BÀI 17. BA LẦN KHÁNG CHIẾN CHỐNG XÂM LƯỢC MÔNG - NGUYÊN CỦA NHÀ TRẦN (THẾ KỈ XIII)
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
BÀI 17. BA LẦN KHÁNG CHIẾN CHỐNG XÂM LƯỢC MÔNG - NGUYÊN CỦA NHÀ TRẦN (THẾ KỈ XIII)
LỊCH SỬ 7
Ảnh
Mục tiêu bài học
Học xong bài này, em sẽ
Ảnh
Hình vẽ
Học xong bài này em sẽ:
Vẽ, lập được lược đồ diễn biến chính ba lần kháng chiến của nhà Trần chống quân xâm lược Mông - Nguyên. Phân tích được nguyên nhân thắng lợi và nêu được ý nghĩa lịch sử của 3 lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên. Nhận thức được sâu sắc về tinh thần đoàn kết và quyết tâm chống giặc ngoại xâm của quân dân Đại Việt. Đánh giá được vai trò của một số nhân vật lịch sử tiêu biểu thời Trần trong cuộc kháng chiến, như Trần Thủ Độ, Trần Nhân Tông, Trần Quốc Tuấn,...
Khởi động
Khởi động (Khởi động)
Hình vẽ
Ảnh
Đầu năm 1285, từ vùng đất Chăm-pa, tướng Toa Đô gửi thư về cho vua Nguyên là Hốt Tất Liệt, dẫn quân sang xâm chiếm Đại Việt. Nhưng 50 vạn quân Nguyên đã bị quân dân nhà Trần đánh tan.
Quân dân Đại Việt đã kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên như thế nào? Thắng lợi đó có nguyên nhân từ đâu và có ý nghĩa lịch sử như thế nào?
Em hãy cho biết:
Hình thành kiến thức
1. Cuộc kháng chiến lần thứ nhất, chống quân xâm lược Mông Cổ (1258)
1. Cuộc kháng chiến lần thứ nhất, chống quân xâm lược Mông Cổ (1258)
a. Hoạt động
Hình vẽ
Ảnh
Đọc thông tin, tư liệu và quan sát lược đồ 17.1, sơ đồ 17, em hãy:
Tóm tắt diễn biến chính của cuộc kháng chiến lần thứ nhất, chống quân xâm lược Mông Cổ (1258). Nêu vai trò của vua Trần Thái Tông và thái sư Thái sư Trần Thủ Độ trong cuộc kháng chiến.
- Lược đồ 17.1 (1. Cuộc kháng chiến lần thứ nhất, chống quân xâm lược Mông Cổ (1258))
Ảnh
Lược đồ 17.1. Diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ nhất, chống quân xâm lược Mông Cổ(1258)
- Sơ đồ 17 (1. Cuộc kháng chiến lần thứ nhất, chống quân xâm lược Mông Cổ (1258))
Ảnh
b. Kết luận (1. Cuộc kháng chiến lần thứ nhất, chống quân xâm lược Mông Cổ (1258))
Ảnh
Ảnh
b. Kết luận
Mông cổ lên kế hoạch đánh chiếm Nam Tống theo hai hướng từ phía bắc đánh xuống và từ phía Nam đánh lên. Cử sứ giả đưa thư dụ hàng và đe dọa triều đình nhà Trần.
- Âm mưu của địch:
- Sự chuẩn bị của ta:
Cử Trần Quốc Tuấn chỉ huy các tướng lĩnh đem quân thủy, bộ lên phòng ngự ở biên giới. Truyền lệnh cả nước sắm vũ khí, sẵn sàng chiến đấu. Ra lệnh tống giam tất cả sứ giả Mông Cổ vào ngục
- Diễn biến (b. Kết luận)
Ảnh
Ảnh
17/1/1258: Ngột Lương Hợp Thai dẫn 3 vạn quân tiến vào Bình Lệ Nguyên (Vĩnh Phúc) Vua Trần Thái Tông ra trận, trực tiếp chỉ huy sau đó chủ động rút lui về Đông Bộ Đầu. 21/1/1258: Triều đình nhà Trần tạm rời kinh thành Thăng Long. Nhân dân thực hiện kế hoạch " thanh dã". Quân Mông cổ tiến vào kinh thành Thăng Long gặp cảnh trống vắng, bị lâm vào tình cảnh không có lương thực và gặp nhiều khó khăn. 29/1/1258: Nhà Trần tổ chức phản công ở Đông Bộ Đầu. Cuộc kháng chiến kết thucsc thắng lợi.
