Công ty Cổ phần Mạng giáo dục Bạch Kim - 27 Huỳnh Thúc Kháng, Đống Đa, Hà Nội
Trang bìa
Trang bìa:
TIẾT 46 ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU GIỮA CÁC SINH VẬT I. QUAN HỆ CÙNG LOÀI:
Quan hệ cùng loài:
I. QUAN HỆ CÙNG LOÀI: Rừng thông Đàn voi rừng Các sinh vật cùng loài sống gần nhau và liên hệ với nhau tạo thành nhóm cá thể. Thực vật:
H44-1a: Các cây thông mọc gần nhau trong rừng H44.1b: Cây bạch đàn đứng riêng lẻ bị gió thổi nghiêng về một bên 1. Khi có gió bão, thực vật sống thành nhóm có lợi gì so với sống riêng lẻ? Thực vật sống thành nhóm cản bớt sức gió nên cây ít có khả năng bị ngã đỗ. I. QUAN HỆ CÙNG LOÀI: Động vật:
Đàn trâu rừng Trong tự nhiên, động vật sống theo bầy đàn có lợi gì? Động vật sống theo bầy đàn có khả năng tự vệ chống kẻ thù, tìm kiếm thức ăn…..tốt hơn. I. QUAN HỆ CÙNG LOÀI: Sinh vật:
Theo em các sinh vật sống thành nhóm cá thể, thể hiện mối quan hệ gì? Các sinh vật sống thành nhóm cá thể, thể hiện mối quan hệ hỗ trợ lẫn nhau. I. QUAN HỆ CÙNG LOÀI: Quan hệ cùng loài:
Khi gặp điều kiện bất lợi (số lượng cá thể tăng cao, thiếu thức ăn, nơi ở chật chội…..các cá thể trong nhóm đã xảy ra hiện tượng gì? Các cá thể cạnh tranh gay gắt, dẫn đến hiện tượng tách nhóm. I. QUAN HỆ CÙNG LOÀI: Tìm câu trả lời đúng:
I. QUAN HỆ CÙNG LOÀI: Hãy tìm câu đúng trong số các câu sau:
1. Hiện tượng cá thể tách ra khỏi nhóm làm tăng khả năng cạnh tranh giữa các cá thể
2. Hiện tượng cá thể tách ra khỏi nhóm làm cho nguồn thức ăn cạn kiệt nhanh chóng
3. Hiện tượng cá thể tách ra khỏi nhóm làm giảm nhẹ cạnh tranh giữa các cá thể, hạn chế sự cạn kiệt nguồn thức ăn trong vùng.
Bài tập:
Bài tập: Điền vào chỗ trống các từ thích hợp
Quan hệ cùng loài:
I. QUAN HỆ CÙNG LOÀI: Hỏi: Vậy các nhóm cá thể cùng loài có mối quan hệ như thế nào? Các sinh vật cùng loài hỗ trợ lẫn nhau trong các nhóm cá thể. Tuy nhiên, khi gặp điều kiện bất lợi các cá thể cùng loài cạnh tranh nhau dẫn tới một số cá thể sống tách ra khỏi nhóm. II. QUAN HỆ KHÁC LOÀI:
Các mối quan hệ khác loài:
Bảng 44: Các mối quan hệ khác loài Hỗ trợ Đối địch Cộng sinh Hội sinh Cạnh tranh Kí sinh nửa kí sinh Sinh vật ăn sinh vật Sự hợp tác cùng có lợi giữa các loài sinh vật Sự hợp tác giữa hai loài sinh vật, trong đó một bên có lợi còn bên kia không có lợi và cũng không có hại. Các sinh vật khác nhau tranh giành thức ăn, nơi ở và các điều kiện sống khác của môi trường. Các loài kìm hãm sự phát triển của nhau. Sinh vật sống nhờ trên cơ thể sinh vật khác, lấy các chất dinh dưỡng, máu….. từ sinh vật đó. Gồm các trường hợp: động vật ăn thịt con mồi, động vật ăn thực vật, thực vật bắt sâu bọ. Thảo luận nhóm:
