BÀI 14. BỆNH HẠI CÂY TRỒNG
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
CÔNG NGHỆ 10
BÀI 14. BỆNH HẠI CÂY TRỒNG
Ảnh
Mục tiêu bài học
Học xong bài học này, em sẽ:
Ảnh
Trình bày được một số khái niệm bệnh hại cây trồng. Mô tả được đặc điểm nhận biết, nguyên nhân và biện pháp phòng trừ một số loại bệnh hại cây trồng thường gặp. Nhận biết được một số loại bệnh hại cây trồng thường gặp.
Học xong bài này, em sẽ:
Khởi động
Khởi động
Khởi động
Ảnh
Quan sát Hình 14.1 và cho biết hình ảnh nào là cây trồng bị bệnh hại. Vì sao?
Ảnh
1. Khái niệm bệnh hại cây trồng
1.1. Định nghĩa
1. Khái niệm bệnh hại cây trồng
Ảnh
Hình vẽ
Ảnh
Đọc thông tin trong SGK, nêu khái niệm định nghĩa bệnh hại cây trồng.
1.1. Định nghĩa
- Kết luận
- Kết luận:
Hình vẽ
Bệnh hại cây trồng là trạng thái không bình thường của cây về chức năng sinh lí, cấu tạo và hình thái do tác động của điều kiện ngoại cảnh không phù hợp hoặc sinh vật gây ra, làm giảm năng suất và phẩm chất của cây trồng.
Ảnh
1.2. Nguyên nhân gây bệnh
Hình vẽ
1.2. Nguyên nhân gây bệnh
Ảnh
Ảnh
1. Vì sao bệnh hại làm giảm năng suất và phẩm chất cây trồng? 2. Vì sao bệnh sinh lí là tiền đề cho bệnh do sinh vật phát triển và gây hại cây trồng? 3. Vì sao bệnh do sinh vật gây hại có tính lây lan mạnh?
- Kết luân
- Kết luận:
Hình vẽ
Do sinh vật gây hại:
Các sinh vật gây bệnh cho cây trồng, bao gồm: nấm, vi khuẩn, virus, tuyến trùng. Đặc điểm: bệnh có khả năng lây lan, tồn tại trên cây, trong đất và các kí chủ khác trên đồng ruộng, có thể truyền bệnh thông qua vật trung gian.
Do điều kiện ngoại cảnh:
Các yếu tố: nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp, ngập úng, khô hạn,... gây ra bệnh sinh lí cho cây trồng. Đặc điểm: bệnh không có tính lây lan, không có nguồn bệnh tích lũy trên đồng ruộng.
- Luyện tập
- Luyện tập:
Ảnh
Quan sát Hình 14.2 và mô tả đặc điểm bất thường ở cây bị bệnh.
Ảnh
+ (tiếp) (- Luyện tập)
Ảnh
Quan sát Hình 14.3 và mô tả đặc điểm bất thường ở cây bị bệnh.
Ảnh
1.3. Triệu chứng của cây bị bệnh
Ảnh
Hình vẽ
Ảnh
Đọc thông tin trong SGK, em hãy nêu triệu chứng của cây bị bệnh.
1.3. Triệu chứng của cây bị bệnh
- Kết luận
- Kết luận:
Hình vẽ
Triệu chứng là những biểu hiện về hình thái bên ngoài của bộ phân cây bị bệnh có thể quan sát được. Các triệu chứng: vết đốm, biến màu, biến dạng cây, héo rũ toàn cây hoặc héo bộ phận, thôi hỏng hoặc khô cứng củ, rễ non, thân mềm, u , bướu, đám sưng,...
Ảnh
- Luyện tập
- Luyện tập:
Ảnh
Quan sát Hình 14.4 và chỉ ra những triệu chứng bệnh hại cây trồng điển hình.
Ảnh
1.4. Đặc điểm phát sinh, phát triển của bệnh do sinh vật
Ảnh
Hình vẽ
Ảnh
Đọc thông tin trong SGK, nêu đặc điểm phát sinh, phát triển của bệnh do sinh vật.