- Diễn biến:
2. Cuộc kháng chiến lần thứ hai, chống quân xâm lược Nguyên (1285)
2. Cuộc kháng chiến lần thứ hai, chống quân xâm lược Nguyên (1285)
a. Hoạt động
Hình vẽ
Ảnh
Tóm tắt diễn biến chính của cuộc kháng chiến lần thứ hai, chống quân xâm lược Nguyên (1285). Nêu vai trò của vua Trần Nhân Tông và Trần Quốc Tuấn trong cuộc kháng chiến.
Đọc thông tin, tư liệu và quan sát lược đồ 17.2, bảng 17, em hãy:
- Lược đồ 17.2. Diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ hai, chông quân xâm lược Nguyên (1285) (Lược đồ 17.2. Diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ hai, chông quân xâm lược Nguyên (1285))
Ảnh
- Bảng 17 (Bảng 17. Diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ hai, chống quân xâm lược Nguyên (1285))
Bảng 17. Diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ hai, chống quân xâm lược Nguyên (1285)
Ảnh
b. Kết luận (2. Cuộc kháng chiến lần thứ hai, chống quân xâm lược Nguyên (1285))
Ảnh
Ảnh
b. Kết luận
- Âm mưu xâm lược Chăm-pa và Đại Việt của nhà Nguyên:
Năm 1271, Hốt Tất Liệt lập ra nhà Nguyên. Năm 1279, toàn bộ Nam Tống và lãnh thổ Trung Quốc bị quân Nguyên xâm chiếm. Thoe kế hoạch , quân Nguyên đánh Chăm-pa trước để làm bàn đạp tấn công phía nam Đại Việt. Sau thất bại ở Chăm-pa năm 1283, Hốt Tất Liệt quyết định tấn công Đại Việt.
- Ý 2 ( c. Kết luận)
Ảnh
Ảnh
- Nhà Trần chuẩn bị kháng chiến:
Các hội nghị bàn kế sách đánh giặc được triệu tập. Trần Quốc Tuấn được phong làm Quốc công Tiết chế, thống lĩnh quân đội. Tổ chức nhiều cuộc tập trận, quân lính thích chữ ''Sát thát'' lên cánh tay.
- Ý 3 ( c. Kết luận)
Ảnh
Ảnh
Từ cuối tháng 1 - 1285, 50 vạn quân Nguyên do Thoát Hoan chỉ huy từ Trung Quốc tiến vào, Toa Đô dẫn 10 vạn quân từ Chăm-pa, Thanh Hóa đánh ra. Từ đầu tháng 2 -1285, quân nhà Trần rút lui về Vạn Kiếp sau đó về Thăng Long rồi lui về Thiên Trường. Tháng 3, 4 - 1285, nhân dân thực hiện kế ''thanh dã'', phối hợp với triều đình chống giặc khắp nơi. quân Nguyên lâm vào tình thế khó khăn.
- Diễn biến cuộc kháng chiến:
Tháng 5, 6 - 1285, quân nhà Trần tổ chức phản công, thắng lợi ở Tây Kết, Hàm Tử, Chương Dương.
Tháng 5, 6 - 1285 quân nhà Trần tổ chức phản công, thắng lợi lớn ở Tây Kết (lần 2), Chương Dương, Thăng Long (Hà Nôi), Hàm Tử (Hưng Yên),... Đất nước sạch bóng quân xâm lược.
- Ý 4 ( c. Kết luận)
Ảnh
Ảnh
Kết quả:
Quân Nguyên đại bại. Toa Đô tử trận. Thoát Hoan bỏ chạy . Đất nước sạch bóng quân thù.
3. Cuộc kháng chiến lần thứ ba, chống quân xâm Nguyên (1287 - 1288)
3. Cuộc kháng chiến lần thứ ba, chống quân xâm Nguyên (1287 - 1288)
a. Hoạt động
Hình vẽ
Ảnh
Đọc thông tin, tư liệu và quan sát lược đồ 17.3, em hãy:
undefined
Tóm tắt diễn biến chính của cuộc kháng chiến lần thứ ba, chống quân xâm lược Nguyên (1287 - 1288). Nêu vai trò của vua Trần Nhân Tông và Trần Quốc Tuấn trong cuộc kháng chiến.
