dân tộc – ngày Quốc khánh của nước Pháp. Bức tượng Nữ thần Tự do (khánh thành năm 1886) mà nước Pháp tặng nước Mỹ cũng được lấy cảm ứng từ Cách mạng tư sản Pháp.
Hình vẽ
Câu hỏi
Dựa vào thông tin, tư liệu và các hình trong mục 3, trình bày những nét chính về nguyên nhân, kết quả, tính chất, đặc điểm chính và ý nghĩa của Cách mạng tư sản Pháp.
Ảnh
Luyện tập
Câu 1
Ảnh
Câu 1: Lập bảng tóm tắt các cuộc cách mạng tư sản ở Anh, Mỹ và Pháp (về mục tiêu, nhiệm vụ, lãnh đạo, hình thức, kết quả và tính chất cách mạng).
Câu 2
Ảnh
Câu 2: Ngày 4-7 (đối với nước Mỹ) và ngày 14-7 (đối với nước Pháp) có ý nghĩa như thế nào?
Vận dụng
Vận dụng
Ảnh
Hãy cho biết mối liên hệ giữa bản Tuyên ngôn Độc lập của Việt Nam (1945) với bản tuyên ngôn Độc lập của nước Mỹ (1776) và bản Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền của nước Pháp (1789).
Dặn dò
Dặn dò
Ảnh
DẶN DÒ
Ôn lại nội dung bài. Làm bài tập trong SBT. Chuẩn bị "Bài 2: Cách mạng công nghiệp".
Cảm ơn
Ảnh