BÀI 3. ẢNH HƯỞNG CỦA ĐỊA HÌNH ĐỐI VỚI SỰ PHÂN HOÁ TỰ NHIÊN VÀ KHAI THÁC KINH TẾ
Trang bìa
Trang bìa
Ảnh
BÀI 3: ẢNH HƯỞNG CỦA ĐỊA HÌNH ĐỐI VỚI SỰ PHÂN HOÁ TỰ NHIÊN VÀ KHAI THÁC KINH TẾ
DẪN DẮT
Mục tiêu bài học
Ảnh
MỤC TIÊU BÀI HỌC
- Tìm được ví dụ chứng minh ảnh hưởng của sự phân hóa địa hình đối với sự phân hóa lãnh thổ tự nhiên và khai thác kinh tế
ẢNH HƯỞNG CỦA ĐỊA HÌNH ĐỐI VỚI SỰ PHÂN HÓA LÃNH THỔ TỰ NHIÊN
Đối với khí hậu và sinh vật
1. Ảnh hưởng của địa hình đối với sự phân hóa lãnh thổ tự nhiên a) Đối với khí hậu và sinh vật
- Địa hình nước ta chủ yếu là đồi núi thấp - Địa hình dưới 1000m chiếm 85% diện tích → Tính chất nhiệt đới ẩm gió mùa của thiên nhiên được bảo toàn trên phần lớn lãnh thổ nước ta - Khí hậu và sinh vật có sự phân hóa rõ nét ở những khu vực địa hình cao. - Có thể chia thành 3 vòng đai tự nhiên theo độ cao: + Đai nhiệt đới gió mùa + Đai cận nhiệt đới gió mùa + Đai ôn đới gió mùa
Đối với sông ngòi
b) Đối với sông ngòi và đất
*Đối với sông ngòi: - Hướng nghiêng của địa hình ảnh hưởng đến hướng chảy của sông ngòi: + Khu vực Tây Bắc: sông chảy theo hướng tây bắc - đông nam + Khu vực Đông Bắc: sông chảy theo hướng vòng cung - Độ dốc ảnh hưởng đến tốc độ dòng chảy: + Ở vùng núi, sông thường chảy nhanh + Ở vùng đồng bằng, sông chảy chậm và điều hòa hơn
Đối với đất
b) Đối với sông ngòi và đất
*Đối với đất: - Địa hình ảnh hưởng đến sự hình thành các vành đai đất theo độ cao - Ở nước ta, khu vực đồi núi chủ yếu là đất feralit, khu vực đồng bằng là đất phù sa - Càng lên cao, độ dày đất càng giảm dần - Hai bên sườn của địa hình cũng có sự khác nhau về ranh giới bắt đầu và kết thúc của các vành đai đất
Hoạt động 1
Dựa vào thông tin trong bài, em hãy cho ví dụ về ảnh hưởng của địa hình nước ta đối với khí hậu và sinh vật, đối với sông ngòi và đất
- Ví dụ 1 (Đối với khí hậu và sinh vật): Ở 1 số dãy núi, thiên nhiên có sự phân hoá giữa 2 bên sườn, điển hình là dãy Trường Sơn Bắc và Trường Sơn Nam: + Ở sườn đón gió: mưa nhiều, sinh vật phát triển + Ở sườn khuất gió: mưa ít, sinh vật nghèo nàn hơn - Ví dụ 2 (Đối với sông ngòi): ở khu vực miền Trung, do địa hình núi cao ăn lan sát ra biển nên sông ngòi chủ yếu có địa hình ngắn và dốc, với hướng chảy tây bắc - đông nam. - Ví dụ 3 (Đối với đất): đất phù sa phân bố chủ yếu ở đồng bằng sông Hồng, đồng bằng sông Cửu Long, các đồng bằng ven biển miền Trung; đất feralit phân bố chủ yếu ở các tỉnh trung du và miền núi
ẢNH HƯỞNG CỦA ĐỊA HÌNH ĐỐI VỚI KHAI THÁC KINH TẾ
Đối với địa hình đồi núi
2. Ảnh hưởng của địa hình đối với khai thác kinh tế a) Đối với địa hình đồi núi
- Địa hình đồi núi thấp, bán bình nguyên và cao nguyên → Thuận lợi cho việc hình thành các vùng chuyên canh cây công nghiệp, cây ăn quả, chăn nuôi gia súc lớn và lâm nghiệp - Một số vùng núi có nhiều tiềm năng phát triển thuỷ điện, công nghiệp khai thác và chế biến khoáng sản - Vùng núi còn có lợi thế phát triển du lịch với các phong cảnh đẹp và khí hậu ôn hoà (Tam Đảo, Đà Lạt,...) - Địa hình núi bị chia cắt mạnh → Hạn chế trong việc xây dựng cơ sở hạ tầng, phát triển giao thông vận tải và hay xảy ra thiên tai (lũ quét, sạt lở đất,...) - Vì vậy, trong quá trình khai thác cần chú ý vấn đề bảo vệ môi trường
Đối với địa hình đồng bằng
b) Đối với địa hình đồng bằng
- Với địa hình bằng phẳng, đất phì nhiêu → Đất đồng bằng là vùng sản xuất lương thực, thực phẩm, cây ăn quả và thuỷ sản chủ yếu ở nước ta - Thuận lợi cho cư trú và hình thành các trung tâm kinh tế → Tuy nhiên, ở đồng bằng thường xảy ra bão, lụt, hạn hán,... ảnh hưởng đến các hoạt động sản xuất và đời sống.