- Lược đồ 17. 3. Diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ ba, chống quân xâm lược Nguyên (1287 - 1288) (Lược đồ 17. 3. Diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ ba, chống quân xâm lược Nguyên (1287 - 1288))
Ảnh
b. Kết luận (3. Cuộc kháng chiến lần thứ ba, chống quân xâm Nguyên (1287 - 1288))
Ảnh
Ảnh
b. Kết luận
Trước nguy cơ quân Nguyên xâm lược trở lại, vua Trần Nhân Tông ra lệnh mộ thêm binh lính,chấn chỉnh lực lượng. Trần Quốc Tuấn giữ chức tổng chỉ huy. Nhà Trần tổ chức cuộc diễn tập lớn.
- Chính sách của địch: Ra lệnh tạm hoãn xâm lược Nhật Bản để dồn binh lực quyết đánh Đại Việt lần thứ ba.
- Chuẩn bị:
- Ý 3 ( c. Kết luận)
Ảnh
Ảnh
- Diễn biến:
Tháng 12 - 1287, Thoát Hoan dẫn 30 vạn quân theo đường bộ từ Trung Quốc tiến vào Đại Việt. Ô Mã Nhi chỉ huy hơn 600 chiến thuyền theo đường thủy, tiến vào vùng biển Đông Bắc. Theo sau là thuyền lương do Trương Văn Hổ chỉ huy. Tháng 1 - 1288, Thoát Hoan tiến vào Thăng Long, gặp cảnh ''vườn không nhà trống'', tiến đánh các căn cứ quân Trần, lùng bắt cua Trần nhưng thất bại.
Tháng 2 - 1288, Trần Khánh Dư tiêu diệt đoàn thuyền của Trương Văn Hổ. Từ tháng 3 - 1288, quân Trần tổ chức phản công ở nhiều nơi, giành thắng lợi ở trận Bạch Đằng.
4. Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử
4. Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử
a. Hoạt động
Hình vẽ
Ảnh
Đọc thông tin, tư liệu và kết hợp quan sát hình 17, em hãy:
Phân tích những nguyên nhân dẫn đến thắng lợi của quân dân nhà Trần trong ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên (thế kỉ XIII). Nêu ý nghĩa lịch sử của ba lần nhà Trần kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên.
- Hình 17 (4. Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử)
Ảnh
b. Kết luận
Ảnh
Ảnh
b. Kết luận
- Nguyên nhân thắng lợi:
Do truyền thống yêu nước và tinh thần chiến đấu dũng cảm của quân dân Đại Việt. Tinh thần đoàn kết của toàn quân, toàn dân. Tài lãnh đạo , chỉ huy của các vua Trần cùng các tướng lĩnh.
- ý 2 (4. Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử)
Ảnh
Ảnh
- Ý nghĩa lịch sử:
Đập tan tham vọng và ý chí xâm lược Đại Việt của quân Mông - Nguyên, bảo vệ độc lập và toàn vẹn lãnh thổ. Thể hiện sức mạnh của dân tộc, đánh bại mọi kẻ thù. Ngăn chặn những cuộc xâm lược của quân Nguyên đối với các nước khác. Góp phần xây đắp truyền thống quân sự của Việt Nam, để lại nhiều bài học quý giá.
Luyện tập
Luyện tập
Hình vẽ
Ảnh
Hình vẽ
Trình bày khái quát diễn biến, kết quả và ý nghĩa của ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên của nhà Trần (thế kỉ XIII).
Luyện tập
Vận dụng
Câu 1
Ảnh
Hãy tìm hiểu và giới thiệu danh nhân tiêu biểu của thời Trần có công trong các cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên (thế kỉ XIII).
Câu 1:
Câu 2
Ảnh
Câu 2
Tinh thần yêu nước, đoàn kết của quân dân Đại Việt thời Trần được phát huy như thế nào trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ngày nay?
Dặn dò
Dặn dò
Ảnh
Dặn dò
Học hiểu trọng tâm bài học. Làm bài tập trong SBT. Chuẩn bị bài sau: Bài 18. Nhà Hồ và cuộc kháng chiến chống quân Minh xâm lược (1400 - 1407).
Cảm ơn
Ảnh