THẢO LUẬN NHÓM Nội dung thảo luận: Cho biết ví dụ nào là quan hệ công sinh, ví dụ nào là quan hệ hội sinh, ví dụ nào là quan hệ cạnh tranh, ví dụ nào là quan hệ kí sinh và nửa kí sinh, ví dụ nào là quan hệ sinh vật ăn sinh vật khác? Lưu ý: thời gian thảo luận là 2 phút. II. QUAN HỆ KHÁC LOÀI: 1. Địa y:
1. Ở dịa y, các sợi nấm hút nước và muối khoáng từ môi trường cung cấp cho tảo, tảo hấp thụ nước và muối khoáng và năng lượng ánh sáng mặt trời tổng hợp nên các chất hữu cơ, nấm và tảo đều sử dụng các sản phẩm hữu cơ do tảo tổng hợp (H 42.2). HỖ TRỢ (Cộng sinh) II. QUAN HỆ KHÁC LOÀI: 2. Cánh đồng lúa:
2. Trên một cánh đồng lúa, khi cỏ dại phát triển năng suất lúa giảm. Lúa Cỏ dại ĐỐI ĐỊCH (Cạnh tranh) II. QUAN HỆ KHÁC LOÀI: 3. Hươu, nai, hổ:
3/ Hươu, nai và hổ cùng sống trong một cánh rừng. Số lượng hươu, nai bị khống chế bởi số lượng hỗ. ĐỐI ĐỊCH (Sinh vật ăn sinh vật khác) II. QUAN HỆ KHÁC LOÀI: 4. Rận:
4. Rận và bét sống bám trên da trâu, bò. Chúng sống được nhờ hút máu của trâu, bò. ĐỐI ĐỊCH (Kí sinh) II. QUAN HỆ KHÁC LOÀI: 5. Địa y sống bám trên cành cây:
5. Địa y sống bám trên cành cây. HỖ TRỢ (Hội sinh) II. QUAN HỆ KHÁC LOÀI: 6. Cá:
6. Cá ép bám vào rùa biển, nhờ đó cá được đưa đi xa. CÁ ÉP RÙA BIỂN HỖ TRỢ (Hội sinh) II. QUAN HỆ KHÁC LOÀI: 7. Dê và bò:
7. Dê và bò cùng ăn cỏ trên một cánh đồng. ĐỐI ĐỊCH (Cạnh tranh) II. QUAN HỆ KHÁC LOÀI: 8. Giun đũa:
8. Giun đũa sống trong ruột người. ĐỐI ĐỊCH (Kí sinh) II. QUAN HỆ KHÁC LOÀI: 9. Vi khuẩn:
9. Vi khuẩn sống trong nốt sần ở rễ cây họ đậu (H43.3) HỖ TRỢ (Cộng sinh) II. QUAN HỆ KHÁC LOÀI: 10. Cây nắp ấm:
10. Cây nắp ấm bắt côn trùng. ĐỐI ĐỊCH (Sinh vật ăn sinh vật khác) II. QUAN HỆ KHÁC LOÀI: Các mối quan hệ khác loài:
Bảng 44: Các mối quan hệ khác loài Hỗ trợ Đối địch Cộng sinh (1) Cạnh tranh (3) Hội sinh (2) Sinh vật ăn sinh vật khác (5) Kí sinh, nửa kí sinh (4) : CÓ LỢI 0 : KHÔNG HẠI, KHÔNG LỢI - : CÓ HẠI 0 - - - - - Sự khác nhau chủ yếu giữa quan hệ hỗ trợ và quan hệ đối địch của các sinh vật khác loài là gì? - Quan hệ hỗ trợ là mối quan hệ có lợi (hoặc ít nhất không hại) cho tất cả các sinh vật. - Quan hệ đối địch, một bên sinh vật được lợi còn bên kia bị hại họăc hai bên cùng bị hại. Mối quan hệ khác loài:
- Quan hệ hỗ trợ (Công sinh và hội sinh): Là mối quan hệ có lợi hoặc ít nhất không có hại cho tất cả các sinh vật. - Quan hệ đối địch (Cạnh tranh, kí sinh, nửa kí sinh và sinh vật ăn sinh vật khác): Là mối quan hệ một bên sinh vật có lợi còn bên kia có hại hoặc hai bên cùng bị hại. II. QUAN HỆ KHÁC LOÀI: CỦNG CỐ
Củng cố:
Giữa các cá thể cùng loài, sống trong cùng một khu vực có các biểu hiện quan hệ là:
A. Quan hệ cạnh tranh và quan hệ đối địch.
B. Quan hệ hỗ trợ và quan hệ canh tranh
C. Quan hệ hỗ trợ và quan hệ đối địch.
D. Quan hệ canh tranh và quan hệ ức chế.