Đối với địa hình bờ biển
b) Đối với địa hình bở biển
- Địa hình bờ biển nước ta đa dạng với: + Nhiều bãi cát dài ở ven biển miền Trung thuận lợi cho phát triển du lịch biển (bãi biển Lăng Cô, Mỹ Khê, Nha Trang,...) + Các vũng, vịnh ở khu vực Nam Trung Bộ thuận lợi cho việc nuôi trồng hải sản. + Dọc bờ biển có nhiều địa điểm nước sâu thuận lợi cho xây dựng cảng biển, đặc biệt là cảng nước sâu, điển hình như Vũng Áng (Hà Tĩnh), Quy Nhơn(Bình Định), Vân Phong (Khánh Hoà),... + Tuy nhiên, một số đoạn bờ biển của nước ta đang gặp phải tình trạng mài mòn, sạt lở,... gây bất lợi cho các hoạt động kinh tế.
Hoạt động 2
Dựa vào hình 3.1, hình 3.2 và thông tin trong bài, em hãy cho ví dụ về ảnh hưởng của địa hình đồi núi, địa hình đồng bằng và bờ biển đối với khai thác kinh tế.
- Ví dụ 1 (địa hình đồi núi): Quần thể du lịch nghỉ dưỡng Bà Nà, ở độ cao 1500 m so với mực nước biển, nên khí hậu mát mẻ quanh năm, thích hợp cho hoạt động du lịch nghỉ dưỡng. - Ví dụ 2 (địa hình bờ biển ): Vịnh Vân Phong thuộc vùng Duyên hải Nam Trung Bộ. Đây là một trong những vịnh kín gió khi được bán đảo Hòn Gốm che chắn. Xét về địa hình, Vân Phong có điều kiện thuận lợi để phát triển cảng nước sâu khi có độ sâu tự nhiên lớn (khoảng 60 km bờ biển có độ sâu từ 15 - 22 m), không bị bồi lắng và luồng vào cảng ngắn với độ sâu trên 22 m. Với vị trí nằm gần đường hàng hải quốc tế, nơi đây có điều kiện thuận lợi để xây dựng cảng trung chuyển quốc tế và phát triển kinh tế biển.
BÀI TẬP
BT1
Bài tập trắc nghiệm
Ở những khu vực địa hình cao, khí hậu và sinh vật có sự phân hoá:
Rõ nét
Không rõ ràng
Nhẹ nhàng
Hỗn tạp
BT2
Bài tập trắc nghiệm
Đai nhiệt đới gió mùa có ở độ cao nào?
Dưới 600 – 700 m
Dưới 900 – 1 000 m
Trên 900 – 1 000 m
Dưới 600 – 700 m (miền Bắc) hoặc dưới 900 – 1 000 m (miền Nam)
BT3
Bài tập trắc nghiệm
Đai nhiệt đới gió mùa có đặc điểm nổi bật là gì?
Mùa xuân nóng
Ít mưa, khô hạn
Mùa hạ nóng
Tất cả các đáp án trên
BT4
Bài tập trắc nghiệm
Đâu là đặc điểm đúng của đai cận nhiệt đới gió mùa trên núi?
Lên đến độ cao 2600 m
Khí hậu mát mẻ
Sinh vật gồm có rừng cận nhiệt lá rộng, rừng lá kim
Tất cả các đáp án trên
BT5
Bài tập trắc nghiệm
Loại đất chủ yếu ở khu vực đồi núi là gì?
Đất sét
Đất feralit
Đất cát
Đất phù sa