1.4. Đặc điểm phát sinh, phát triển của bệnh do sinh vật
- Kết luận
- Kết luận:
Hình vẽ
Quá trình xâm nhiễm của sinh vật gây bệnh cho cây trồng trải qua các giai đoạn: xâm nhập, ủ bệnh, phát triển bệnh. Sự phát triển của bệnh do sinh vật chỉ có thể xảy ra khi có đầy đủ 3 điều kiện cơ bản sau:
Có sinh vật gây bệnh đạt số lượng nhất định. Có cây kí chủ đang ở giai đoạn mẫn cảm bệnh. Có điều kiện ngoại cảnh phù hợp cho sinh vật gây bệnh phát triển.
- Vận dụng
- Vận dụng:
Ảnh
Tìm hiểu một số bệnh hại trên cây trồng ở gia đình hoặc địa phương em, mô tả lại triệu chứng bệnh và cho biết nguyên nhân gây ra bệnh.
2. Một số bệnh hại cây trồng thường gặp
2.1. Bệnh đạo ôn hại lúa
Ảnh
Hình vẽ
Ảnh
1. Vì sao bệnh đạo ôn hại lúa gât hại nặng khi trời âm u, thời tiết mát, độ ẩm cao? 2. Vì sao không nên bón thừa đạm, nên tăng cường bón kali để phòng bệnh đạo ôn hại lúa?
2. Một số bệnh hại cây trồng thường gặp
2.1. Bệnh đạo ôn hại lúa
- Kết luận
- Kết luận
Hình vẽ
Nguyên nhân: Do nấm Pyricularia oryzae gây ra. Triệu chứng: Trên lá, ban đầu vết bệnh rất nhỏ, sau đó lớn dần và có hình thoi, ở giữa bị hoại tử và khô xám. Điều kiện phát sinh, phát triển: phát triển mạnh, gây hại nặng khi thời tiết mát, độ ẩm cao, nhiều mây, âm u, ít nắng, đêm có sương mù,... Biện pháp phòng trừ: Áp dụng biện pháp phòng trừ tổng hợp.
- Luyện tập
- Luyện tập:
Quan sát Hình 14.5 và mô tả các triệu chứng của bệnh đạo ôn hại lúa.
Ảnh
Ảnh
- Vận dụng
- Vận dụng:
Ảnh
Ở địa phương em vào mùa nào lúa dễ mắc bệnh đạo ôn? Vì sao?
2.2. Bệnh xoăn vàng lá cà chua
Hình vẽ
2.2. Bệnh xoăn vàng lá cà chua
Ảnh
1. Tại sao bệnh xoăn vàng lá lại làm cây cà chua bị lùn? 2. Làm thế nào phòng ngừa bệnh xoăn vàng lá cà chua?
Ảnh
- Kết luận
- Kết luận
Hình vẽ
Nguyên nhân: Do virus xoăn vàng lá TYLCV gây ra. Triệu chứng: lá bị xoăn, xuất hiện đầu tiên từ lá ngọn; lá bị đốm vàng; thân thấp lùn, phình to. Điều kiện phát sinh, phát triển bệnh: điều kiện thời tiết nóng, ẩm thuận lợi cho bọ phấn, bọ trĩ phát triển, làm cho bệnh lây lan mạnh. Biện pháp phòng trừ: dùng giống kháng virus TYLCV; nhổ bỏ cây bệnh đem tiêu hủy; luân canh nghiêm ngặt,...
- Luyện tập
- Luyện tập:
Ảnh
Quan sát Hình 14.6 và mô tả các triệu chứng của bệnh xoăn vàng lá cà chua.
Ảnh
- Vận dụng
- Vận dụng:
Ảnh
Câu 1: Tìm hiểu và kể tên một số giống cà chua kháng bệnh xoăn vàng lá ở Việt Nam.
+ (tiếp) (- Vận dụng)
Ảnh
Câu 2: Ở địa phương em, trồng cà chua ở thời vụ nào dễ bị nhiễm bệnh xoăn vàng lá?
2.3. Bệnh vàng lá gân xanh hại cam
Hình vẽ
2.3. Bệnh vàng lá gân xanh hại cam
Ảnh
Ảnh
1. Vì sao ở vườn trồng dày, đất dễ ngập úng thường bị bệnh vàng lá gân xanh nặng hơn? 2. Vì sao cắt tỉa cành cho cây cam giúp phòng ngừa được bệnh vàng lá gân xanh?
- Kết luận
- Kết luận:
Hình vẽ
Nguyên nhân: do vi khuẩn Liberobacter asiaticum sống trong mạch dẫn của cây, làm tắc nghẽn quá trình vận chuyển dinh dưỡng. Triệu chứng: phiến lá hẹp, có màu vàng nhưng gân lá còn màu xanh, mọc thẳng đứng như tai thỏ, khoảng cách giữa các lá ngắn; nhỏ; dị hình; hạt bị lép, màu nâu. Điều kiện phát sinh, phát triển bệnh: vào mùa mưa, thời tiết ấm và ẩm, rầy chổng cánh phát triển mạnh là cho bệnh lây lan nhanh. Biện pháp: trồng cây sạch bệnh, mật độ độ hợp lí; tỉa cành, tạo tán thông thoáng; ...
- Luyện tập
- Luyện tập:
Ảnh
Quan sát Hình 14.7 và mô tả các triệu chứng của bệnh vàng lá gân xanh hại cam.
Hình 14.7. Triệu chứng bệnh vàng lá gân xanh trên cam (A, B) và sinh vật trung gian truyền bệnh (C)
Ảnh
- Vận dụng
Ảnh
- Vận dụng:
Ở địa phương em, cây cam có được trồng xen với các cây trồng khác không? Cách trồng đó có phòng ngừa được bệnh vàng lá gân xanh không? Vì sao?
2.4. Bệnh do tuyến trùng hại rễ cây hồ tiêu
Hình vẽ
2.4. Bệnh do tuyến trùng hại rễ cây hồ tiêu
Ảnh
Ảnh
Vì sao rễ cây hồ tiêu bị bệnh tuyến trùng lại nổi các nốt u sần và làm cây bị héo?
- Kết luận
- Kết luận
Hình vẽ
Nguyên nhân: Tuyến trùng chích hút, bơm độc tố vào rễ, làm rễ bị nghẽn mạch, phồng to, giảm khả năng hấp thu nước và dưỡng chất khiến cây sinh trưởng và phát triển kém. Triệu chứng: Cây sinh trưởng kém, cằn cỗi; hệ rễ kém phát triển, có các khối u sần,lá bị vàng từ dưới gốc lên trên, làm cây bị héo. Biện pháp: đào mương thoát nước để hạn chế tuyến trùng lây lan, tăng cường bón vôi, bón phân hữu cơ hoai mục,...
- Luyện tập
- Luyện tập:
Ảnh
Quan sát Hình 14.8 và mô tả đặc điểm cấu tạo của tuyến trùng, triệu chứng của bệnh tuyến trùng hại cây hồ tiêu.
Hình 14.8. Tuyến trùng (A), triệu chứng bệnh do tuyến trùng hại trên rễ hồ tiêu (B) và vườn hồ tiêu bị bệnh (C).
Ảnh
- Thực hành nhận biết một số bệnh hại cây trồng
Hình vẽ
- Thực hành nhận biết một số bệnh hại cây trồng
1. Chuẩn bị
Mẫu vật, tiêu bản hoặc tranh ảnh về một số loại bệnh hại cây trồng. Dụng cụ và vật liệu: thước kẻ, kính lúp cầm tay, kim mũi mác, panh.
Ảnh
2. Cách tiến hành (- Thực hành nhận biết một số bệnh hại cây trồng)
Hình vẽ
2. Cách tiến hành
Quan sát và ghi kết quả quan sát vào mẫu Bảng 14.1.
Ảnh
3. Đánh giá kết quả (- Thực hành nhận biết một số bệnh hại cây trồng)
Hình vẽ
3. Đánh giá kết quả
Đánh giá kết quả theo Bảng mẫu 14.2.
Ảnh
Dặn dò
- Dặn dò
Dặn dò:
Ảnh
Ôn lại bài vừa học. Làm bài tập trong SBT. Chuẩn bị bài sau: " Bài 15: Biện pháp phòng trừ sâu, bệnh hại cây trồng".
- Kết luận
Ảnh